Χρήστος Οικονόμου

Το 1824 κυκλοφόρησε ανώνυμα στη Χάλλη της Σαξονίας ένα γερμανόγλωσσο βιβλίο, αφιερωμένο στη δράση των ελληνικής παιδείας αδελφών Αλέξανδρου και Γεώργιου Καντακουζηνού, Ρώσων πριγκίπων και μελών της Φιλικής Εταιρείας. Το βιβλίο στο πρώτο μέρος αφηγείται και υπερασπίζεται τη δράση του Αλέξ. Καντακουζηνού ως συνεργάτη του Δημητρίου Υψηλάντη στην Πελοπόννησο κατά το 1821 και στο δεύτερο μέρος τη δράση του άλλου αδελφού, Γεώργ. Καντακουζηνού, ως συνεργάτη του Αλέξ. Υψηλάντη στην εκστρατεία των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών. Μετά την ήττα των ελληνικών επαναστατικών δυνάμεων στη Μολδο-Βλαχία, ο Γεώργιος κατέφυγε στη Βεσσαραβία με μια κατηγορία να πλανάται σε βάρος του, ότι δηλαδή εγκατέλειψε τους συμπολεμιστές του στη μάχη του Σκουλενίου και κατέφυγε στο ασφαλές ρωσικό έδαφος. Ο ίδιος, πάντως, με το παρόν "Υπόμνημά" του ανασκευάζει τις κατηγορίες και προσφέρει αξιόλογες πληροφορίες για τα γεγονότα εκείνων των ημερών. Ο άλλος αδελφός, Αλέξανδρος, ορίσθηκε στο Κισνόβι της Βεσσαραβίας συνεργάτης του Δημ. Υψηλάντη στην Πελοπόννησο, τον οποίο και συνόδευσε ως εκεί, ύστερα από ένα περιπετειώδες ταξίδι μέσω Βιέννης, Λάιμπαχ, Τεργέστης και Ύδρας. Το βιβλίο των αδελφών Καντακουζηνού ήταν γνωστό βέβαια στην ελληνική βιβλιογραφία, αλλά χρησιμοποιήθηκε ελάχιστα, λόγω της σπανιότητάς του αλλά και λόγω του γλωσσικού φραγμού. Τώρα, με την παρούσα μετάφραση από τα γερμανικά του κ. Χρίστου Οικονόμου, γίνεται προσιτό στο μη γερμανόγλωσσο κοινό, στους ειδικούς μελετητές και σε κάθε φιλίστορα αναγνώστη. Ο τελευταίος θα βρει ένα πρόσθετο ιστοριογραφικό βοήθημα στην ευρεία εισαγωγή (162 σελ.) και τα συνοδευτικά σχόλια (95 σελ.) του Βασ. Παναγιωτόπουλου.

Οκτώ συγγραφείς αφηγούνται εγκλήµατα πάθους, εξιχνιάζουν ιστορίες ερωτικής απόγνωσης. Ο Γιάννης Ατζακάς, η Ελένη Γιαννακάκη, ο Κώστας Καβανόζης, ο Χρίστος Κυθρεώτης, η Μαρία Μήτσορα, ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, ο Χρήστος Οικονόµου και η ΣώτηΤριανταφύλλου γράφουν από ένα διήγηµα όπου η ερωτογραφία διασταυρώνεται µε τη noir γραφή, κλίνοντας άλλοτε προς τον σκληρό ρεαλισµό ή την παραµυθητική αφήγηση, άλλοτε προς τη σκο­τεινή παρωδία ή την αλλόκοτη περιπέτεια κι άλλοτε προς την υπερβατική πρόζα ή την κοινωνική σάτιρα. Όταν η ερωτική παραφορά οδηγεί τους ήρωες στη ρίζα του κακού, στη ρίζα της ύπαρξης...

