Πολιτική

Το βιβλίο του Μαξ Ράφαελ Προυντόν, Μαρξ, Πικάσο, κυκλοφόρησε το 1933 στο Παρίσι από τον εξόριστο Γερμανό ιστορικό της Τέχνης και σύγχρονο του Βάλτερ Μπένγιαμιν, ενόσω η παγκόσμια κρίση του καπιταλισμού συνέπιπτε με την άνοδο του φασισμού. Ο Ράφαελ προσεγγίζει με οξυδέρκεια και βαθύ κριτικό πνεύμα τις αντιφάσεις και αμφισημίες της προυντονικής θεωρίας για την αισθητική. Επανεξετάζει το έργο του Μαρξ, στο πλαίσιο δικών του αλλά και μετέπειτα αναλύσεων για την τέχνη. Οι επεξεργασίες του παραμένουν εξαιρετικά επίκαιρες, ιδιαίτερα σήμερα που οι ιδέες του Μαρξ υποβάλλονται παγκοσμίως σε μια επανεκτίμηση από τους σημαντικότερους στοχαστές της Αριστεράς. Επιπρόσθετα, ο Ράφαελ κοιτάζει προς τα πίσω και επαναπροσδιορίζει το έργο του Πικάσο με διαλεκτικούς όρους. Με επίκεντρο τις συζητήσεις που πυροδότησε ο ιδιοφυής καλλιτέχνης αναπτύσσει δημιουργικά τη μαρξιστική θεωρία για τα ζητήματα της τέχνης.

Η φασιστική πολιτική δεν είναι υπόθεση μόνο των φασιστικών κρατών. Ο καθηγητής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Γέιλ Jason Stanley εντοπίζει τις βασικές στρατηγικές της φασιστικής πολιτικής και καταγράφει την τρομακτική τους διάδοση και τη μακρά τους ιστορία στις ΗΠΑ και στον κόσμο - καταλήγοντας ότι ο φασισμός παραμένει ζωντανός.

Αντλώντας στοιχεία από την ιστορία, τη φιλοσοφία, την κριτική φυλετική θεωρία, και παραδείγματα από όλο τον κόσμο (από την Αμερική του 19ου έως τη Γερμανία του 20ού και την Ινδία του 21ου αιώνα) ο Stanley αναλύει τους βασικούς πυλώνες της φασιστικής πολιτικής όπως αυτοί ανιχνεύονται σε πρακτικές σύγχρονων ηγετών: προπαγάνδα για το μυθικό παρελθόν, αντιδιανοουμενισμός, ψέμα, ιεραρχία, θυματοποίηση, νόμος και τάξη, σεξουαλικό άγχος, διάλυση της κοινωνικής πρόνοιας και της ενότητας. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει με την εφαρμογή τέτοιων διχαστικών πρακτικών είναι η αφαίρεση της ανθρώπινης υπόστασης από μερίδες του πληθυσμού και η συνακόλουθη δικαιολόγηση απάνθρωπης μεταχείρισης, η οποία μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, από καταπίεση της ελευθερίας, φυλακίσεις, απελάσεις μέχρι και μαζική εξόντωση σε ακραίες περιπτώσεις. Παιδί προσφύγων του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου ο ίδιος, ο συγγραφέας επιδιώκει να παράσχει τα κατάλληλα εργαλεία στους πολίτες, ώστε να μπορούν να αντιστέκονται στον φασιστικό μύθο βρίσκοντας καταφύγιο στις δημοκρατικές ιδέες.

GRAEME GARRARD, JAMES BERNARD MURPHY: "ΠΩΣ ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΣΤΕ ΠΟΛΙΤΙΚΑ" Πόσο απαραίτητη είναι η πολιτική σκέψη σήμερα, που η εμπιστοσύνη σε θεσμούς και ηγέτες έχει βυθιστεί στο ναδίρ; Είμαστε πολιτικά, οικονομικά ή θρησκευτικά ζώα; Πρέπει να ζούμε σε μικρές πόλεις-κράτη, σε έθνη ή σε πολυεθνικές αυτοκρατορίες; Ποιες αξίες οφείλει να προωθεί η πολιτική; Ο πλούτος πρέπει να είναι ατομικός ή συλλογικός; Τα ζώα έχουν δικαιώματα; Οι Graeme Garrard και James Bernard Murphy, με 50 χρόνια έρευνας και διδασκαλίας στην πολιτική θεωρία και τη φιλοσοφία στις πλάτες τους, μας εισάγουν σε ένα καστ 30 συναρπαστικών πολιτικών στοχαστών. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να θυμηθούμε ότι η πολιτική μπορεί να είναι μια ευγενής, συναρπαστική και πολιτισμένη τέχνη, και να κατανοήσουμε τα θεμέλιά της μέσα από τη ζωή και τη σκέψη των μεγάλων οραματιστών.

