Greece

Το Ζαγόρι είναι τόπος μοναδικής ομορφιάς και μεγάλης οικολογικής αξίας. Το βιβλίο αυτό είναι μια πρόσκληση να ακολουθήσουμε τα παλιά μονοπάτια και από απλοί θεατές να γίνουμε κοινωνοί του τοπίου. Περιλαμβάνει εισαγωγικά κείμενα για τη γεωγραφία την ιστορία, τη φύση και τους οικισμούς. Παράλληλα θα βρείτε 39 διαδρομές με αναλυτικές περιγραφές, φωτογραφίες και χάρτες.

Είναι πάντα ευπρόσδεκτο και παρήγορο να εμφανίζονται κείμενα που δίνουν αφορμή στους Έλληνες να ξαναθυμηθούν τις μεγάλες στιγμές της ιστορικής τους διαδρομής. Ιδιαίτερα στην εποχή μας, όπου η νέα παγκοσμιοποίηση, αναδυόμενη μέσα από καθαρά υλιστικά, εξουσιαστικά και πλουτοκρατικά οράματα, σπρώχνει σε δεύτερη μοίρα μακραίωνες παραδόσεις πίστης και πνευματικού πολιτισμού. Το κομψό αυτό τομίδιο, με την πάλλουσα κοντόγλεια περιγραφή της Άλωσης και την ευαίσθητη εικονογράφηση, υψώνει φωνή αναβαπτίσεως σ΄ αυτήν τη μνήμη.

Η διαδρομή του Ιωάννη Καποδίστρια προς τη δόξα και τον θάνατο – από τη γέννησή του στα ενετοκρατούμενα Επτάνησα ως το τραγικό του τέλος στο Ναύπλιο. Η ιστορία του πρώτου Έλληνα κυβερνήτη, ενός μοναχικού ήρωα, που χάρισε χωρίς δεύτερη σκέψη τον εαυτό του στην Ελλάδα και στέγνωσε ακόμα και την καρδιά του για να ζήσει η πατρίδα του. Το πικρό ποτήρι το ήπιε συνειδητά μέχρι τέλους μόνος του, αφήνοντας «ορφανή» τη μοναδική γυναίκα που αγάπησε, τη Ρωξάνδρα Στούρτζα. Ο Ιωάννης, σταυροφόρος της μόρφωσης, γιατρός των φτωχών, κοσμοπολίτης κοσμοκαλόγερος, ταμένος στην πατρίδα του, βάδιζε πάντα οδηγημένος αποκλειστικά και μόνον από τις Αρχές του, με Α κεφαλαίο, όπως εκείνος τις έγραφε. Γι’ αυτό και έπραττε τα «δέοντα» από τη στιγμή που γεννήθηκε μέχρι τη στιγμή που ξεψύχησε, δολοφονημένος από χέρι ελληνικό. Η Ρωξάνδρα τον παρακάλεσε να τον συντροφέψει καθώς ανέβαινε τον Γολγοθά του – αλλά οι Αρχές του τον ανάγκασαν να αρνηθεί... Δυο ερωτευμένοι που δεν ήταν γραφτό να γίνουν ζευγάρι, αλλά σφράγισαν την ιστορία της Ελλάδας.

Το μικρό τούτο βιβλίο περιέχει το κείμενο μιας ομιλίας που έγινε στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο της Θεσσαλονίκης, στις 4 Νοεμβρίου 1986, και - με σημαντικές τροποποιήσεις - στο Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, στις 22 Μαρτίου 1989, με τίτλο "Ο νεοελληνικός κόσμος και το πρόβλημα της παράδοσης. Σκέψεις με αφορμή τον Καραγκιόζη". (Δημοσιεύεται εδώ η τελική μορφή, με μερικές προσθήκες και σημειώσεις). Όπως το υποδήλωνε και ο υπότιτλος, θέλησα να αντλήσω ορισμένα διδάγματα από παλαιότερη εργασία μου, που είχε ως αφετηρία - ή αφορμή - τον Καραγκιόζη, και της οποίας το κύριο νόημα βρίσκεται σήμερα, για μένα, στον τρόπο που μου επέτρεψε να σκεφτώ γενικότερα ζητήματα της ζωής μας. Καταθέτω λοιπόν εδώ κάποια - προσωρινά κατ' ανάγκην - πορίσματα από μια φάση της σκέψης μου και της δουλειάς μου που διαρκεί πάνω από δύο δεκαετίες. Γιάννης Κιουρτσάκης

