Λένα Διβάνη

Αγάπη μου, σ' τ' ορκίζομαι, δεν έχω ιδέα πώς έγινε αυτό. Εγώ πήγαινα κάθε μέρα στη δουλειά μου. (Εντάξει, όχι και κάθε μέρα τις Παρασκευές την κοπανούσα για να φτάσω νωρίς στο Σούνιο - ποιος πάει παρασκευιάτικα στην εφορία άλλωστε;) Είχα μόνο ένα αυτοκίνητο. (Το Smartάκι που πήρα για να παρκάρω εύκολα στο κέντρο δε μετράει- ούτε του παιδιού το Mini που το πήραμε μεταχειρισμένο.) Δεν πήρα δάνειο παρά μόνο όταν έπρεπε να αγοράσω το διαμέρισμα στη Φιλοθέη. (Και μη μου πεις τι δουλειά είχαμε εμείς οι Κορυδαλλιώτες στη Φιλοθέη - δηλαδή μόνο οι πλούσιοι έχουν ψυχή;) Σαν εφοριακός δεν έκλεψα ποτέ την εφορία. (Έκλεβα μόνο από τα κλεφτρόνια τους φορολογούμενους, που δεν ήθελαν να φορολογηθούν - δηλαδή εθνικό έργο έκανα αν το καλοσκεφτείς.) Και ψήφιζα πάντα συνειδητά: απαιτούσα έργα, όχι μόνο λόγια. Θα τη διορίσεις τη Μαιρούλα μου, που είναι πτυχιούχος Παντείου; Θα την πάρεις την ψήφο μου. Εγώ στηρίζω τους πολιτικούς που στηρίζουν τη νεολαία. Γιατί στο καλό έχει πέσει τώρα η νεολαία να με φάει; Το παζλ της Ελλάδας, την εποχή που έπαιρνε την κατηφόρα ανηφορίζοντας, μέσα από τις σημειώσεις μιας... πτωχευμένης.

Η σύζυγος, η ερωμένη και η μάνα ενός κλινικά νεκρού άντρα μάχονται μέχρι τελικής πτώσεως μεταξύ τους για το ποια δικαιούται να δώσει (ή να αρνηθεί να δώσει) τα όργανά του για μεταμόσχευση. Στην ουσία μάχεται η καθεμιά να αποδείξει ότι ο άντρας είναι δικός της, ενώ στην πραγματικότητα και οι τρεις ικανοποιούσαν απλώς τις ανάγκες του. Εκείνος, όσο ζούσε, δεν ανήκε παρά μόνο στον εαυτό του. Εκείνες όμως στροβιλίζονται απλώς σαν δορυφόροι γύρω του ακόμα και μετά τον θάνατό του. Η μάχη τους θα έχει πολλές ανατροπές και μοιραίο τέλος.

Ο Γιάννης Γεωργιάδης είναι ένας φιλόδοξος φοιτητής της Νομικής. Έχει τα νιάτα του, την ομορφιά του, μια επικίνδυνη εξυπνάδα, αλλά και τίποτ' άλλο. Ορφανός από μικρός, σπούδασε δουλεύοντας ως εκπαιδευτής σκύλων. Ο Χρίστος Κρεμόπουλος, αντίθετα, ένας από τους γνωστότερους καθηγητές του, έχει κύρος, τραπεζικούς λογαριασμούς και βέβαια υψηλές διασυνδέσεις. Συναντιούνται ένα βράδυ τυχαία στον Λυκαβηττό, βγάζοντας βόλτα τα σκυλιά τους, και η. . . μάχη αρχίζει. Τι θέλει το "πεινασμένο στόμα" του νεαρού φοιτητή με τόσο πάθος από τον καθηγητή του; Τα λεφτά του; Τη γυναίκα του; Το γιο του; Τη δουλειά του; Τη ζωή του; Ό,τι κι αν θέλει, το σίγουρο είναι πως έχει αποφασίσει να το πάρει. Θα εισβάλει σαν άγγελος εξολοθρευτής στον κόσμο του ανυποψίαστου καθηγητή και θα τον αλώσει ως γητευτής με τη μέθοδο που εκπαίδευε τα σκυλιά.