«Στη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, την οποία είµαι αρκετά µεγάλος ώστε να τη θυµάµαι, τα πράγµατα ήταν άσχηµα – υποκειµενικά, πολύ χειρότερα σε σχέση µε το σήµερα. Ωστόσο υπήρχε η αίσθηση ότι µε κάποιο τρόπο θα τα καταφέρναµε, η προσδοκία ότι η κατάσταση θα βελτιωνόταν…». Στο πρώτο του µεγάλο βιβλίο µε θέµα την εισοδηµατική ανισότητα, ο Νόαµ Τσόµσκυ ανατέµνει τα θεµελιώδη δόγµατα του νεοφιλελευθερισµού και εξετάζει, µε βλέµµα καθαρό, ψύχραιµο και υποµονετικό, τα οικονοµικά δεδοµένα της ζωής.

Ποιες είναι οι δέκα βασικές αρχές για τη συσσώρευση πλούτου και εξουσίας στην Αµερική και στον δυτικό κόσµο σήµερα; Στο Ρέκβιεµ για το αµερικανικό όνειρο, ο Τσόµσκυ αφιερώνει ένα κεφάλαιο σε καθεµία από αυτές τις δέκα βασικές αρχές και παραθέτει αποσπάσµατα από βασικά κείµενα που έχουν επηρεάσει τη σκέψη του, προκειµένου να ενισχύσει τα επιχειρήµατά του.

Για τη δηµιουργία του Ρέκβιεµ για το αµερικανικό όνειρο, ο Τσόµσκυ και οι επιµελητές του, οι κινηµατογραφιστές Πίτερ Χάτσισον, Κέλλυ Νυκς και Τζάρεντ Π. Σκοτ, πέρασαν µαζί αµέτρητες ώρες σε διάστηµα πέντε ετών, από το 2011 µέχρι το 2016. Μετά την κυκλοφορία της κινηµατογραφικής εκδοχής, ο Τσόµσκυ και οι επιµελητές επέστρεψαν στις πολλές µαγνητοσκοπηµένες ώρες και στις αποµαγνητοφωνήσεις και δηµιούργησαν ένα τεκµήριο µε τρεις φορές περισσότερο κείµενο σε σχέση µε την ταινία. Το βιβλίο που προέκυψε είναι αναµφίβολα το πιο περιεκτικό και πυκνό στη µακρά καριέρα του Τσόµσκυ, ένα όµορφο όχηµα για τη µεταφορά του τολµηρού και ασυµβίβαστου οράµατός του και της οπτικής του για την οικονοµική πραγµατικότητα και του αντίκτυπού της στην πολιτική και ηθική ευηµερία της Αµερικής ως έθνους.

Το ξημέρωμα της 24ης Φεβρουαρίου 2022, σηματοδότησε το τέλος του κόσμου
λεμικής διευθέτησης μετά την ήττα των δυνάμεων του Άξονα από τους Συμμάχους. Η Ρωσική Ομοσπονδία κήρυξε τον πόλεμο κατά της γειτονικής, ανεξάρτητης Ουκρανίας, προβάλλοντας έωλα και προσχηματικά επιχειρήματα, καταπατώντας κάθε αρχή διεθνούς δικαίου.
Η Δύση φάνηκε απροετοίμαστη για αυτή την εξέλιξη. Τα σημάδια ήταν
μπροστά στα μάτια όλων, μα ελάχιστοι ήθελαν να τα δουν. Η Ρωσία με κάθε
ευκαιρία από το 2001 και μετά, διατράνωνε την άποψή της πως νιώθει
στενάχωρα σε αυτή την αρχιτεκτονική ασφάλειας και πως θα πρέπει να
τροποποιηθεί έτσι ώστε να χωράει τις δικές της αυτοκρατορικές φιλοδοξίες στην Ευρασία. Με την κήρυξη του πολέμου, η Ρωσία δικαίωσε εκείνους που την
κατέταξαν ως τον Νο1 εχθρό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, αφύπνισε
τις πολιτικές ηγεσίες και τις κοινωνίες της Δύσης, άλλαξε άρδην τον γεωπολιτικό
χάρτη και έθεσε επί τάπητος την αλλαγή παραδείγματος στις σχέσεις της με την
πλειονότητα των κρατών του προηγμένου κόσμου.
Αυτή η παραδοχή μάς υποχρεώνει να καταβάλουμε επιπλέον προσπάθειες
στην κατανόηση της «μεγάλης άγνωστης» Ρωσίας και να μην αρκεστούμε στη λογοτεχνική- πολιτιστική εκδοχή της εικόνας της. Η Ρωσία θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο πολύπλευρης μελέτης, προκειμένου να κατανοηθεί, για να μπορέσει η Δύση να την αντιμετωπίσει αποτελεματικά και να οικοδομήσει μαζί της, στο μέλλον, σχέσεις καλής γειτονίας και συνεργασίας.

