Βιογραφία

ΡΕΖΕΡΒΑ
Η ΠΟΛΥΑΝΕΜΕΝΟΜΕΝΗ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΠΡΙΓΚΙΠΑ ΧΑΡΙ, ΔΟΥΚΑ ΤΟΥ ΣΑΣΕΞ, ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΔΙΟ ΣΤΙΣ 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΤΟΥ 2023

Ταυτόχρονη έκδοση σε 16 γλώσσες σε όλο τον κόσμο

Υπήρξε αναμφίβολα μια από τις εμβληματικές εικόνες του εικοστού αιώνα: δύο αγόρια, δύο νεαροί πρίγκιπες, να περπατούν πίσω από το φέρετρο της μητέρας τους, καθώς ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθούσε συγκλονισμένος, βυθισμένος στην απόλυτη θλίψη - και στην αβεβαιότητα. Όσο η Νταϊάνα, Πριγκίπισσα της Ουαλίας, οδηγούνταν στην τελευταία της κατοικία, δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αναρωτιούνταν πώς ένιωθαν και τι σκέφτονταν αυτά τα δύο παιδιά. Όπως ασφαλώς και πώς θα εξελίσσονταν οι ζωές τους από εκείνη την ημέρα και έπειτα.

Και αυτή επιτέλους είναι η ιστορία του Χάρι.

Σφραγισμένη από την ορμητική, αφοπλιστική ειλικρίνεια του συγγραφέα, η ΡΕΖΕΡΒΑ αποτελεί ένα εκδοτικό ορόσημο, ένα βιβλίο αποκάλυψη, πλημμυρισμένο από βαθιά επίγνωση και σκληρά κερδισμένη σοφία για την αέναη δύναμη και νίκη της αγάπης που αφήνει πίσω της τον πόνο.

Σὲ ἑπτὰ κεφάλαια συνθέτει ὁ Μισὸν τὴ βιογραφία τοῦ Ρεμπώ. Ἡ διορατικότατη, ἀνηλεὴς εἰλικρίνεια τοῦ ἑνὸς ἀντιμετωπίζει τὴ σὰν ἀμετακίνητο μονόλιθο ἀλήθεια τοῦ Ἄλλου. Μὲ ἀναφορές, συγκαλυμμένες ἢ σαφεῖς, στὴ ρητὴ προτίμηση τοῦ Ρεμπὼ γιὰ ζωγραφιὲς ἁπλοϊκές, παιδικὰ παραμύθια, ἄχαρους ρυθμούς· ἀναφορὲς στὶς φωτογραφίες του καὶ τὸ πασίγνωστο ὀβὰλ πορτραῖτο· στὰ γράμματά του, καὶ στὰ ποιήματά του συνεχῶς, ἀπὸ τὸ Πράσινο χάνι, τοὺς Καθισμένους καὶ τοὺς Ἑφτάχρονους ποιητὲς μέχρι τὴν Παιδικὴ ἡλικία καὶ τὴν Ἐποχή· σκάβοντας βαθιὰ νὰ βρεῖ τὴν ὕλη τῆς σχέσης του μὲ τοὺς γονεῖς καὶ τοὺς πνευματικοὺς προγόνους του, μὲ τοὺς συγκαιρινούς του ὁμότεχνους καὶ τοὺς ἀκάματους ὣς σήμερα σχολιαστές του καὶ βιογράφους, ὅπως ἐπίσης μὲ τὸν δάσκαλό του Ἰζαμπὰρ φυσικὰ καὶ τὸν Βερλαίν, μέχρι καὶ στὸ Χαρὰρ μὲ τὸν Κωνσταντίνο Σωτῆρο: ὁ Μισὸν γράφει ἕνα ἀριστούργημα πολὺ πυκνὰ ὑφασμένο καὶ στοχαστικὸ καὶ μὲ τὴ συγκίνηση ρυθμισμένο – ἕνα ἀριστούργημα ἐν τέλει ἀντάξιο τοῦ ἔργου καὶ τῆς ζωῆς τοῦ θηρίου ἐκείνου ἀπὸ τὴ Σαρλβίλ.