Το Προεδρικό Μέγαρο, το -κατά γενική ομολογία- εξαιρετικής τέχνης τριώροφο νεοκλασικό που κτίσθηκε ως Ανάκτορο του Διαδόχου μεταξύ των ετών 1891-1897, είναι ένα ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικό έργο του μεγάλου Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ. Θα ήταν ιστορικώς ανακριβές, αλλά και άδικο, να μην επισημανθεί ότι, ως προς την πρόσοψη και την κάτοψη, το κτήριο παρουσιάζει σημαντικές ομοιότητες με ένα ανεκτέλεστο σχέδιο θερινού ανακτόρου του επίσης μεγάλου αρχιτέκτονα Θεοφίλου Χάνσεν, του οποίου ο Ερνέστος Τσίλλερ υπήρξε φίλος, συνεργάτης και θαυμαστής. Το Ανάκτορο του Διαδόχου μετατράπηκε οριστικά σε Προεδρικό Μέγαρο το 1975, δηλαδή μετά την αποκατάσταση του Δημοκρατικού Πολιτεύματος και την εγκαθίδρυση της Τρίτης Ελληνικής Δ ημοκρατίας, συγκεκριμένα δε ύστερα από την εκλογή ως Προέδρου της Δημοκρατίας του Κωνσταντίνου Τσάτσου. Ας σημειωθεί ότι το κτήριο χρησιμοποιήθηκε ως Προεδρικό Μέγαρο και κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Ελληνικής Δημοκρατίας, μεταξύ των ετών 1924-1935. Ως έδρα του Προέδρου της Δημοκρατίας, και μάλιστα με αυτή την αρχιτεκτονική υπόσταση, συμβολίζει, μέσω της καθημερινής λειτουργίας του, συγκεκριμένες αντιπροσωπευτικές πτυχές του ρυθμιστικού ρόλου του Προέδρου της Δ ημοκρατίας, κυρίως δε πτυχές πον συνδέονται με τις εγγνήσεις ενότητας τον Λαού και του Έθνους των Ελλήνων. Προς αυτή την κατεύθυνση, το Προεδρικό Μέγαρο είναι πάντα ανοιχτό για τις Δημοκρατικές Πολιτικές Δυνάμεις του Τόπου και πρωτίστως για εκείνες που εκπροσωπούνται στη Βουλή των Ελλήνων, με κορυφαία στιγμή την Επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας, την 24η Ιουλίου 1974. Κατά αυτή την Επέτειο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υποδέχεται και τους επιζώντες αγωνιστές υπέρ της Δημοκρατίας, ενώ ταυτοχρόνως τιμάται η μνήμη όλων εκείνων που έπεσαν στον βωμό της υπεράσπισής της. Πάντα προς την ίδια κατεύθυνση, το Προεδρικό Μέγαρο -όπως και ο κήπος του- είναι ανοιχτό, κατά το δυνατόν, και στο ευρύτερο κοινό, ιδίως δε σε μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, προκειμένου να γνωρίσουν εκ του σύνεγγυς τον χώρο όπου εκτυλίχθηκε και εκτυλίσσεται ένα σημαντικό τμήμα της ιστορίας του Νεώτερου Ελληνικού Κράτους.