Η κλιματική κρίση είναι εδώ και πλέον όλο και λιγότεροι την αρνούνται. Ορισμένοι κυβερνώντες μάλιστα, που στο παρελθόν γελούσαν στο άκουσμα της φράσης, τη χρησιμοποιούν ως άλλοθι για τις δικές τους ευθύνες σε περιπτώσεις οικολογικών καταστροφών. Η κρίση αυτή δεν ήρθε τυχαία. Είναι αποτέλεσμα της καπιταλιστικής ανάπτυξης-μεγέθυνσης, η οποία θεωρεί ότι με κάποιο μαγικό τρόπο μπορεί να είναι αέναη και συνεχής σε έναν πεπερασμένο πλανήτη. Συνέπειες της παραπάνω αντίληψης για την «ανάπτυξη» είναι η εντεινόμενη οικολογική και κοινωνική καταστροφή, καθώς και φαινόμενα όπως η διατροφική και υγειονομική κρίση (πανδημία της covid-19, αλλά και πανδημίες που έρχονται). Κρίσεις που είναι αλληλοτροφοδοτούμενες, αλληλεξαρτώμενες και συνεξελισσόμενες. Μεγάλα κινήματα στο πρόσφατο παρελθόν και η οικολογική συνειδητοποίηση μεγάλου μέρους του παγκόσμιου πληθυσμού ανάγκασαν τον καπιταλισμό να προσαρμοστεί και να «γυρίσει» το πράγμα προς όφελός του. Έτσι, μασκαρεύτηκε, συνεχίζοντας το καταστροφικό του έργο πάνω στη φύση και τους ανθρώπους αλλά πλέον με το νέο του, «πράσινο» προσωπείο μετά από εκείνο της «αειφόρου ανάπτυξης» Το βιβλίο αυτό αναδεικνύει τις δυσδιάκριτες πτυχές πίσω από την οικο-κλιματική κρίση, ξεσκεπάζει κρυμμένες αλήθειες, αναδεικνύει τον πραγματικό ένοχο για το έγκλημα -τον αδηφάγο μεγεθυνοιακό καπιταλισμό υπό τις πρόσφατες εκδοχές του (χρηματιστική, ψηφιακή/πλατφορμική, κ.λπ.) και το πολυπλόκαμο μεγασύστημά του. Ταυτόχρονα προτείνει υλοποιήσιμες λύσεις-διεξόδους: σταδιακή και ελεγχόμενη δημοκρατικά απομεγέθυνση (με βάση τον βιο-χωρο-τόπο και τα «κοινά»), αυτοδιαχείριση και συνεργατική οικονομία, αυτοθέσμιση με αμεσοσυμμετοχική δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα. Η προσέγγιση του βιβλίου επιδιώκει να είναι διεπιστημονική και πολυπρισματική.

