Στρατής Μυριβήλης

Ο Στρατής Μυριβήλης γεννήθηκε το 1890 στη Σκαμιά Λέσβου. Ευθύς μετά την αποπεράτωση των εγκυκλίων σπουδών του (1909) θα αρχίσει να δημοσιεύει τα πρώτα λογοτεχνικά κείμενά του στα τοπικά έντυπα του νησιού. Το 1912 εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη Φιλοσοφική Σχολή αρχικά και στη Νομική αργότερα, χωρίς ποτέ να πάρει πτυχίο, λόγω της συμμετοχής του στους αλλεπάλληλους πολέμους που διεξάγει η Ελλάδα εκείνα τα χρόνια. Θα λάβει μέρος ως εθελοντής και στους δύο βαλκανικούς πολέμους (θα τραυματιστεί στη μάχη του Κιλκίς - 20.6.1913) και λίγο αργότερα ως επίστρατος στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο και στη μικρασιατική εκστρατεία μέχρι το 1922.

Το βιβλίο του πολέμου Ο Στρατής Μυριβήλης γεννήθηκε το 1890 στη Σκαμιά Λέσβου. Ευθύς μετά την αποπεράτωση των εγκυκλίων σπουδών του (1909) θα αρχίσει να δημοσιεύει τα πρώτα λογοτεχνικά κείμενά του στα τοπικά έντυπα του νησιού. Το 1912 εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη Φιλοσοφική Σχολή αρχικά και στη Νομική αργότερα, χωρίς ποτέ να πάρει πτυχίο, λόγω της συμμετοχής του στους αλλεπάλληλους πολέμους που διεξάγει η Ελλάδα εκείνα τα χρόνια. Θα λάβει μέρος ως εθελοντής και στους δύο βαλκανικούς πολέμους (θα τραυματιστεί στη μάχη του Κιλκίς - 20.6.1913) και λίγο αργότερα ως επίστρατος στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο και στη μικρασιατική εκστρατεία μέχρι το 1922.

Ο συγγραφέας, ύστερα απο μια δραματική περιγραφή του ξεριζώματος του μικρασιατικού Ελληνισμού που φθάνει στα ακρογιάλια της ελεύθερης Ελλάδας για να ρίξει νέες ρίζες στα πατρογονικά χώματα, μας μεταφέρει στο ψαραδοχώρι που δημιουργούν οι νέοι πρόσφυγες. Ανάμεσα στον βασανισμένο αυτόν κόσμο των ψαράδων ξεφυτρώνει ένα εξωτικό πλάσμα, ένα κορίτσι παράξενο με εκθαμβωτική ομορφιά, που γίνεται το ερωτικό κέντρο και η συνεχής αγωνία του πληθυσμού.

Ένα χελιδόνι χάραξε στον ουρανό την άνοιξη. Ένα παραθυρόφυλλο άνοιξε στην αγάπη. Ένα κουπί έγραψε το λουλακί τραγούδι. Οι αύρες πέρασαν σιγανά από τους αυλούς. Ο Θεός αναστέναξε γλυκά μέσα στα κούφια καλάμια. Και πίσ' από την κεραμιδένια γλάστρα μια μικρή με άγουρο στήθος τραγουδά το πρωί τα μυριστικά της: Βασιλικέ πλατύφυλλε με τα σαράντα φύλλα.

Στον ανά χείρας τόμο δημοσιεύονται 12 διηγήματα από τα τέσσερα χρωματιστά βιβλία του Στρατή Μυριβήλη: το Πράσινο (1936), το Γαλάζιο (1939), το Κόκκινο (1952) και το Βυσσινί (1959). Δύσκολα θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς την ύπαρξη απολύτως αντικειμενικών κριτηρίων στην κατάρτιση ανθολογιών, είτε ποιητική ύλη αφορούν είτε πεζογραφική. Ο στόχος εδώ, πάντως, ήταν να δοθούν συγκεντρωμένες χαρακτηριστικές ψηφίδες από την όλη διηγηματική σύνθεση που κατόρθωσε ο συγγραφέας. Και φυσικά να μη λείψει κανένα από τα διηγήματά του που τιμήθηκαν από τον ομόθυμο έπαινο της κριτικής. Χωρίς να αδικηθεί κανένα από τα βιβλία του, τα δύο προπολεμικά και τα ισάριθμα μεταπολεμικά, κρίθηκε αναγκαίο και ωφέλιμο να ακουστούν όλες οι λογοτεχνικά ισχυρές φωνές που, αδιάσπαστες και με αρμονική τη συλλειτουργία τους, συγκρότησαν τον ξεχωριστό λόγο του. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να απουσιάζει ο (πρωτοποριακά) αντιπολεμικός Μυριβήλης, ο θεολογών, ο ερωτικός, ο λυρικός, ο βαθύς γνώστης και επίμονος διάκονος της παραδοσιακής ποίησης (για παράδειγμα με τη χρήση από ήρωές του δεκαπεντασύλλαβων δίστιχων), ο χιουμορίστας, ο Λέσβιος βέβαια, χωρίς πια την αναίτια έτσι κι αλλιώς απειλή της επίκρισής του ως ηθογράφου.

