Literature

Όταν ένας πλούσιος εργένης πεθαίνει στον φθινοπωρινό χορό, μια δεσποινίδα αναλαμβάνει τον ανάρμοστο ρόλο της ντετέκτιβ, σε μια κωμωδία γεμάτη δράση. Η δυναμική Beatrice Steele δεν είναι ακριβώς μια «σωστή δεσποινίς»: είναι φριχτή στο κέντημα, δεν διαθέτει μουσικές ικανότητες και η ζωγραφική της είναι τόσο κακή που τρομάζει τον κόσμο. Παρακολουθεί όμως με τεράστιο πάθος τα εγκλήματα στις εφημερίδες. Κατά τα άλλα, ζει μια απολύτως ευχάριστη ζωή με την μητέρα της που όλο παντρολογάει, τον πατέρα της που όλο κάνει πλάκες, και τις δυο μικρότερες αδελφές της – την όμορφη Louisa και την άχρωμη Mary. Στον χορό, η Beatrice προσπαθεί να είναι τύπος και υπογραμμός. Ξαφνικά, στα μισά ενός μινουέτου, ο περιζήτητος εργένης Edmund Croaksworth πέφτει νεκρός. Έξω μαίνεται η καταιγίδα κι η βραδιά εξελίσσεται σε μια φρενίτιδα πανικού, φόβου και προδοσίας, αφού είναι ξεκάθαρο πως όλοι είναι παγιδευμένοι μαζί με έναν δολοφόνο. Η Beatrice πρέπει να υπερβεί την κοσμιότητα και την ευπρέπεια, για να φέρει τη δικαιοσύνη – πριν γίνει κι άλλος φόνος.

Τον Σεπτέμβριο του 1944, στο Ζιγκμαρίνγκεν, μια μικρή γωνιά της Γερμανίας που δεν είχε πληγεί ώς τότε από τον πόλεμο, κάνει ξαφνικά την εμφάνισή του το πιο σκοτεινό κομμάτι της Γαλλίας: η κυβέρνηση δωσιλόγων του Βισύ με τον στρατάρχη Πεταίν, τον Λαβάλ, τους υπουργούς τους, ένα τσούρμο πολιτοφύλακες, και δύο χιλιάδες Γάλλους πολίτες οι οποίοι τους ακολούθησαν στη φυγή. Ανάμεσά τους και ο μεγάλος συγγραφέας, αλλά φανατικός αντισημίτης, Σελίν.

Ο Χίτλερ τούς εγκαθιστά στον πύργο των Χοεντσόλερν, ηγεμόνων της περιοχής εδώ και αιώνες, που εκδιώκονται βιαίως. Τη ζωή τους την παρακολουθούμε μέσα από τα μάτια του Γιούλιους Στάιν, του Γερμανού αρχιοικονόμου της επιφανούς οικογένειας. Ο Στάιν δρα αθόρυβα στα παρασκήνια, δεν σχολιάζει, αλλά ακούει, βλέπει και γνωρίζει τα πάντα.

Κι ενώ οι Σύμμαχοι πλησιάζουν ταχύτατα στον Δούναβη και ο κλοιός σφίγγει, το Ζιγκμαρίνγκεν οργανώνεται και μετατρέπεται σε μικρή Γαλλία. Ξεσπάσματα, προδοσίες, φήμες για κατασκοπία, αντιζηλίες: η εξορία δεν σβήνει τα πάθη. Ορισμένοι ονειρεύονται να αποκαταστήσουν την εξουσία τους, άλλοι να εξαφανίσουν το ταραγμένο παρελθόν τους, ή να ικανοποιήσουν, ακόμη και αυτή την ύστατη στιγμή, τις φιλοδοξίες τους.

Το Ζιγκμαρίνγκεν όμως δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση. Η πτώση του Τρίτου Ράιχ είναι δεδομένη και, οχτώ μήνες μετά την άφιξή τους, όλοι εκείνοι οι Γάλλοι θα προσπαθήσουν να το σκάσουν για να σώσουν το τομάρι τους.

Ένα θέατρο σκιών, όπου τίποτα δεν ξεφεύγει από τη ματιά του Γιούλιους Στάιν. Ο διακριτικός έρωτάς του για τη Ζαν Βόλφερμαν, την οικονόμο του στρατάρχη, τον οδηγεί να βγει από τη σκιά και να παίξει ενεργό ρόλο.