Τα κείμενα του Βάλτερ Μπένγιαμιν για τον Μπωντλαίρ και το Παρίσι του 19ου αιώνα είναι τα κομμάτια που ο εξόριστος στοχαστής είχε προλάβει να ολοκληρώσει (πριν την αυτοκτονία του στις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου) από μια ευρύτερη μελέτη για τον ποιητή - που θα αποτελούσε με τη σειρά της υπόδειγμα του μακρόπνοου, ανολοκλήρωτου έργου του για την ιστορία και τον πολιτισμό της νεωτερικότητας. Η ανάπτυξη μιας βιομηχανικής μαζικής κοινωνίας, η φαντασμαγορία του εμπορεύματος, η εικόνα του πλήθους στη μεγαλούπολη, οι φιγούρες του μποέμ, του πλάνητα, του απάχη, του δανδή, του ρακοσυλλέκτη, της λεσβίας, το χαμένο φωτοστέφανο του ποιητή, είναι χαρακτηριστικά μοτίβα μέσα από τα οποία ο Μπένγιαμιν δείχνει τον Μπωντλαίρ, στα βήματα εδώ του Μπλανκί και του Νίτσε, να επινοεί έναν μοντέρνο ηρωισμό. "Καθώς η πόλη του Παρισιού δίδαξε στον Μπένγιαμιν τη flanerie, τον μυστικό τρόπο περίπατου και στοχασμού του 19ου αιώνα, ξύπνησε φυσιολογικά μέσα του ένα αίσθημα συμπάθειας για τη γαλλική λογοτεχνία... Έχουμε να κάνουμε εδώ με κάτι που, αν δεν είναι μοναδικό, είναι όμως εξαιρετικά σπάνιο: το χάρισμα του ποιητικού στοχασμού". (Hannah Arendt) "Στο αποσπασματικά πραγματοποιημένο σχέδιο του Μπένγιαμιν για μια πρωτο-ιστορία της νεωτερικότητας... ο Μπωντλαίρ έγινε κεντρική μορφή διότι η ποίησή του φέρνει στο φως "το νέο μέσα στο διαρκώς ίδιο και το διαρκώς ίδιο μέσα στο νέο"... Η κριτική του Μπένγιαμιν αφορούσε τις συλλογικές εικαστικές φαντασιώσεις που κατασταλάζουν στα στοιχεία έκφρασης της καθημερινής ζωής καθώς και της λογοτεχνίας και της τέχνης, πηγάζοντας από τη μυστική επικοινωνία του πιο παλαιού δυναμικού σημασιοδότησης των ανθρώπινων αναγκών με τις καπιταλιστικές συνθήκες ζωής". (Jurgen Habermas)

«Λαμπεντούζα, από την αρχαία ελληνική λέξη "λέπας", τον απόκρημνο βράχο που τον τρώνε με μανία τα στοιχεία της φύσης, μα εκείνος αντιστέκεται και μένει ολόρθος καταμεσής στην απεραντοσύνη του πελάγους. Ή από το "λαμπάς", τη φλόγα που λάμπει στο σκοτάδι, το φως που νικάει τη σκοτεινιά.» Πάνω σ' αυτό το νησί του Νότου της Ιταλίας, που εκτείνεται ανάμεσα στην Αφρική και την Ευρώπη, ο Ντάβιντε Ενία κοιτάζει καταπρόσωπο αυτούς που έρχονται και αυτούς που περιμένουν και αφηγείται την ιστορία ενός ναυαγίου, προσωπικού και συλλογικού. Από τη μια πλευρά, ένα πλήθος σε κίνηση, που διασχίζει κράτη ολόκληρα και τελικά τη Μεσόγειο Θάλασσα, σε συνθήκες πέρα από κάθε φαντασία. Από την άλλη, μια χούφτα άντρες και γυναίκες στα όρια μιας εποχής και μιας ηπείρου, που προσπαθούν να τους υποδεχτούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Στη μέση ο ίδιος ο συγγραφέας, που πραγματεύεται την ανακάλυψη όσων αληθινά συμβαίνουν στη θάλασσα και στη στεριά και τη χρεοκοπία των λέξεων, που καταποντίζονται στην απόπειρά τους να κατανοήσουν τα παράδοξα του παρόντος. Έχοντας αγγίξει με το χέρι την απάνθρωπη τραγωδία των ελλιμενισμών, δίνει τον λόγο στους εθελοντές, στους παιδικούς φίλους, στις μαρτυρίες των νέων που καταφθάνουν σαν από θαύμα στο νησί. Ξεγυμνώνει τις συγκινησιακές επιπτώσεις αυτής της σπαραχτικής και αλλόκοτης πραγματικότητας, ειδικά στη σχέση με τον πατέρα του, γιατρό που συνταξιοδοτήθηκε πρόσφατα και ο οποίος δέχεται να τον συνοδεύσει στη Λαμπεντούζα.