O Γιάννης Γεωργιάδης είναι ένας φιλόδοξος φοιτητής της Νομικής. Έχει τα νιάτα του, την ομορφιά του, μια επικίνδυνη εξυπνάδα, αλλά και τίποτ' άλλο. Ορφανός από μικρός, σπούδασε δουλεύοντας ως εκπαιδευτής σκύλων. Ο Χρίστος Κρεμόπουλος, αντίθετα, ένας από τους γνωστότερους καθηγητές του, έχει κύρος, τραπεζικούς λογαριασμούς και βέβαια υψηλές διασυνδέσεις. Συναντιούνται ένα βράδυ τυχαία στον Λυκαβηττό, βγάζοντας βόλτα τα σκυλιά τους, και η... μάχη αρχίζει. Τι θέλει το πεινασμένο στόμα του νεαρού φοιτητή με τόσο πάθος από τον καθηγητή του; Τα λεφτά του; Τη γυναίκα του; Το γιο του; Τη δουλειά του; Τη ζωή του; Ό,τι κι αν θέλει, το σίγουρο είναι πως έχει αποφασίσει να το πάρει. Θα εισβάλει σαν άγγελος εξολοθρευτής στον κόσμο του ανυποψίαστου καθηγητή και θα τον αλώσει ως γητευτής με τη μέθοδο που εκπαίδευε τα σκυλιά. Το όπλο του, άλλωστε, είναι μια κυνική γνώση γραμμένη στο πετσί του: Δημοκρατία δεν υπάρχει, ούτε στην κοινωνία των σκύλων ούτε στην κοινωνία των ανθρώπων. Μόνο αφεντικά και δούλοι.
Μια ιστορία ζήλιας, πόθου και πάθους, για έναν άνθρωπο που έφτασε μέχρι τα άκρα - και τα ξεπέρασε.

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πώς θα ήταν ο κόσμος ανάποδα; Πώς θα ζούσαμε αν αντί για την πατριαρχία μάς άλλαζε τα φώτα η μητριαρχία; Πώς θα ένιωθαν οι άντρες αν οι γυναίκες είχαν την εξουσία αφήνοντάς τους να παλεύουν με τα οικιακά, τα παιδιά και τα μπότοξ; Σ’ έναν τέτοιο κόσμο, ο Χάρης, ένα όμορφο δεκαοχτάχρονο αγόρι από την Κρήτη, το σκάει νύχτα από το χωριό του γιατί δε θέλει να παντρευτεί την πλούσια σαραντάρα βουλευτίνα που του προξένευε η μάνα του. Το δικό του όνειρο είναι να γίνει ένα ανεξάρτητο, εργαζόμενο αγόρι στην Αθήνα. Θα μπορέσει να επιβιώσει όμως στη μεγαλούπολη όπου τα ωραία, νεαρά αρσενικά είναι απλώς αντικείμενα πόθου; Πώς θα αποκρούσει τις σεξουαλικές επιθέσεις της αδίστακτης διευθύντριάς του; Πώς θα ξεμπλέξει από τις επαγγελματικές ίντριγκες, τις προδοσίες και τα βρόμικα κόλπα του κόσμου των γυναικών; Το "Εργαζόμενο αγόρι" είναι μια κωμωδία γεμάτη δράματα. Τι άλλο μπορεί να είναι, αφού επιχειρεί να ξεσκεπάσει όλα τα ξεπερασμένα αλλά αθάνατα στερεότυπα για τους ρόλους των φύλων, αυτά που φυλακίζουν άντρες και γυναίκες ακόμα και στον 21ο αιώνα;