Το 2013 ο Μπάρτον Γκέλμαν ήταν ένας από τους τρεις δημοσιογράφους στους οποίους ο Έντουαρντ Σνόουντεν παραχώρησε ένα τεράστιο αρχείο με άκρως επίμαχα και απόρρητα έγγραφα τα οποία αποκάλυπταν ότι, μέσω της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (NSA), η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε ανεμπόδιστη πρόσβαση στις επικοινωνίες των πολιτών. Με αφορμή εκείνο το υλικό, και χωρίς να εγκαταλείψει ποτέ το ρεπορτάζ, ο συγγραφέας του Σκοτεινού καθρέφτη άρχισε να εισχωρεί όλο και περισσότερο στη σκιώδη λειτουργία του αμερικανικού κράτους των μαζικών παρακολουθήσεων. Στο πλαίσιο της έρευνάς του, ξεδίπλωσε και την περιπετειώδη πορεία του ίδιου του Σνόουντεν, τον οποίο αντιμετωπίζει με σεβασμό αλλά όχι με αγιογραφική διάθεση, αναδεικνύοντας πώς ακριβώς ο μύθος και η πραγματικότητα δεν ταυτίζονται. Το βιβλίο αυτό, ένα λαμπρό δείγμα ερευνητικής δημοσιογραφίας, ένα γνήσιο κατασκοπευτικό θρίλερ βγαλμένο από τη σύγχρονη ζωή, γεμάτο γρίφους, διλήμματα και συγκλονιστικά γεγονότα που συντελούνται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, αποκαθιστά με διεισδυτικό τρόπο την ιστορική αλήθεια. Δεν αφορά ωστόσο μόνο τον Σνόουντεν. Στον πυρήνα του βρίσκεται η μεγάλη εικόνα της εποχής μας, η εξουσία και οι νέες, ψηφιακές καταχρήσεις της.

Στο βιβλίο της Στη σκιά της δικαιοσύνης, η Katrina Forrester εξιστορεί πώς η φιλελεύθερη πολιτική φιλοσοφία μετασχηματίστηκε στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα υπό την επιρροή του John Rawls. Η συγγραφέας εξηγεί πώς ο φιλελεύθερος εξισωτισμός –μια δέσμη ιδεών για τη δικαιοσύνη, την ισότητα, την υποχρέωση και το κράτος– κατέστη κυρίαρχος, και εντοπίζει την ανάδυσή του μέσα στο πολιτικό και ιδεολογικό συγκείμενο των ΗΠΑ και της Βρετανίας των μεταπολεμικών χρόνων.

 

Στον απόηχο του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα και του Πολέμου του Βιετνάμ, η Θεωρία της δικαιοσύνης του Rawls διαμόρφωσε ένα ιδιαίτερο είδος φιλελευθερισμού, θεμελιώδες για την πολιτική φιλοσοφία. Στηριγμένη σε αρχειακές πηγές, η Forrester διερευνά την άνοδο και την κληρονομιά αυτού του φιλελευθερισμού, τοποθετώντας τις απαρχές του στις αντιπαραθέσεις που μαίνονταν, στα μέσα του 20ού αιώνα, στις τάξεις των Αμερικανών αντικρατιστών και των Βρετανών εξισωτιστών. Εντοπίζει τις ρίζες των σύγχρονων θεωριών περί δικαιοσύνης και ανισότητας, πολιτικής ανυπακοής, δίκαιου πολέμου, παγκόσμιας και διαγενεακής δικαιοσύνης, και ηθικής του πληθυσμού, στις δεκαετίες του 1960 και 1970 και μετά. Την περίοδο εκείνη, οι πολιτικοί φιλόσοφοι επέκτειναν, ανέπτυξαν και αναδιαμόρφωσαν τον εν λόγω φιλελευθερισμό, στην προσπάθειά τους να ανταποκριθούν στις προκλήσεις και τις εναλλακτικές εξ αριστερών και εκ δεξιών τους – από τη Νέα Διεθνή Οικονομική Τάξη ώς την άνοδο της Νέας Δεξιάς. Οι εν λόγω στοχαστές ανοικοδόμησαν την πολιτική φιλοσοφία με τρόπους που επηρέασαν όχι μόνο τη δική τους πορεία, αλλά και αυτήν των επικριτών τους.

 

Μεταπλάθοντας την ιστορία της πολιτικής σκέψης του ύστερου 20ού αιώνα, και παρέχοντας καινοτόμες ερμηνείες και νέες οπτικές για το έργο μεγάλων πολιτικών φιλοσόφων, το ανά χείρας βιβλίο προσφέρει μια ενδελεχή ματιά στις φιλοδοξίες και τα όρια του φιλελευθερισμού.