Οι μεγάλες επιδημίες ξεχώρισαν από πολύ νωρίς ως σημαντικά και αξιομνημόνευτα γεγονότα. Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει μια πλούσια συλλογή κειμένων, τα οποία περιγράφουν από διαφορετικές οπτικές γωνίες το φαινόμενο των επιδημιών και τον αντίκτυπό τους στις αρ­χαίες κοινωνίες. Τα δεδομένα που παρουσιάζουν οι αρχαίοι συγγραφείς δίνουν συχνά την εντύπωση ότι ξεπερνούν την ίδια την ανθρώπινη λογική και πολλές φορές αφήνουν να διαφανεί το στοιχείο της αμφισβήτησης, της αβεβαιότητας και της αντιφατικότητας στις αντιδράσεις των ανθρώπων. Οι ασυνήθιστες και επείγουσες συνθήκες μιας φονικής επιδημίας δημιουργούσαν δυναμικές οι οποίες επηρέαζαν ιδέες και αντιλήψεις, καλλιεργούσαν νέες συνήθειες, άγγιζαν όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Η εμπειρία της πρόσφατης πανδημίας κάνει τα κείμενα αυτά να μοιάζουν ασυνήθιστα επίκαιρα. Ο σημερινός αναγνώστης θα εντοπίσει προβλήματα και ερωτή­ματα που πιθανόν να έχουν απασχολήσει και τον ίδιο. Μπορεί μάλιστα ο αρχαίος άνθρωπος να του φανεί λιγότερο αρχαίος και περισσότερο άνθρωπος, με τους ίδιους φόβους και την ίδια θνητότητα.

Με χαρακτηριστικά παραδείγματα από τον έντεχνο λόγο (ποίηση, ιστοριογραφία, φιλοσοφία, ρητορική) της Αρχαϊκής και της Κλασσικής εποχής, τις παροιμίες, τα κύρια ονόματα (ανδρών και γυναικών), αλλά και εικόνες από την Τέχνη (αγγειογραφία) του 6ου και 5ου αι. π.Χ. το βιβλίο παρουσιάζει το χιούμορ («ευτραπελία») των αρχαίων Ελλήνων ως έκφραση των ποικίλων μορφών της πολιτικής και κοινωνικής ζωής τους αλλά και της ψυχικής ιδιοσυγκρασίας τους. Στις εισαγωγές και στα σχόλια των επιμέρους κεφαλαίων δίνονται οι απαραίτητες πληροφορίες για την κατανόηση των κειμένων ή των εικόνων, στον πρόλογο και στην γενική εισαγωγή του βιβλίου επισημαίνεται η σημασία που έχει το χιούμορ των αρχαίων Ελλήνων των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων στην σύγχρονη εποχή. Για την πνευματική ευστροφία και την καλαισθησία που το διακρίνουν, προπάντων όμως την πολυδιάστατη αντίληψη της ζωής αλλά και την αγάπη προς τη φύση που ποικιλοτρόπως εκφράζει.

Πλατωνικός είναι ο έρωτας που ολοκληρώνεται σωματικά μόνον όταν η συναισθηματική, η αισθησιακή και η πνευματική σχέση μεταξύ των μελών του ζευγαριού είναι προσανατολισμένη στην ιερότητα της έλξης προς το προσωπικό κάλλος και, συγχρόνως, στο ιδανικό της συνεξύψωσης. Αυτή είναι η ουσία της άποψης του Πλάτωνα για τον έρωτα, όπως δείχνει η αντίστοιχη συλλογιστική του «Φαίδρου» και, ειδικότερα, ο αριστουργηματικός δεύτερος λόγος του Σωκράτη για το θέμα.
Εμβαθύνοντας εκ νέου στο κείμενο και τη μετάφραση του έργου, επιχειρώ εδώ να επεκτείνω την προβληματική του πλατωνικού έρωτα, διευρύνοντας το υλικό της έρευνας, η οποία είχε οδηγηθεί σε μια πρώτη ολοκλήρωση πριν από δεκαεννέα χρόνια.
Αυτή η διεύρυνση συνίσταται στο κεφάλαιο «Το νόημα του αισθησιασμού και το ιδανικό του έρωτα» και στο επίμετρο. Όπως μαρτυρεί και ο τίτλος αυτού του τέταρτου κεφαλαίου, η θεματική του αφορά στην επίμαχη σχέση ανάμεσα στην ερωτική έλξη και την ιδανικότητα. Πολύ συχνά η ορμή της επιθυμίας για την οικεία ομορφιά του προσώπου και του σώματος συγχέεται με την επιθετική κίνηση που αποβλέπει στην κυριάρχηση του ωραίου ανθρώπινου όντος

