Greece

Ο Νίκος Μιχαηλίδης προβάλλει με σχολαστικότητα και επιμέλεια μια χρονολογική εξιστόρηση της πολιτικής της κεμαλικής Τουρκίας έναντι της Πολίτικης Ρωμιοσύνης.
Το βιβλίο αυτό δικαίως φιλοδοξεί να αποτελέσει ορόσημο στην εργογραφία αναφορικά με την ιστορική πορεία του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης στη μετα-λωζανική περίοδο.
Στο βιβλίο καταγράφεται η καιροσκοπική και διφορούμενη στάση της Τουρκίας κατά τον Β/ Π.Π., όταν η τουρκική διπλωματία επιχείρησε να επωφεληθεί από τις διενεργούμενες εδαφικές ανακατατάξεις, σε μια εποχή ένοπλης σύρραξης και παγκόσμιας αβεβαιότητας.

[Από τον Πρόλογο του Αλέξη Αλεξανδρή, πρέσβη ε.τ. – δρος Ιστορίας]

Επιμένω στη λέξη θυμός και επίτηδες δεν χρησιμοποιώ τη λέξη οργή. Η οργή είναι η αποκρυστάλλωση του θυμού. Τα υλικά της είναι σκληρά και απαιτούν δικαίωση. Ο θυμός είναι ευάερος και ευήλιος. Δεν ζητάει να δικαιωθεί. Ζητάει να ξεθυμάνει. Στη σκιά των ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν την ιστορία αυτών των «πρώτων» διακοσίων ετών, στο υπόβαθρο της ελληνικής κοινωνίας, το ρεύμα του θυμού δεν έπαψε ποτέ να παρασύρει με την ορμή του τη συλλογική μας συμπεριφορά. Πώς επηρέασε τις εμφύλιες συγκρούσεις που ξεκίνησαν από την εμβρυακή κιόλας ηλικία του νεοελληνικού κράτους; Πώς λειτούργησε ως κινητήρια δύναμη της Μεγάλης Ιδέας που αποδείχθηκε αυτοκτονική; Πώς οι «θυμωμένες πληγές» του Μακρυγιάννη έγιναν ο συναισθηματικός οδηγός της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας; Και πώς ο «θυμός», που σήμαινε ψυχή στον Όμηρο, έφτασε να σημαίνει για τους Νεοέλληνες οργή και να θεωρείται ως πιστοποιητικό γνησιότητας της εθνικής μας ταυτότητας, ταυτίζοντας υποσυνείδητα την ψυχή μας με την οργή; Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος στο σύντομο αυτό κείμενο συνθέτει το ψυχογράφημα των δύο πρώτων αιώνων της ιστορίας του νεοελληνικού κράτους. Ένα κράτος που παλεύει να βρει τα όρια ενός οργισμένου Έθνους.

Για τους χιλιάδες επισκέπτες που κατακλύζουν τα Σαββατοκύριακα το Τατόι, το πρώην βασιλικό κτήμα παραμένει ένα αίνιγμα, καθώς οι περισσότεροι αγνοούν τόσο την ταυτότητα του κάθε κτηρίου μπροστά από το οποίο περνούν, όσο και την ευρύτερη ιστορία του κτήματος στο οποίο διαδραματίσθηκαν καίρια επεισόδια του πρόσφατου εθνικού παρελθόντος μας. "Η περιήγηση στον χρόνο και τον χώρο" του Κώστα Μ. Σταματόπουλου έρχεται τώρα να λύσει αυτήν την απορία και να διαφωτίσει το ευρύ κοινό, παρέχοντας, χωρίς να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες, το σύνολο των πληροφοριών περί Τατοΐου που έχει σήμερα αποκαλύψει η έρευνα. Καλύπτει το διάστημα από την άμεση προεπαναστατική περίοδο έως το τρέχον έτος.

Χωρισμένο σε σύντομες ενότητες, η κάθε μία από τις οποίες πραγματεύεται μία από τις πτυχές της πραγματικότητας του Τατοΐου, "η περιήγηση" διαβάζεται εύκολα και ευχάριστα. Το πρώτο της μέρος ανατρέχει στη χρονική της διάσταση, ενώ το δεύτερο ξεναγεί τον περιπατητή και επισκέπτη του κτήματος στο καθένα από τα κτήρια του ιστορικού πυρήνα του. Το έργο συμπληρώνεται με χάρτες, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αρχιτεκτονικά διαγράμματα, καθώς και με σχέδια από το χέρι του συγγραφέα του.
Απόλυτα εύχρηστο, είναι το ιδανικό βοήθημα για κάθε εκδρομική εξόρμηση στο Τατόι.