Αναρχοσυνδικαλίστρια αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τη ζωή και τους αγώνες της εργατικής τάξης, ανυποχώρητη υπέρμαχος της ελευθερίας της σκέψης, πολεμίστρια στις τάξεις των Δημοκρατικών στον Ισπανικό Εμφύλιο, εβραία που στράφηκε προς τον καθολικισμό και με ισχυρή μυστική διάθεση, διαρκώς ανυπότακτη, φιλόσοφος από τους σημαντικότερους του 20ού αιώνα, η Σιμόν Βέιλ αποτελεί μια διανοητικά ζωογόνο πρόκληση για τη σκέψη μας.

Το ανά χείρας βιβλίο δεν είναι απλώς μία ακόμη βιογραφία της γυναίκας-μύθου που με το έργο και τη ζωή της δυναμίτισε προκαταλήψεις αιώνων. Η Υγκέτ Μπουσαρντώ, τιθασεύοντας ένα τεράστιο υλικό και εστιάζοντας σε βασικούς πυρήνες της ζωής της Σιμόν ντε Μπωβουάρ, κατορθώνει κάτι ιδιαίτερα σημαντικό: να αναδείξει την πολυπλοκότητα μιας ζωής πλούσιας σε ποικίλες εμπειρίες. Βαρύνουσα σημασία αποδίδεται στο συγγραφικό της έργο - λογοτεχνικό και δοκιμιακό. Ταυτόχρονα, παρακολουθούμε βήμα βήμα την προσπάθεια μιας "καθωσπρέπει κόρης" να αποβάλει τα ταμπού της αστικής ανατροφής της και να εξελιχθεί σε μια δυναμική γυναίκα κυριευμένη από τον πόθο για γνώση όσο και από τον πόθο για ελευθερία. Η σχέση με τον Ζαν-Πωλ Σάρτρ σκιαγραφείται με όλες τις αντιφάσεις της· μέσα από την πορεία του μυθικού ζευγαριού στον χρόνο ζωντανεύει η Γαλλία της Κατοχής και της Απελευθέρωσης, του πολέμου για την ανεξαρτησία της Αλγερίας, της άνθησης του φεμινιστικού κινήματος. Η πρωτότυπη μέθοδος οργάνωσης του υλικού, τέλος, καθιστά το βιβλίο άκρως ενδιαφέρον ανάγνωσμα, χαρίζοντάς μας μια μοναδική εικόνα της γυναίκας που, πέρα από τα βιβλία που έγραψε, πέρα από τη συμβολή της στον αγώνα για την απελευθέρωση των γυναικών -το "Δεύτερο φύλο" (1949) αποτέλεσε σημείο καμπής στην ιστορία του φεμινιστικού κινήματος-, προπάντων "έζησε με τόσο μεγάλη ένταση διότι ήξερε ότι ο θάνατος καταδικάζει την επίγεια ύπαρξη, τη μια και μοναδική, να είναι πλούσια και μεστή".