 

«Τότε, με φωνή οργισμένη που δεν είχα ξανακούσει και δε θα ξανάκουγα ποτέ, η γιαγιά είπε με περιφρονητικό ύφος: ‘‘Πρέπει να είσαι ηλίθιος για ν’ αποφασίσεις ν’ αγαπήσεις κάποιον που ξέρεις ότι θα πεθάνει πριν από σένα’’. Και χωρίς ν’ απομακρύνει το βλέμμα της από την τηλεόραση, πρόσθεσε μέσα από τα δόντια της: ‘‘Ακόμα κι αν πρόκειται για σκυλί’’». «Έβρεχε πέτρες πάνω στη Βαρκελώνη. […] Δίπλα στο κρεβάτι, σε μισό μέτρο απόσταση, ο Ρ με κοίταζε πολύ έντονα. Ήταν καθισμένος στο πάτωμα, ακίνητος και άσπρος πάνω στο παρκέ. Ανάσαινε βαριά, αλλά δεν ακουγόταν, και φαινόταν λίγο η γλώσσα του μέσα απ’ τα δόντια. […] Μέχρι που ένας νέος κεραυνός έσκισε τη δυνατή βροχή από ψηλά και τότε, ναι, τότε ο Ρ ανοιγόκλεισε τα μάτια, έπαψε ν’ ανασαίνει βαριά για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου κι έκανε αυτό που έμελλε ν’ αλλάξει τη ζωή του και τη δική μου από εκεί και πέρα. Κι ήταν όπως όταν μια μέρα, οι δύο αιωνίως άγνωστοι στο ασανσέρ καταλαβαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά —μια μηχανική βλάβη, μια διακοπή ρεύματος—, και ο γείτονάς σου, αυτός που δε σε είχε χαιρετήσει ποτέ, ο αντιπαθητικός, αυτός που δεν πηγαίνει στις συνελεύσεις των ενοίκων επειδή μένει στο νοίκι και για ποιο λόγο, μετατρέπεται υπό το κόκκινο φως του συναγερμού σ’ έναν διαφορετικό άνθρωπο, φοβισμένο, μικρό και τόσο ευάλωτο, τόσο εύθραυστο, που σε αναζητά με το βλέμμα για να του πεις πως όλα είναι εντάξει κι ότι θα διαφύγουμε τον κίνδυνο, και οι δυο μαζί, απαραίτητοι ο ένας για τον άλλον.» Στο μυθιστόρημά του Ένας σκύλος, ο Παλόμας δεν αποτυπώνει μόνο τον συναρπαστικό δεσμό μεταξύ ενός άνδρα και του σκύλου του παρασύροντας τον αναγνώστη σε μια δίνη συναισθημάτων, αλλά ρίχνει και την ιδιαίτερη —τρυφερή και σκληρή συνάμα— ματιά του στο σύμπαν της οικογένειας αποτίοντας φόρο τιμής στην αγάπη σε όλες της τις εκφάνσεις.

«Ο αναγνώστης είναι ο άλλος, το πρόσωπο που προσπαθώ να προσεγγίσω. Και αυτή η ετερότητα είναι συγχρόνως ένα μέρος του εαυτού μου».

«Ο ποιητής πρέπει να είναι επαναστάτης στην τέχνη του, η ίδια η ποίησή του πρέπει να είναι η επανάσταση και όχι το μέσο. Η ποίηση είναι αντι-ιδεολογική, υπηρετεί μόνο την ποίηση. Η ποίηση δεν είναι για την ποίηση, αλλά για τη ζωή, δεν υπερασπίζομαι λαούς, αλλά τον άνθρωπο».

Ο Άδωνις στρέφεται στο παρελθόν χωρίς να καθηλώνεται, κοιτάζει κατάματα των τεράτων τα πρόσωπα χωρίς να απολιθώνεται. Ονομάζει μέλλον το παρόν και είναι παντού παρών, τόσο στο χθες, όσο στο σήμερα και στο αύριο. Έρχομαι από το μέλλον. Κατευθύνομαι προς το μακρινό κι εκείνο ξεμακραίνει. Έτσι δεν φτάνω ποτέ. Μα ακτινοβολώ.