Στον τόμο "Τεκμήρια ιστορίας" δημοσιεύονται κείμενα των επιστημονικών συνεργατών του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Είναι εισηγήσεις που ανακοινώθηκαν σε πρόσφατα συνέδρια στα οποία εκπροσωπήθηκε το Μουσείο, πονήματα που προβάλλουν αντικείμενα-τεκμήρια ιστορικών γεγονότων ή εποχών, αρχεία με πλούσιο ιστορικό ερευνητικό ενδιαφέρον. Τα παραπάνω είναι ενδεικτικές αναφορές από το πλούσιο και πολυποίκιλο υλικό που αναζητά, διαφυλάσσει, συντηρεί και παρέχει στην ιστορική έρευνα το Μουσείο. Ευχαριστώ το Δ.Σ. της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος που ενθαρρύνει τις ερευνητικές δραστηριότητες των συνεργατών του Μουσείου και παραδίδουμε στους φιλίστορες τον συλλογικό αυτόν τόμο. Ευθυμία Παπασπύρου Διευθύντρια Ε.Ι.Μ. Περιεχόμενα: - Δ. Κουκίου, "Η γενική χάρτα της Μολδαβίας και μέρους των γειτνιαζουσών αυτή επαρχιών παρά του Ρήγα Βελεστινλή Θετταλού εκδοθείσα χάριν των Ελλήνων κ' φιλελλήνων, 1797" - Τρ. Δάλλα, "Το αρχείο Εμμανουήλ Ξάνθου" - Α. Κάνδια, "Αρχείο Κωνσταντίνου Ράδου" - Ν. Ζυγούρη, "Η ηλεκτροστατική μηχανή Ramsden, ένα ιδιαίτερο κειμήλιο στις συλλογές του ΕΙΜ" - Αν. Κούλη, ""Σφραγίς Ελευθερίας 1821" του Στρατοπέδου Κορίνθου" - Π. Παναρίτη, "Δύο σπάνια κεραμικά σκεύη με φιλελληνικές παραστάσεις" - Κ. Καραδημητρίου, "Το επιτραπέζιο παιχνίδι "Πανόραμα της Ελληνικής Επανάστασης"" - Ν. Καστρίτη, "Η Ελληνική Επανάσταση σε χαρακτικά και διακοσμήσεις χρηστικών αντικειμένων στη Γαλλία του 19ου αιώνα" - Φ. Μαζαράκης - Αινιάν, "Παραδοσιακή αρχιτεκτονική, 17ος-19ος αι. Δυτική Μακεδονία-Ύδρα-Αθήνα. Αποτυπώσεις 1936-1942". - Γ. Νικολάου, "Η Συλλογή Επίπλων του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου" - Μ. Παπαναστασίου, "Αρχείο Βασιλείου Μιχαήλ Μελά" - Ευθ. Παπασπύρου, "Παναθηναϊκό Στάδιο 1896. Η υποδοχή της ευεργεσίας του Γεωργίου Αβέρωφ από τον Τύπο". - Μ. Καχρίλας, "Πολιτικές αφίσες στην σύγχρονη Ελλάδα: Από μέσα ιδεολογικής αντιπαράθεσης σε πηγές συλλογικής ιστορικής τεκμηρίωσης". - Ν. Τασιούλη, "Η συμβολή της συντήρησης στην ιστορική τεκμηρίωση των έργων τέχνης. Η περίπτωση τεσσάρων μελανογραφιών του Αθανάσιου Ιατρίδη".

ο έργο έχει τη μορφή διαλόγου ανάμεσα στο κεντρικό πρόσωπο, τον Τιμαρίωνα, και τον φίλο του, τον Κυδίωνα, ο οποίος αποτελεί το δευτερεύον πρόσωπο. Η συμμετοχή του Κυδίωνα όμως στη συζήτηση είναι ελάχιστη και ουσιαστικά έχει στόχο να βοηθήσει την αφήγηση του κεντρικού ήρωα, ώστε να γίνει περισσότερο αναλυτική και ενδιαφέρουσα. (…)
Όταν έφτασαν στη Θεσσαλονίκη, λίγο πριν αρχίσουν τα «Δημήτρια», επισκέφτηκαν την κοιλάδα του Αξιού για να κυνηγήσουν. Ο συγγραφέας κάνει μια θαυμάσια περιγραφή του Αξιού και της περιοχής του. Στη συνέχεια μετά το προσκύνημα στους ναούς της Θεσσαλονίκης ο συγγραφέας περιγράφει αναλυτικά το εμπορικό πανηγύρι που γινόταν κατά τη διάρκεια των «Δημητρίων». Τονίζεται ιδιαίτερα η συρροή του κόσμου από όλα τα μέρη, γεγονός που πιστοποιεί την εξάπλωση της φήμης του Αγίου Δημητρίου. Η περιγραφή γίνεται τόσο από μακριά, από την κορυφή ενός κοντινού λόφου, απ’ όπου ο συγγραφέας δίνει μια γενική άποψη του εμπορικού πανηγυριού, και στη συνέχεια από κοντά, καθώς κατεβαίνει και αναφέρει ορισμένα προϊόντα που υπήρχαν μέσα στις σκηνές.