Κολόνα του Θανάτου. Έτσι αποκαλεί ο Κάρλο Βερντόνε, που ενσαρκώνει τον ήρωα της ταινίας "Un sacco bello", τα μακρινά περίχωρα της Ρώμης. Σήμερα, στην πολύμορφη αργκό της πρωτεύουσας, σημαίνει έναν απόμακρο τόπο, ένα σύνορο όχι μόνο πολεοδομικό και κοινωνικό, αλλά και πολιτισμικό.
Εκεί, αργά το βράδυ της 18ης Σεπτεμβρίου 2014, ένας φόνος που περνάει στα ψιλά του αστυνομικού ρεπορτάζ προοιωνίζεται μια καταιγίδα: το θύμα είναι μετανάστης, ενώ ο δολοφόνος και οι συνένοχοί του συγκαταλέγονται στους κατοίκους μιας πάλαι ποτέ αριστερής περιοχής, τους οποίους η γιγάντωση του ωστικού κύματος της μισαλλοδοξίας έχει μετατρέψει σε αμείλικτους διώκτες του διαφορετικού και πρόθυμους θιασώτες της φασιστικής βίας. Εκκινώντας από ένα καθαρά ρατσιστικό έγκλημα, ο συγγραφέας προσπαθεί να συνδέσει όλα τα νήματα που διατρέχουν το λαβύρινθο του σημερινού ιταλικού τοπίου: Πώς η Αιώνια Πόλη μετατράπηκε από πρότυπο της Αναγέννησης σε πόλη-κολαστήριο, όπου η ζωή στα περίχωρα προσφέρει μόνο το δυστοπικό θέαμα του καθημερινού πολέμου μεταξύ φτωχών: Πώς η χώρα με το μαζικότερο κομμουνιστικό κόμμα της δυτικής Ευρώπης παραδόθηκε οικειοθελώς στα χέρια της άκρας δεξιάς και του Ματέο Σαλβίνι; Ποιος θα είναι ο φραγμός στην οικονομική επισφάλεια που σαρώνει τις κοινωνικές σχέσεις και υποβιβάζει το όραμα ευημερίας του 20ού αιώνα σε μια στυγνή μάχη για την επιβίωση:
Ο Τζουλιάνο Σαντόρο βρίσκει λύσεις και κοιτίδες αντίστασης κρυμμένες στις πιο απρόσμενες γωνιές της Ρώμης, στις πιο κρυφές πτυχές της ιστορίας της: στη σιωπηλή δράση ενός ακτιβιστή κληρικού, στις πρωτοβουλίες μιας τοπικής επιτροπής γυναικών, στη συγκινητική ανάμνηση της φιγούρας του Σέρτζιο Λεόνε, μακρινού θεματοφύλακα του λαϊκού πνεύματος της ιταλικής πρωτεύουσας.

Ο ΚΛΕΦΤΗΣ ΠΟΥ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ Ο μύθος της φυλετικής ανωτερότητας ανέκαθεν χρησιμοποιήθηκε ως μέσο για την απόκτηση δύναμης. Δημιούργησε διαχωρισμούς και επέβαλε σιωπή. Ο ρατσισμός είναι συνυφασμένος με την οικοδόμηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Το πρώτο βήμα για το χτίσιμο μιας αντιρατσιστικής Αμερικής είναι η αναγνώριση του ρατσιστικού της παρελθόντος – και παρόντος. Το βιβλίο αποτελεί έναν οδηγό για το πώς γεννήθηκε ο ρατσισμός, πώς διαδόθηκε και πώς τελικά μπορεί να εξουδετερωθεί. Μέσα από μια καθηλωτική, γρήγορη και δυνατή αφήγηση, το Stamped ρίχνει φως ακόμα και στις πιο ύπουλες μορφές ρατσιστικών αντιλήψεων και δείχνει τρόπους για να εντοπιστούν και να εξαλειφθούν. “Ενα εκπληκτικά έγκαιρο και κατανοητό μανιφέστο για νέους. Με χιούμορ, σκοτεινό σε κάποια σημεία, αλλά ταυτόχρονα γεμάτο με πληροφορίες, στοχαστικό και ακριβές. Το Stamped είναι το βιβλίο που θα ήθελα να είχα διαβάσει μικρή και είμαι πραγματικά ευγνώμων που μπορούν τώρα να διαβάσουν τα παιδιά μου.