Δεκάξι ιστορίες από τα Καμίνια, τη Νίκαια, τη Δραπετσώνα. Από τον ντόκο των Κρητικών, από το ουζερί "Υπάρχω", από το φουγάρο της ΔΕΗ στο Κερατσίνι. Ιστορίες για τράπεζες που παίρνουν σπίτια, για σπίτια που παίρνουν φωτιά, για όνειρα που γίνονται στάχτη. Για το σκοτάδι που ζει στη διπλανή πόρτα. Κάτι θα γίνει όμως, θα δεις. Γιατί εκεί όπου μεγαλώνει ο φόβος μεγαλώνει κι εκείνο που σώζει από τον φόβο. Περιέχονται τα διηγήματα: - Έλα Έλλη, τάισε το γουρουνάκι - Μολυβένιος στρατιώτης - Μάο - Κι ένα αβγό κίντερ για το παιδί - Πλακάτ με σκουπόξυλο - Το αίμα του κρεμμυδιού - Κάτι θα γίνει, θα δεις - Τα πράγματα που κουβάλαγαν - Μουστακάκι με κάρβουνο - Ξένα, εξωτικά - Για τους φτωχούς ανθρώπους - Το δέσιμο των σωμάτων - Βγες έξω και καψ' τα - Πίπολ αρ στρέιντζ - Πιγκουίνοι έξω απ' το λογιστήριο - Κομμάτι κομμάτι μου παίρνουν τον κόσμο μου

Οι "Κόρες του ηφαιστείου" είναι ένα βιβλίο για αλαφροΐσκιωτους ανθρώπους και διπολικές καταστάσεις - φως και σκοτάδι, ποίηση και πραγματικότητα, παρελθόν και μέλλον, πράγματα θνητά και πράγματα αιώνια. Παρεκκλίνοντας από το ρεαλιστικό πλαίσιο των προηγούμενων βιβλίων του, ο Χρήστος Οικονόμου αφηγείται ιστορίες που ακροβατούν στα διαρκώς μεταβαλλόμενα σύνορα μεταξύ του ορατού και του αθέατου κόσμου, ενώ εμπλουτίζει το υπόβαθρο της αφήγησης με πολυάριθμες διακειμενικές αναφορές -άλλοτε ευδιάκριτες, άλλοτε υπαινικτικές- που ξεκινούν από τα απόκρυφα Ευαγγέλια, τα μεσαιωνικά συναξάρια και τις λαϊκές διηγήσεις θαυμάτων και επεκτείνονται στον σύγχρονο μυθοπλαστικό και στοχαστικό λόγο. Άξια προσοχής, επίσης, είναι η πολυπρόσωπη και πολυφωνική παρουσία των γυναικών σε όλα τα διηγήματα της συλλογής. Οι "Κόρες του Ηφαιστείου" είναι ένα βιβλίο για τις γυναίκες που θέτουν σε κίνηση τα γρανάζια της ιστορίας, για τις γυναίκες που φέρνουν τη λύτρωση, ορμώμενες από την υποδόρια διαίσθηση ότι η ελπίδα ανασταίνεται πάντα τελευταία. Οι "Κόρες του Ηφαιστείου" είναι ένα αναστάσιμο βιβλίο. Δηλαδή ένα χαρμόσυνο βιβλίο.