Η μορφή των ποιημάτων του ακολουθεί πιστά την αντίφαση της καταστροφής και της δημιουργίας. Χτίζει και γκρεμίζει, δομεί και αποδομεί ακαταπαύστως κι οι στίχοι μοιάζουν πράγματι, μορφολογικά και εννοιολογικά, να χτίζονται και να γκρεμίζονται σαν ένα διαρκώς υπό ανέγερση οικοδόμημα. Άλλωστε, σύμφωνα με τον Άδωνη, τέτοια είναι η παντοδυναμία της ποίησης. Όλα είναι μεταφορά. Κάθε πραγματικότητα είναι σχετική κι η φαντασία είναι εκείνη που συνδέει τα πράγματα για να τα ενώσει και να τα χωρίσει. Οι λέξεις του αλλάζουν συνεχώς, αποκαλύπτουν συνεχώς καινούριες λέξεις, επιστρέφουν σαν οιωνοί, επαναλαμβάνονται με διαφορετικές σημασίες. Μοιάζουν σαν λέξεις που αιωρούνται, γραμμένες όχι πάνω στο χαρτί αλλά κάπου αλλού, στους αιθέρες ή στην άβυσσο. Η έκφρασή του, πολύπλοκη και ερμητική, πηγάζει συγχρόνως από τη φιλοσοφία, τη μεταφυσική και τον μυστικισμό.

 

«Ο σημαντικότερος εν ζωή Άραβας ποιητής». Maya Jaggi, Guardian

«To έργο του Άδωνη είναι μια Οδύσσεια κι ο ίδιος αρνείται να γίνει ο ήρωάς της». Alain Jouffroy

«Η γλώσσα του Άδωνη αποκαλύπτει τη βαθιά συγγένεια του Εγώ και του Άλλου. Βία και ειρήνη, διαστολή και συστολή τoυ ποιητικού λόγου». Yves Bonnefoy

Το βιβλίο αυτό, κατά πολλούς το πιο σημαντικό που κατέλιπε ο Ντανίλο Κις, απαρτίζεται από επτά σκοτεινές ιστορίες και παρουσιάζει παραλλαγές του θέματος της πολιτικής και κοινωνικής αυτοκαταστροφής σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη κατά το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Οι χαρακτήρες σε τούτες τις ιστορίες, οι οποίες σμιλεύουν μια ενιαία φοβερή αφήγηση για την επανάσταση και τη βία, βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε έναν κόσμο όπου τα παιχνίδια της εξουσίας, η υποκρισία, ο φόβος, οι ανακρίσεις, τα βασανιστήρια και οι ψευδείς ομολογίες οδηγούν σε μια κοινή μοίρα, τον θάνατο. Παρότι οι συγκεκριμένες ιστορίες βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα και σχετίζονται κυρίως με ανθρώπους που χάθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1930, την περίοδο του σταλινικού Μεγάλου Τρόμου, η ακρίβεια και η ομορφιά της γλώσσας τις ανυψώνουν σε μια λογοτεχνία που υπερβαίνει το πλαίσιο της εποχής τους. Στο Ένας τάφος για τον Μπόρις Νταβίντοβιτς ο συγγραφέας προσεγγίζει με νέο τρόπο ένα μοτίβο που τον απασχολούσε έντονα: το θύμα που αντιμετωπίζει την τυφλή δύναμη της αυθαιρεσίας. Ένα κλασικό πλέον έργο της σύγχρονης ευρωπαϊκής πεζογραφίας σε νέα μετάφραση και έκδοση.

«Με τον Ντανίλο Κις έχουμε έναν συγγραφέα που οι ικανότητές του ανταγωνίζονται τις ικανότητες του ίδιου του χρόνου και η σκέψη αυτή φέρνει τα πάνω κάτω [...]. Το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς για το Ένας τάφος για τον Μπόρις Νταβίντοβιτς είναι ότι επιτυγχάνει την αισθητική κατανόηση εκεί όπου η ηθική καταρρέει [...]. Γράφοντας αυτό το βιβλίο, ο Ντανίλο Κις θέλει να πει, πολύ απλά, πως η λογοτεχνία είναι το μοναδικό διαθέσιμο εργαλείο για την κατανόηση φαινομένων, το μέγεθος των οποίων ειδάλλως μουδιάζει τις αισθήσεις και διαφεύγει την ανθρώπινη αντίληψη [...]. Μόνο τα ονόματα είναι επινοημένα εδώ. Η ιστορία, δυστυχώς, είναι απολύτως αληθινή. Θα ευχόταν κανείς να συνέβαινε το αντίστροφο».