Πόσο επηρεάζει άραγε η προσωπική ζωή των πρωταγωνιστών της ιστορίας την πολιτική δράση τους αλλά και αντιστρόφως, πόσο επηρεάζει η δημόσια έκθεση τα του οίκου τους; Αυτό διερευνά το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας. Γιατί είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τις αποφάσεις ενός δημόσιου προσώπου χωρίς να γνωρίζουμε τις ανομολόγητες ανάγκες του, τα τραύματά του. Αν δεν ξέρεις τι σήμαινε για την Έλλη Παππά ο Μπελογιάννης, πώς να δικαιολογήσεις την απόφασή της να γεννήσει το παιδί του, αν και παντρεμένη με άλλον, φυλακισμένη και μελλοθάνατη; Πώς να ερμηνεύσεις τη διαλυτική στάση του Ανδρέα Παπανδρέου απέναντι στην Ένωση Κέντρου αν δεν ξέρεις την άβυσσο που τον χώριζε από τον πατέρα του; Και ο Παύλος γιατί άραγε άφησε τη Φρειδερίκη να γίνει από βασίλισσα βασιλιάς; Διάλεξα να μιλήσω για ζευγάρια γιατί στον έρωτα και στη συμβίωση είμαστε όλοι έκθετοι και γυμνοί, ολόκληροι. Φυσικά άκουγα συνεχώς στα αυτιά μου τον αντίλογο: Πώς να μαντέψω τη δυναμική ενός ζευγαριού, πώς να συνοψίσω το φως και το σκοτάδι του; Η αμφιβολία όμως δε με σταμάτησε, απλώς έθρεψε τη γοητεία της έρευνας. Βούτηξα με το κεφάλι στις ζωές τους και κυριολεκτικά τους αγάπησα προσπαθώντας να δω μέσα από τα μάτια τους. Δεν ήθελα απλώς να ψαχουλέψω τα συρτάρια τους, ήθελα να καταλάβω τους περιορισμούς που η κοινωνία τούς επέβαλλε τότε, να δώσω σάρκα και οστά στις χάρτινες φιγούρες των πρωτοσέλιδων. Διάλεξα τα πιο επιδραστικά ζευγάρια, τα πιο έντονα για να καλύψουν την ιστορία της Ελλάδας από το 1821 ως τη χούντα. Οι άντρες λόγω εποχής είναι πρωταγωνιστές αλλά και οι γυναίκες της ζωής τους είναι εξίσου σημαντικά, φλεγόμενα πρόσωπα. Ελπίζω να απολαύσετε όσο απήλαυσα εγώ αυτή την ακροβασία ανάμεσα στην ιστορία και στη λογοτεχνία".

- Τι σημασία είχε για ένα μικρό εσωστρεφές βαλκανικό κράτος σαν την Ελλάδα, που βίωσε τραυματικά και ξενοφοβικά τον 19ο αιώνα, η θριαμβευτική ίδρυση του πρώτου διεθνούς διακρατικού οργανισμού και η πολυπλόκαμη ανάδυση του διεθνούς παράγοντα μετά τον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμο; - Πως αντέδρασαν η κοινωνία και ο κρατικός μηχανισμός σε καθετί "εισαγόμενο" - όχι μόνο στις πολιτικές και οικονομικές δουλείες αλλά και στις ιδέες, στις οργανώσεις, στις πολιτικές πρωτοβουλίες, στα κοινωνικά κινήματα, στις τεχνολογικές εξελίξεις; - Ο κόσμος μεταβαλλόταν δραματικά, πόση όμως αλλαγή μπορούσε να απορροφήσει η Ελλάδα και γιατί; - Και για ποιους λόγους ήταν διαχρονικά και μονόπλευρα στραμμένη με δέος αλλά και μίσος ταυτόχρονα στη Δύση, αδιαφορώντας για τους γείτονές της; - Γιατί εντέλει ήταν και παραμένουν αντίπαλοι η Ελλάδα και οι "ξένοι" από το 1821 μέχρι τις μέρες μας; Ειδικά σήμερα τα ερωτήματα αυτά χρειάζονται επειγόντως νέες απαντήσεις. Μια απόπειρα επιχειρείται στο βιβλίο αυτό, εστιασμένη στα "ημέτερα πταίσματα". Διότι μπορεί η μόνιμη επιδίωξη της Δύσης να ήταν πάντα να μας χωρέσει "στα δικά της παπούτσια", όπως είπε κάποτε ο Οδυσσέας Ελύτης, αλλά το πραγματικό ερώτημα είναι αν εμείς επιχειρήσαμε ποτέ σοβαρά να βαδίσουμε με τα δικά μας.

Η κόκκινη Λένα στο πρώτο βιβλίο των περιπετειών της συνάντησε έναν περίεργο κατακόκκινο παπαγάλο που προσγειώθηκε απ' τον πλανήτη Άρη. Είναι αχόρταγος ντοματοφάγος και απίστευτα φλύαρος. Το γήινο κορίτσι και το αρειανό πουλί σχημάτισαν αμέσως ένα αχώριστο διαπλανητικό ντουέτο που με τα καμώματά του έβαλε σε δοκιμασία την ηρεμία της οικογένειας, της πόλης και ολόκληρου του πλανήτη.