Καμιά φορά, όταν το φως χαμηλώνει και μεγαλώνουν οι σκιές, μου φαίνεται ότι κυκλοφορώ σ’ αυτούς τους δρόμους χρόνια και χρόνια ατέλειωτα, ολόκληρο αιώνα, ότι ξέρω πια κάθε δέντρο, κάθε λακκούβα, κάθε σπίτι, πηγαίνω πια με τα μάτια κλειστά, είμαι πια δρόμος κι εγώ, πότε άδειος πότε γεμάτος, πότε με φως πότε σκοτεινός, για να βρεις τον δρόμο πρέπει να γίνεις δρόμος, ναι, αλλά ο δρόμος είναι δρόμος αν δεν τον περπατήσεις, η λαμπάδα είναι λαμπάδα αν δεν ανάψει, το μαχαίρι είναι μαχαίρι αν δεν κόψει; Πες της σ’ αγαπάω πολύ και δεν θα το ξανακάνω. *** Εφτά χρόνια τώρα έχω δει πολλά κι έχω ακούσει άλλα τόσα, είναι η φύση της δουλειάς τέτοια, είναι και η δική μου, πάω πάντα παντού, ό,τι ώρα και μέρα να ’ναι, κοντά ή μακριά, με βροχή, καύσωνα ή χιόνι. Το Πες της είναι η ιστορία μιας κούριερ που περιπλανιέται σαν αερικό σε χιονισμένα βουνά και ασημένιες θάλασσες, σε δρόμους άδρομους, απέραντους, χωρίς αρχή και τέλος, χωρίς σημάδια και χαρακιές, μπαινοβγαίνει σε μεζονέτες με εσωτερικό ασανσέρ και πολυκατοικίες χωρίς ασανσέρ, και κάνει παραδόσεις σε καλούς και κακούς ανθρώπους, αγενείς και ευγενικούς, βασανισμένους και καλοζωισμένους – σε ανθρώπους που μοιάζουν έτοιμοι να βάλουν τα κλάματα κι άλλους που μοιάζουν να μην ξέρουν τι θα πει κλάμα. Μια ιστορία ειπωμένη με γλώσσα που πότε αντιλαλεί και πότε σωπαίνει, ευφραίνεται και συστέλλεται, κρύβεται και φανερώνεται, παλεύοντας ν’ ακολουθήσει τα ματωμένα χνάρια που αφήνουν οι άνθρωποι και τα πράγματα στο χιόνι. Μια ιστορία για το μυστήριο, τον πόνο, την τραγικότητα, την τρέλα, αλλά και την ανθρωπιά, την ελπίδα, την κρυμμένη ομορφιά και την ποίηση της σύγχρονης ζωής.

"Χάσαμε τις δουλειές μας, χάσαμε τα σπίτια μας, χάσαμε τη ζωή μας - γιατί να μη χάσουμε και τη μνήμη μας; Γιατί; Γιατί μας πήραν όλα τ' άλλα και μας άφησαν τη μνήμη; Γιατί δεν την άρπαξαν κι αυτή;" Το "Καλό θα 'ρθει από τη θάλασσα" είναι το πρώτο μέρος μιας τριλογίας διηγημάτων για τους εμφύλιους που διεξάγονται σ' ένα νησί του Αιγαίου. Η Άρτεμη και ο Σταύρος, που πετάνε χαρταετό τον Ιούλιο, πάνω στα αποκαΐδια ενός καμένου ονείρου, ο Χρόνης στο καρότσι, που πολεμάει με ζωντανούς και αναστημένους εφιάλτες, ο Τάσος, που χάνεται χορεύοντας έξω από μια σπηλιά, ο Λάζαρος το Τόξο, που το στόμα του αγαπάει το όνομα του γιου του: τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν είναι εσωτερικοί μετανάστες - άνθρωποι, δηλαδή, που τα τελευταία χρόνια εγκατέλειψαν αναγκαστικά την Αθήνα ή άλλες μεγάλες πόλεις και εγκαταστάθηκαν στο νησί, παλεύοντας να σταθούν ξανά όρθιοι, να ξεφύγουν από ένα παρελθόν που αλλάζει διαρκώς και ένα μέλλον που μοιάζει αδιέξοδο για όλους. Στην προσπάθειά τους αυτή θα βρεθούν αντιμέτωποι με τους ντόπιους κατοίκους, αφιλόξενους απέναντι στους "ξενομπάτες", θα θέσουν σε δοκιμασία τις μεταξύ τους σχέσεις, θα αναμετρηθούν με τα φαντάσματα του χθες, αλλά και με τον φόβο και την αγωνία για το αύριο. Άνθρωποι σαν κομμένες γέφυρες, που αγωνίζονται να φτιάξουν από την αρχή τον εαυτό τους, τη ζωή τους, μια νέα χώρα, μια νέα πίστη, έναν καινούργιο κόσμο. Γιατί η αρχή δεν είναι ποτέ πίσω μας. Η αρχή είναι πάντα μπροστά μας.