Από την εισαγωγή του Γιόζεφ Μπρόντσκι

Ένα κορίτσι, ένα πασπαρτού, ένας αξιωματικός του Κόκκινου Στρατού, λίγο σαφράνι και ένας ρωσικός μπλε γάτος... θα μεταμορφώσουν τον μικρόκοσμο του κόμη Ροστόφ.

Τη στιγμή που ο Αλεξάντρ Ίλιτς Ροστόφ περνούσε φρουρούμενος τις πύλες του Κρεμλίνου και έβγαινε στην Κόκκινη Πλατεία, ο καιρός ήταν αίθριος και δρoσερός. Οι αξιωματούχοι του τωρινού καθεστώτος αποφάνθηκαν ότι η ποινή που αρμόζει σε έναν αριστοκράτη που τόλμησε να γράψει ποίηση είναι ο εγκλεισμός του στο ξενοδοχείο Μετροπόλ.

Ήταν Ιούνιος του 1922 στη Μόσχα, όταν ο λοχαγός οδήγησε τον κόμη και τη συνοδεία του στην είσοδο του μεγαλόπρεπου αρ νουβό ξενοδοχείου κι από εκεί σε ένα κακοφωτισμένο κλιμακοστάσιο που κατέληγε σε μια σοφίτα. Ανάμεσα στα λιγοστά έπιπλα που του επέτρεψαν να κρατήσει,
ο κόμης διάλεξε ένα πορσελάνινο σερβίτσιο, το πορτρέτο της νεκρής αδελφής του και όλα τα βιβλία του. Μέσα σ’ αυτό το δωμάτιο ο πρώην αριστοκράτης θα μπορούσε ν’ ακούσει τις σκέψεις του για τα επόμενα τριάντα χρόνια, καθώς έξω εκτυλίσσονταν μερικές από τις πιο επεισοδιακές δεκαετίες της
ρωσικής και παγκόσμιας Ιστορίας, η άνοδος του Στάλιν και η Μεγάλη Εκκαθάριση, η κατάρρευση του μετώπου το καλοκαίρι του ’41, η απαρχή του Ψυχρού Πολέμου...

Ο Amor Towles, αν και ξένος, καταφέρνει να αναβιώσει το μεγάλο ρωσικό μυθιστόρημα και να δημιουργήσει στο μυαλό του αναγνώστη μια πανδαισία εικόνων, αρωμάτων και αισθήσεων, αναμειγνύοντας τους πύρινους στίχους του Μαγιακόφσκι, την αφηγηματικότητα του Τολστόι, την ενδοσκόπηση του Ντοστογιέφσκι, τη σάτιρα του Μπουλγκάκοφ και την αγωνία του Σολζενίτσιν.