Με ένα υβριδικό κείμενο μεταξύ αυτοβιογραφικής αφήγησης, δοκιμίου, παράθεσης ιστορικών γεγονότων και συγκέντρωσης ταξιδιωτικών εντυπώσεων, η Ελένη Βαροπούλου, κριτικός, θεωρητικός του θεάτρου και μεταφράστρια, ανατρέχει σε στιγμές που σημάδεψαν τη ζωή της. Στην αναδρομή αυτή αναδεικνύονται οι προσωπικές εμπειρίες, τα συναισθήματα, η αίσθηση των τοπίων, της Φύσης και της πραγματικότητας των αντικειμένων, χωρίς όμως να μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα ο στοχασμός γύρω από θέματα αισθητικού και πολιτικού περιεχομένου, οι σκέψεις για το ζήτημα του χρόνου, οι μαρτυρίες για το θέατρο, οι προσεγγίσεις λογοτεχνικών κειμένων, έργων τέχνης, φιλοσοφικών ιδεών. Και για τις διαδικασίες πολιτικοποίησης ή για τη συνύφανση των διαφορετικών πολιτισμών στις χώρες τις οποίες επισκέφτηκε, κάνει λόγο η Ελένη Βαροπούλου, η οποία επί δεκαετίες είχε δραστηριοποιηθεί σε τομείς του πολιτισμού, προωθώντας πάντα τις νέες θεατρικές τάσεις, ενώ παράλληλα εργαζόταν για μια νέου τύπου θεατρική παιδεία. Με αστείρευτο πάθος περιηγήθηκε δεκάδες χώρες της Ευρώπης και των άλλων ηπείρων, ταξίδεψε από την Ιαπωνία μέχρι τον Καναδά, το Μαρόκο, το Ιράν, τη Ρωσία, την Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και από την Αυστραλία μέχρι τη Λατινική Αμερική. Γνώρισε και συναναστράφηκε ανά την υφήλιο σημαντικές προσωπικότητες από το πνευματικό, καλλιτεχνικό και πολιτικό στερέωμα, ενώ υποστήριξε εμπράκτως τις ενσυνείδητες πολιτικές και πολιτιστικές δράσεις. Το βιβλίο είναι μια αυτοβιογραφία με το βλέμμα στραμμένο προς το πνεύμα της εποχής, καθώς ο ενθουσιασμός για τη ζωή και τη δράση συνυπάρχει με πολλές απορίες και ερωτήματα.

Το Σκληρός από Τρυφερότητα συγκροτεί μια γοητευτική αφήγηση «επί προσωπικού», που πετυχαίνει διάνα δύο στόχους. Είναι και απομνημονεύματα της επί 24 χρόνια συνοδοιπορίας του John Taylor με τον Ηλία Πετρόπουλο –ο Taylor είναι ο εμβληματικός μεταφραστής κειμένων και βιβλίων του Πετρόπουλου στα αγγλικά–Ηλία Πετρόπουλο –ο Taylor είναι ο εμβληματικός μεταφραστής κειμένων και βιβλίων του Πετρόπουλου στα αγγλικά– αλλά και ιδανική εισαγωγή στον βίο και στο έργο του οργισμένου με αιτία λαογράφου του άστεως, ο οποίος σόκαρε, έτερψε, άνοιξε τα μάτια ή εξόργισε τους νεοέλληνες τουλάχιστον από το 1968, όταν πρωτοκυκλοφόρησαν τα Ρεμπέτικα τραγούδια, έως τον θάνατό του στο Παρίσι το 2003. Από τη μια «η ζωή μου με τον Πετρόπουλο», με δεκάδες άγνωστα μέχρι σήμερα περιστατικά, γραμμένα με σεβασμό και αγάπη για τον μέντορά του, χωρίς να του χαρίζεται. Και από την άλλη τι και πώς έγραψε ο Πετρόπουλος, τι έπραξε και γιατί, ποια θέματα φώτισε πρώτος, οι απόψεις και οι αντιφάσεις του. Μαζί με φωτογραφίες, σκίτσα, χειρόγραφα σημειώματα και αναλυτικό κατάλογο 74 βιβλίων στην πρώτη τους έκδοση. Το 1979 ένας ευφυής, μορφωμένος και γλωσσομαθής νεαρός Αμερικανός ανάρτησε μια μικρή αγγελία σε ελληνικό βιβλιοπωλείο στο Παρίσι. Αναζητούσε Έλληνα συνεργάτη, ως βοηθό, για να μεταφράσει στα αγγλικά ποιήματα του Καρυωτάκη και του Ρίτσου. Του απάντησε κάποιος Πετρόπουλος. Του πρότεινε, κάπως κοφτά, να αποκλειστούν οι συγκεκριμένοι ποιητές γιατί «ο ένας είναι νεκρός κι ο άλλος είναι βλάκας». Ανακοίνωσε επίσης ότι ψάχνει μεταφραστή για ένα δικό του βιβλίο που λέγεται Εγχειρίδιον του καλού κλέφτη. Η συνέχεια στις σελίδες του Σκληρός από τρυφερότητα...