Φυλάκιο Βήτα δύο Η Νενέλα που τη θάψανε ζωντανή Το πρώτο αμάρτημα Τρίπτυχο. - Ι. Αμμία, ΙΙ.Νιλουφέρ, ΙΙΙ. Η Πριγκιπέσσα Ο "Παπανικολής" Ο Μανωλάκης γυρεύει το Θεό Η καρδιά του Πέφκου Ο Μελέτης Στον Ανεμόμυλο της Περιβόλας Τα Παιδιά Λούλης ο Γόης

«Επιθυμώ ακόμη να αναφερθώ στις συλλογές διηγημάτων με τους χρωματικούς τίτλους: "Το πράσινο βιβλίο, "Το κόκκινο βιβλίο", "Το βυσινί βιβλίο", "Το γαλάζιο βιβλίο", για να τονίσω πόσο ο Μυριβήλης, σε ευτυχισμένες ώρες της έμπνευσής του, ανανέωσε ένα είδος με τόσο πλούσια παράδοση στη λογοτεχνία μας. Το χιούμορ, ο σαρκασμός, η ειρωνεία, η αλληλοσχέτιση του συμβολικού με το πραγματικό, του νοητού με το απτό, η διαδοχή του ιλαρού απ' το τραγικό, του φαιδρού από το αποτρόπαιο προβάλλουν σε συνθέσεις μοναδικού θέλγητρου και μορφικής τελειότητας. Τις σελίδες τους τις διατρέχει μια διεγερτική χνωτιά αρσενικάδας, ένα πνεύμα παγανιστικό. Ο έρωτας είναι το κυρίαρχο γεγονός -ένας έρωτας συγκλονιστικός, πάθος σαρκικό, που την ανάφλεξή του την προκαλεί κάτι το δαιμονικό, εισχωρώντας στο σύμπλεγμά του για να προδιαγράψει μια μοιραία συχνά κατάληξή του. Στις αισθήσεις εμπιστεύεται ο Μυριβήλης να του αποκαλύψουν το μυστικό της ζωής -το νόημα του κόσμου. Κάθε μεταφυσική ερμηνεία του τη θεωρεί παραπλανητική. Μέσα από αυτό το εύθραυστο ηχείο, το σώμα, ακούει τη σιβυλλική σιωπή -ό,τι αποκαλούμε ένστικτο- να συνοψίζει τη σοφία μίας αρχέγονης πείρας. Σ' αυτήν την άσφαλτη πείρα θεμελιώνει τη συμπεριφορά των ηρώων του. Το σώμα, γι' αυτόν, δημιουργεί δεσμούς αγάπης αλλά και αιχμές μίσους. Μέσα απ' τις σελίδες τους αυτοψυχογραφείται ένας επικούρειος, ο φίλος των ταπεινών ανθρώπων, ο εραστής του γυναικείου φύλου, ο αντικληρικός, ο εχθρός της λογιότητας, ο φανατικός πιστός στις έννοιες έθνος και ελληνισμός -αμετακίνητος πια στο βάθρο του ως αναμφισβήτητος "κλασικός" της γενιάς του».

"Το μυθιστόρημα των τεσσάρων" γράφτηκε κάτω από ιδιότυπες συνθήκες οι οποίες εξηγούν την όλη δομή του, τον αποσπασματικό του χαρακτήρα, καθώς επίσης το κέφι που το διαπνέει, την επινόηση περίπλοκων καταστάσεων και μυστηρίων - όχι τόσο, υποψιάζεται κανείς, για να κινηθεί το ενδιαφέρον των αναγνωστών, όσο κυρίως για να δούμε πώς θα ξεμπλέξει από τις κακοτοπιές ο φίλος συγγραφέας που ακολουθεί. Με το πνεύμα αυτό, του παιχνιδιού και του πειραματισμού, θα' πρεπε ίσως να πλησιάσουμε κι εμείς "Το μυθιστόρημα των τεσσάρων".

Ο κατακλυσμός Το Βγενάκι Όταν σπάσει ο ρυθμός Στη λιακάδα Το μάτι της γάτας Οι Γοργόνες Ο Δευκαλίων Μια μαχαιριά Η παρακόρη Η Πρωτοτάξιδη Με την απεργία Ο Παντελής Τοπίο Δύο παιδιά μπροστά σ' έναν τάφο Ο γέρος Ο άσωτος υιός Το σακκί Ο τύμβος