Όπως έχει ισχυριστεί ο ιστορικός Γκούναρ Χέρινγκ, παρ' όλο τον συσσωρευμένο «όγκο υλικού για παράγοντες οι οποίοι μπορούν να παίξουν κάποιον ρόλο σε ερμηνευτικούς συσχετισμούς, [...] σπάνια μόνο αντιπαραθέτουν οι ιστορικοί τις θέσεις και τις υποθέσεις τους με ερμηνευτικά μοντέλα τα οποία έτυχαν επεξεργασίας κατά τη μελέτη άλλων επαναστάσεων». Ένα παρόμοιο κενό σε σχετικές μελέτες παρατηρείται και στο πλαίσιο των πολιτικών και κοινωνικών επιστημών. Ως εκ τούτου, σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η ανάλυση του συσσωρευμένου ιστορικού υλικού για την Επανάσταση του 1821 με τη βοήθεια της σύγχρονης θεωρίας των επαναστάσεων και των κοινωνικών κινημάτων. Για το σκοπό αυτό, το βιβλίο εστιάζει στις ευκαιρίες που εκμεταλλεύτηκαν οι επαναστάτες, στις απειλές που τους κινητοποιούσαν, στις ταυτοτικές παραμέτρους της δράσης τους, στο λόγο και τα συναισθήματά τους, στην οργάνωση και την ηγεσία τους, στους πόρους και το ρεπερτόριο δράσης που χρησιμοποίησαν. Όλες αυτές οι μεταβλητές είναι εξίσου σημαντικές, παρόλο που αναφέρονται σε διαφορετικά επίπεδα δράσης, από τις διεθνείς συνθήκες έως τους τρόπους παρακίνησης των στρατιωτών. Αν κάτι από όλα αυτά έλειπε, είναι εξόχως αμφίβολο αν θα ήταν δυνατό να στεφθεί ο Αγώνας με επιτυχία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Παρθενώνας αποτελεί για τον δυτικό κόσµο ένα αξεπέραστο πρότυπο οµορφιάς και αναλογιών. Και ως σήµερα ο λαµπρός ναός, ο αφιερωµένος στη θεά Αθηνά, ενσαρκώνει τα πολιτικά µας ιδεώδη, χρησιµεύοντας ως υπόδειγµα για τα πιο σεβαστά κοσµικά µας κτίρια. Ταυτίζονται όµως στ’ αλήθεια οι αξίες αυτών που έχτισαν τον Παρθενώνα µε τις δικές µας; Στο ανατρεπτικό αυτό βιβλίο, η βραβευµένη αρχαιολόγος Joan Breton Connelly θέτει υπό αµφισβήτηση τις πιο θεµελιώδεις πεποιθήσεις µας σε σχέση µε τον Παρθενώνα και τη ζωή στην αρχαία Αθήνα και αναπαριστά την εξέλιξη της Ακρόπολης, του ιερού βράχου, από τα προϊστορικά χρόνια µέχρι τις ένδοξες µέρες της εποχής του Περικλή, παρουσιάζοντας µια πλειάδα ναών, µε κορυφαίο ανάµεσά τους τον Παρθενώνα. Εκεί που στέκεται ιδιαίτερα είναι στη θρυλική ζωφόρο, το µήκους 160 µέτρων ανάγλυφο που περιέβαλλε αρχικά το ανώτερο µέρος του ναού, προτού καταστραφεί εν µέρει από τους κανονιοβολισµούς των Βενετών (τον 17ο αιώνα) και προτού τα περισσότερα από τα κοµµάτια που είχαν αποµείνει µεταφερθούν στη Βρετανία (τον 19ο αιώνα), ως µέρος των "ελγινείων µαρµάρων". Η πελώρια αινιγµατική ποµπή της ζωφόρου -µια εκθαµβωτική παρέλαση ιππέων και πρεσβυτέρων, µουσικών και κορών- ταυτιζόταν, εδώ και πάνω από 200 χρόνια, µε σκηνή από την ετήσια γιορτή της πόλης, της γενέτειρας της δηµοκρατίας. Χάρη όµως σε µια χαµένη κάποτε τραγωδία του Ευριπίδη, η ανακάλυψη της οποίας στο περίβληµα µιας αιγυπτιακής µούµιας των ελληνιστικών χρόνων αποτελεί µία µόνο από τις συναρπαστικές περιπέτειες που ξετυλίγονται στις σελίδες του βιβλίου, η Connelly φέρνει στο φως ένα θαµµένο για πολύ καιρό νόηµα, την ιστορία µιας ανθρωποθυσίας που τοποθετείται στα µυθικά χρόνια της ίδρυσης της πόλης. Σε µια κοινωνία προσηλωµένη στις λατρευτικές πρακτικές τόσο έντονα, που µας εκπλήσσει, η ιστορία αυτή βρισκόταν στον πυρήνα της έννοιας Αθηναίος. Η Connelly αποκαλύπτει έναν κόσµο πολύ πιο πλούσιο µέσα σε αυτή την πόλη των φιλοσόφων, ορθολογιστών και ρητόρων, που κατά τις ευρέως διαδεδοµένες ιδέες µας ήταν η Αθήνα. Έναν κόσµο όπου η σύγχρονη σύλληψη της δηµοκρατίας θα ήταν απλώς ακατανόητη.