Σ' αυτό το βιβλίο, το μόνο στα ελληνικά, σκιαγραφείται η πολυκύμαντη ζωή της Σούε Τάο στην ταραγμένη μεθόριο του Σιτσουάν, αποκαλύπτεται η χαρτοποιητική δραστηριότητά της μέσα από κινέζικες πηγές, άγνωστες στη Δύση, και παρατίθενται δείγματα της ποιητικής γραφής της. Η Σούε Τάο, ποιήτρια, εταίρα, αλλά και χαρτοποιός, έζησε μια θυελλώδη ζωή στην Τσενγκτού, τη λαμπρή πρωτεύουσα της κινέζικης επαρχίας Σιτσουάν, γύρω στο 800 μ.Χ. Στην Κινέζικη Αυτοκρατορία η ενασχόληση με την ποίηση ήταν σχεδόν πάντοτε αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών, κυρίως των λογίων και των αξιωματούχων. Ακόμα και όταν η ποίηση έφτασε στο απόγειό της, κατά την Δυναστεία Τανγκ (7ος- 10ος αι.), ελάχιστες γυναίκες κατόρθωσαν να ξεχωρίσουν, όλες εταίρες - διασκεδάστριες και συντρόφισσες διακεκριμένων συνδαιτυμόνων. Ανάμεσά τους η πολυτάλαντη Σούε Τάο, η οποία έμεινε στην ιστορία για την ποίησή της, αλλά και για το απαράμιλλο επιστολόχαρτο που η ίδια επινόησε και παρήγαγε. Η Σούε Τάο σχετίστηκε με κορυφαίες προσωπικότητες της εποχής της και πέθανε σε μεγάλη ηλικία, σεβαστή και ανεξάρτητη, πράγμα σπάνιο για μια εταίρα. Στους κατοπινούς αιώνες η ποίησή της εκδόθηκε επανειλημμένα και διαβάστηκε πολύ, ενώ το χαρτί της έγινε αντικείμενο μίμησης, περιζήτητο για την ερωτική αλληλογραφία, ένα σύμβολο για τον ίδιο τον έρωτα.

Φιλελεύθερος πολιτικός ευρωπαϊκού προσανατολισμού, διπλωμάτης και λόγιος, ο Σπυρίδων Τρικούπης (1788-1873) ήταν ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας και ο πρώτος πρεσβευτής της στο Λονδίνο. Ένας από τους ηγέτες του αγγλικού κόμματος, βαθύτατα συνταγματικός και θαυμαστής του βρετανικού πολιτεύματος, μύησε τον γιο του, τον Χαρίλαο Τρικούπη, στον κοινοβουλευτισμό και του ενέπνευσε τον σεβασμό προς το Σύνταγμα.

Ο Σπυρίδων έζησε τον φόβο του ραγιά στο Μεσολόγγι και στην Πάτρα, την ξεγνοιασιά του φοιτητή στη Νάπολη και στο Παρίσι, την αγωνία της Επανάστασης, τη χλιδή των αριστοκρατικών σαλονιών του Λονδίνου, την εύνοια και τη δυσμένεια του Όθωνα, την άσκηση της εξουσίας αλλά και την υποχρεωτική πολιτική απραξία.

Με μόρφωση σπάνια για την εποχή του και με σημαντική και εν πολλοίς άγνωστη δράση κατά την Ελληνική Επανάσταση, θεωρείται ο κατεξοχήν Έλληνας ιστοριογράφος της.