Ένα αφήγημα σαν περίπατοςΠολλές φορές, όταν ο καιρός το επέτρεπε, στο κενό της ημερήσιας δουλειάς, από το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων στην "Καθημερινή" ή στη Βουλή, κατά τις τρεις με πέντε το απόγευμα, έπαιρνα το δρόμο και περπατούσα. Κατά κανόνα πήγαινα προς την Πλάκα και την Ακρόπολη. Ήταν όμως και κάποιες άλλες φορές που, σχεδόν ασυναίσθητα, βρισκόμουν να περπατώ στο Παγκράτι, στους δρόμους της "γειτονιάς". Πλατεία Πλαστήρα - Πλατεία Βαρνάβα - Αρχιμήδους - Αρδηττός - Στάδιο - Μετς ήταν η "γειτονιά". Με επίκεντρο τις οδούς Φερεκύδου, όπου μετά το σχολείο συγκεντρωνόμασταν όλοι και Εμπεδοκλέους, όπου ήταν το Σχολείο. Δεν θυμάμαι πώς, τυχαία, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, βρέθηκα ένα απόγευμα να περπατάω στην περιοχή αυτή. Θυμάμαι όμως τη συγκίνηση που με έπιασε καθώς βήμα το βήμα ξεπήδαγαν εικόνες, σκηνές και πρόσωπα από τα μέσα της δεκαετίας του '40 μέχρι το '60, στα πρώτα σχολικά μας και τα εφηβικά μας χρόνια, μισό σχεδόν αιώνα πριν από τους απογευματινούς μου εκείνους περιπάτους. Άλλη, τελείως διαφορετική, εποχή. Όχι μόνο για τις συνθήκες ζωής, που ήταν πολύ πιο "ανθρώπινη" από την τωρινή, αλλά κυρίως και πρωτίστως για τις προοπτικές της ζωής μας. Στενοχώριες, ναι· ανέχεια και πολλές φορές και φτώχια ανελέητη, ναι· αλλά μέσα σε όλα αυτά και παρά όλα αυτά, υπήρχε προοπτική. Πού πήγε αυτή; Αλλά και πότε δεν ήταν έτσι;Ένας περίπατος κι αυτό το ίδιο το αφήγημα...

Τις τελευταίες δεκαετίες εκατομμύρια τουρίστες απ’ όλο τον κόσμο επισκέπτονται κάθε χρόνο την Ελλάδα. Στην πραγματικότητα αυτή η παράδοση έρχεται από πολύ παλιά: τον 19ο αιώνα οι περισσότεροι Ευρωπαίοι συγγραφείς ήταν μέρος του κινήματος φιλελληνισμού που σάρωνε την Ευρώπη κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ανεξαρτησίας των Ελλήνων κατά των Οθωμανών, και αμέσως μετά. Τι το τόσο ελκυστικό έχει αυτή η μικρή χώρα της νοτιο-ανατολικής Ευρώπης, σε σημείο που πολλοί διανοούμενοι δεν έπιασαν μόνο την πένα, αλλά κάποιες φορές ακόμα και τα όπλα, προκειμένου να την υπερασπιστούν; Μια λέξη αντίστοιχη του «φιλέλληνα», είναι αλήθεια, δεν έχει δημιουργηθεί στα γαλλικά για κανέναν άλλο λαό. Γιατί λοιπόν; Αυτό το ερώτημα απαντά ο Jimmy Jamar, ξεκινώντας από την προσωπική του εμπειρία, δίνοντας τον λόγο σε 14 προσωπικότητες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της ιστορίας, ξεκινώντας από τον αυτοκράτορα Αδριανό. Ανάμεσά τους συναντάμε τη Ζακλίν ντε Ρομιγί, τη Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, τον Ζακ Λακαριέρ, αλλά και τον Βύρωνα, τον Λόρενς Ντάρελ, τον Χένρι Μίλερ, τον Ζυλ Ντασέν και τον Λέοναρντ Κοέν. Η έρευνα αυτή κινείται πάνω σε δύο άξονες: γιατί η Ελλάδα; (ποιο ήταν το στοιχείο αυτό που προκαλεί τη σύνδεσή τους μαζί της); Και, τι ακριβώς έκαναν ώστε να τους αξίζει ο τίτλος του «Φιλέλληνα»;