Aυτό είναι το βιβλίο της Άννας, που κάποτε έμοιαζε με όλες τις άλλες γυναίκες.
Tης Άννας, που υπνοβατούσε μέχρι τα 35 ανάμεσα σε σύζυγο, παιδιά και δουλειά. Όπως όλοι. Ήσυχη. Πολύ ήσυχη. Έσπρωχνε τις μέρες με την ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Όπως όλοι. Kαι ξαφνικά μια φωτογραφία πέφτει στα χέρια της και τα καίει. O άντρας της στο Λονδίνο αγκαλιά με μια όμορφη κοκκινομάλλα. H Άννα που ξέρατε πεθαίνει. Tη θέση της παίρνει ένα άγριο θηρίο με νέα όραση και ακοή. Ένα θηρίο που κήρυξε πόλεμο εναντίον όλων. Tι έγινε μετά, αυτή δεν μπορεί πια να σας το πει. Θα σας μιλήσουν οι γυναίκες της ζωής της. H αντίζηλος, η κόρη, η μάνα, η παιδική της φίλη, η εργοδότρια, η συγκάτοικος... Oι γυναίκες που είδαν τη ζωή της να γίνεται κομμάτια. Ένα κομμάτι η κάθε μία. Ένα αμάρτημα της Άννας η κάθε μία. Φθόνος, Oργή, Aκηδία, Λαγνεία, Λαιμαργία, Mαταιοδοξία, Aπληστία. H μία μετά την άλλη παρακολουθούν την Άννα να παλεύει σαν ναυαγός σε σχεδία να σωθεί. Mπερδεύουν
τη ζωή τους με τη ζωή της. Kι όταν σωθούν οι λέξεις, η Άννα μόνη της θα γράψει το τέλος. Aυτό είναι το βιβλίο της Άννας, που κάποτε έμοιαζε με όλες τις άλλες γυναίκες. Aυτό είναι το βιβλίο των γυναικών που κάποτε έμοιαζαν με την Άννα.

«Εγώ σ’ όλη μου τη ζωή πήγαινα ασορτί με την Ελλάδα. Δράμα αυτή; Δράμα κι εγώ. Αδύνατον να ξεσπάσει καταιγίδα στη χώρα και να μη βρεθώ στο κέντρο της εγώ». Διδώ Σωτηρίου Μέσα στον ζόφο των αλλεπάλληλων κρίσεων ένιωσα ξαφνικά την έντονη ανάγκη να ανασάνω λίγο φρέσκο αέρα, να αισιοδοξήσω. Αποφάσισα λοιπόν ότι είχε έρθει η ώρα να ξαναζωντανέψω το ίνδαλμά μου, τη Διδώ Σωτηρίου. Είναι άδικο να τη λησμονούν σιγά σιγά οι παλιότεροι και να την αγνοούν τελείως οι νεότεροι. Δεν υπήρχε άλλη σαν κι αυτή τη γυναίκα-πολεμίστρια του καλού που διέσχισε ολόκληρο τον 20ό αιώνα, βρέθηκε στο επίκεντρο κάθε ελληνικής τραγωδίας (από τη Μικρασιατική Καταστροφή μέχρι τη χούντα) και κατάφερε να δρασκελίσει όλα τα ερείπια φορώντας το αιώνιο χαμόγελό της, κόκκινο μπερέ, κολιέ και άρωμα. Άρχισα αμέσως την έρευνα (με αφορμή την οποία εν τέλει εμπνεύστηκα το βιβλίο Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορία της Ελλάδας) και ευτυχώς, γιατί χάθηκαν εν τω μεταξύ η Άλκη Ζέη κι ο Νίκος Μπελογιάννης, οι μοναδικοί επιζώντες που την ήξεραν από την καλή και την ανάποδη. Ελπίζω ότι έγραψα μια εντελώς υβριδική βιογραφία με τον χαρακτηριστικό τίτλο Ονειρεύτηκα τη Διδώ. Γιατί πράγματι την ονειρεύτηκα ολοζώντανη, ακαταπόνητη και γελαστή, όπως ήταν πάντα, να μου διηγείται με το νι και με το σίγμα τη ζωή της που ήταν αγρίως απίθανη! Λ. Δ.