«Μπορεί να είναι απλώς εκβιασμός», είπε με μια δόση αισιοδοξίας ο άντρας στο ταξί. Η ομίχλη έμοιαζε με βαθυκίτρινη κουβέρτα μουλιασμένη σε παγωμένο νερό. Κρεμόταν πάνω από το Λονδίνο όλη μέρα. Ο ουρανός ήταν κίτρινος σαν ξεσκονόπανο, και το υπόλοιπο σκηνικό κόκκοι μαύρου σε γκρίζο φόντο∙ ένας αστυνομικός έστριβε με την υγρή μπέρτα του». Ο ΤΖΑΚ ΧΑΒΟΚ, δραπέτης από τη φυλακή και μαχαιροβγάλτης, κυκλοφορεί και πάλι ασύδοτος στους δρόμους του Λονδίνου. Στα ξεθωριασμένα πολεοδομικά τετράγωνα με τα σαθρά σπίτια, στα απόμερα δρομάκια και στα μισοσκότεινα παμπ, πλανιέται η φήμη ότι ο Τίγρης γύρισε ξανά στην πόλη, πιο μοχθηρός από ποτέ. Είναι πλέον καθήκον του Άλμπερτ Κάμπιον να φανεί εξυπνότερος από τον δολοφόνο και να τον καταδιώξει μέσα στη λονδρέζικη αιθαλομίχλη του Νοεμβρίου προτού να είναι αργά. Η ΜΑΡΤΖΕΡΥ ΑΛΛΙΝΓΚΧΑΜ ήταν συγγραφέας αστυνομικών βιβλίων της «χρυσής εποχής», και τη δεκαετία του 1930 πουλούσε περισσότερα βιβλία από την Άγκαθα Κρίστι. Έγραφε ερωτικές ιστορίες με καλοσχεδιασμένη πλοκή, που τυλίγονταν με νήματα θανάτου και αστυνομικού μυστηρίου – αινίγματα που προκαλούν την έκπληξη αλλά και χαρίζουν ικανοποίηση στον αναγνώστη, με συναρπαστικές περιγραφές του χρόνου, του τόπου και των χαρακτήρων. Οι Times ανακήρυξαν το Ένας τίγρης στην αιθαλομίχλη ένα από τα εκατό καλύτερα Βιβλία Μυστηρίου του 20ού αιώνα.

Όπως και στα άλλα μεγάλα ιστορικά μυθιστορήματά του (Ο κύριός μου ο Αλκιβιάδης και Οι τελευταίοι Γαληνότατοι), έτσι και στο Ένας φιλέλλην για το 1821 ο Άγγελος Σ. Βλάχος παρουσιάζει τα γεγονότα σε μια συνθετική τοιχογραφία, όπου συμπλέκονται οι φωτεινές στιγμές της Επανάστασης με τις συχνά άθλιες πτυχές της περιόδου εκείνης.

ΜΠΟΥΚΑΛΙΑ ΕΚΤΟΞΕΥΟΝΤΑΙ ΣΕ ΑΡΓΗ ΚΙΝΗΣΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ Όταν εσείς δημοσίως μας σκοτώνετε, ποιος θα μιλήσει για εμάς αν όχι αυτά τα ιπτάμενα μπουκάλια;

Η Ιεζάβελ, νεαρή καθηγήτρια μαθηματικών, ταξιδεύει από την ορεινή της γενέτειρα στην Οτ-Σαβουά για το Μόντρεαλ. Ο πατέρας της, πρώην πάστορας και ερασιτέχνης ωρολογοποιός, λίγο πριν πεθάνει, την είχε βάλει να του υποσχεθεί πως θα πάει να δώσει το ρολόι το οποίο κατασκεύασε σ’ έναν φίλο του στο Κεμπέκ. Πρόκειται για ένα μοναδικό κομμάτι του οποίου η ιδιαιτερότητα δεν είναι πως μετρά τον χρόνο, αλλά πως... τον καταστρέφει.

Το αεροπλάνο πέφτει σε μεγάλη κακοκαιρία κι αναγκάζεται να προσγειωθεί σ’ ένα τυχαίο αεροδρόμιο στα βόρεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι νύχτα, η χιονόπτωση είναι σφοδρή. Η Ιεζάβελ καταφεύγει στο Plazza, ένα παλιό ξενοδοχείο τεραστίων διαστάσεων. Και το επόμενο πρωί, αρχίζει ο εφιάλτης. Της λένε πως η παραμονή της δε διήρκεσε μία ημέρα αλλά έναν ολόκληρο χρόνο, κατά τον οποίο κοιμόταν! Το ποσό που τους οφείλει είναι υπέρογκο. Προκειμένου να ξεπληρώσει το χρέος της, την υποχρεώνουν να παραμείνει εκεί και να προσφέρει τις υπηρεσίες της ως εργαζόμενη στο ξενοδοχείο. Ένας κόσμος, τρομακτικός και φαιδρός ταυτόχρονα, παράξενα ανησυχητικός, αρχίζει τότε να ξεδιπλώνεται μπροστά της.

Ισορροπώντας περίτεχνα ανάμεσα στη δυστοπία και στη σάτιρα, ο Πασκάλ Μπρυκνέρ απεικονίζει τη σημερινή πραγματικότητα, παρασύροντάς μας την ίδια στιγμή σε μια περιπέτεια από την οποία δε λείπουν οι ανατροπές.