Στο Βασίλειο της Κρήτης αναπτύσσονται και, κατά κάποιο τρόπο, κωδικοποιούνται οι παμπάλαιες εμμονές και ιδεοληψίες του συγγραφέα όσον άφορα τον γενέθλιο τόπο. Εν ταυτώ το βιβλίο μπορεί να αναγνωσθεί ως ένα είδος περιηγητικού οδηγού για όσους -μολονότι ζουν και κατοικούν στη νήσο Κρήτη ή για όσους την έχουν επισκεφθεί- δεν έτυχε, για διάφορους λόγους, να γνωρίσουν τους κρυφούς τόπους της και τις αφανέρωτες αρετές της.
Στα δύο μέρη του βιβλίου προβάλλονται αυτές οι κρυφές αρετές και οι μυστικοί τόποι της Νήσου που η ίδια, ωστόσο, με ανείπωτη αιδημοσύνη και μαζί με εξαίσια έπαρση δεν διαλαλεί. Στο πρώτο μέρος παρέχονται, σε είκοσι ενότητες, χρήσιμες πληροφορίες για τους μελλοντικούς επισκέπτες της Νήσου (εντόπιους και μη). Στο δεύτερο μέρος αναφέρονται είκοσι χωριά της Νήσου τα οποία αξίζει κάποιος να επισκεφθεί.-
"Καθώς στο Βασίλειο της Κρήτης επιχωριάζουν ίπποι ευγενικοί και καθαρόαιμοι, άτια βασιλικά και πολλές φοράδες "γιοργαλίδικες", οι εύποροι άνθρωποι, οι έμποροι άνθρωποι και οι βασιλικοί υπάλληλοι ταξιδεύουν συνήθως έφιπποι. Αυτό γίνεται και με τους ίδιους τους Βασιλείς και τις Βασίλισσες της Κρήτης. Ιππεύουν με χάρη και τέχνη και διατρέχουν πεδιάδες και όρη με ταχύτητα αστραπής. Ιδού πώς περιγράφουν τα Βασιλικά Χρονικά τον τρόπο με τον οποίο η Πασιφάη η Β11, η λεγόμενη Ιππομανής ή Καλλίπυγος, εκαβαλίκευε γυμνή και αλλοπαρμένη τη φοράδα της. "Έσταζαν υγρία από τα βυζία αυτής, ως αναπηδούσε εις την ράχη της φοραδίτσας. Από τη μεσούλαν αυτής έρρεαν υγρά χαρμόσυνα και μυρώδη. Από τα άχραντα νεράκια των αιδοίων αυτής ελούζετο και έστιλβε η ράχη του ευγενούς ζώου. Και ως έλούζετο το θείον ζώον, ήνοιγε η δική του θήλεια πηγή και έρρεαν νεράκια διαυγέστατα εις το έδαφος ως το διασκελούσε με την περιπαθή ιππεύτρια επ' αυτής".

Ο Ευριπίδης θεωρούσε τον έρωτα ως το πιο συγκλονιστικό πάθος και είναι ο πρώτος δραµατουργός που ανέβασε στο θέατρο τραγωδίες ερωτικές. Στις τραγωδίες αυτές παρουσιάζει άντρες και γυναίκες να βιώνουν το ερωτικό πάθος ή να µιλούν γι’ αυτό. Με τα λόγια τους απεικονίζει ζωηρότατα το ερωτικό συναίσθηµα. Αφηγείται εξάλλου και τραγικά γεγονότα που τα προκαλούν ερωτικά πάθη, όπως η µανία, η ζήλια, η εκδικητικότητα, η αυτοκτονική επιθυµία κ.ά. Όµως ο ποιητής δεν περιγράφει µόνο την κακή όψη του έρωτα. Αναφέρεται και στον έρωτα του µέτρου και της φρόνησης, που προσφέρει χαρά και ευτυχία.