Literature

Τα δοκίμια της έκδοσης αυτής πραγματεύονται όψεις της ποίησης και της ποιητικής του Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου (1931-1996), ενός από τους πιο γοητευτικούς δημιουργούς της δεύτερης γενιάς του μεταπολέμου. Ειδικότερα οι θεματικοί άξονες των εργασιών είναι οι εξής: η σχέση του ποιητή με το μακεδονικό χώρο και η ανάδειξη των εκκοκκιστηρίων βάμβακος σε σύμβολα διάλυσης του ερωτικού δεσμού· ο ανασταλτικός ρόλος που διαδραματίζει η πρόθεση απόκρυψης στη δόμηση του ποιητικού κειμένου· τα ποιήματα που αναφέρονται στο Μύρωνα, ένα πρόσωπο-σύμβολο της ευτυχούς ερωτικής σχέσης· η παρουσίαση πρωτολείων, που γράφτηκαν στα χρόνια 1946-1949 και καταδεικνύουν μια πολύ προχωρημένη καλλιτεχνική συνείδηση· κι ακόμα, ο αναθεωρητικός χαρακτήρας της γραφής, ο οποίος συνίσταται στις παρεμβάσεις που επιχειρεί ο ποιητής σε τίτλους, μότο, αφιερώσεις, φράσεις και λέξεις, στίχους, ενότητες ή και ολόκληρα ποιήματα. Τέλος αξίζει να επισημανθεί ότι στις δύο τελευταίες εργασίες παρατίθενται 70 ποιήματα, 20 πρωτόλεια - τα 12 ανέκδοτα - και 50 δημοσιευμένα, τα οποία, έχοντας αποκλειστεί από το corpus των 122 ποιημάτων της οριστικής έκδοσης Ο δύσκολος θάνατος (1978), είναι σήμερα δυσεύρετα, αν και τόσο χρήσιμα, για να σχηματίσει κανείς μια πληρέστερη εικόνα της συγγραφικής ιδιοπροσωπίας του Ασλάνογλου.

"Οι σατανάδες είχαν φύγει, αλλά ο φόβος έμεινε. Ο φόβος πάντα μένει. Ένας άνθρωπος μπορεί να καταστρέψει τα πάντα μέσα του, την αγάπη και το μίσος και την πίστη, ακόμα και την αμφιβολία· όσο ζει, ωστόσο, δεν μπορεί να καταστρέψει τον φόβο: φόβο αδιόρατο, άφθαρτο και τρομερό, που διαποτίζει το είναι του, που χρωματίζει τις σκέψεις του, που παραφυλάει στην καρδιά του, που παρακολουθεί στα χείλη του τον αγώνα της τελευταίας του πνοής." Επίκαιρη και αληθινή ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά της, η ανά χείρας νουβέλα, γραμμένη το 1896 περιγράφει την αποτυχία δύο ευρωπαίων αποικιοκρατών να προσαρμοστούν και να επικρατήσουν σε έναν εμπορικό σταθμό, δίπλα σε ένα ποτάμι, κατά πάσα πιθανότητα κάπου στο βελγικό Κονγκό. Καθόλη την εκτύλιξη της ιστορίας απεικονίζεται η απομόνωση, η σύγκρουση ανάμεσα στις διαφορετικές πλευρές της προσωπικότητας των ηρώων και των πολλαπλών ηθικών επιταγών που είναι διαθέσιμες καθώς και η ανυπέρβατη δυσκολία της ανθρώπινης επικοινωνίας. Αφοσίωση, προδοσία, άγνοια, σύγχυση, παραλογισμός μερικά από τα χαρακτηριστικά των ηρώων, τα οποία όμως δεν αφορούν μόνο τους ίδιους, αλλά συμβολίζουν και τη χρεοκοπημένη ηθική επιταγή με την οποία επενδύθηκε η ιμπεριαλιστική εκστρατεία. Με λιτή, μεγαλειώδη γλώσσα, περιγραφές από ασυνήθιστες έδρες, ειλικρίνεια, ταπεινή θλίψη, ειρωνία και υπόρρητη μεταμέλεια μπροστά στην καταστροφή του ανθρώπινου και φυσικού περιβάλλοντος ο Κόνραντ ομολογεί κρυφές πτυχές της ανθρώπινης κατάστασης και μας υποβάλλει να συνομολογήσουμε τη ματαιότητα και το αλυσιτελές κόστος της επέκτασης, της επίδρασης και της επικυριαρχίας.

Αθήνα, 1850. Η Αγγελική Δελβενιώτη, δεσποινίς επί των τιμών της βασίλισσας Αμαλίας, βρίσκεται νεκρή στο λιθόστρωτο, κάτω από το παράθυρο του διαμερίσματός της στα Ανάκτορα. Όλοι πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα μοιραίο ατύχημα. Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ, που εκείνο τον καιρό βρίσκεται στην Αθήνα περνώντας τις μέρες της με την επιστήθια φίλη της, Φράνσις Χιλλ, διευθύντρια του πρώτου ελληνικού παρθεναγωγείου, έχει αντίθετη άποψη…
Παιχνίδια εξουσίας, διπλωματικές ίντριγκες, εκβιασμοί κλονίζουν τα έτσι κι αλλιώς αδύναμα θεμέλια του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, που αποτελεί παρ’ όλα αυτά πόλο έλξης για την αφρόκρεμα της ευρωπαϊκής διανόησης. Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ο Γκυστάβ Φλωμπέρ, η Αυστριακή υψίφωνος Καρολίν Ούνγκερ-Σαμπατιέ θα βρεθούν μπλεγμένοι με τους μυθοπλαστικούς ήρωες αυτής της ιστορίας σε μια πρωτότυπη ιστορική-αστυνομική περιπέτεια.

Στην τέταρτη κατά σειρά συλλογή μου, Ένα ταγκό στο Σαντιάγο, προσπαθώ να χωρέσω την καθημερινότητα όλων μας μέσα στο δικό μου βλέμμα και να τραβήξω την κουρτίνα της ιδιωτικής ζωής κλέβοντας στιγμές από τον πόνο, τον φόβο, την ελπίδα, την αγωνία των ανθρώπων. Οι ιστορίες που αποτυπώνω ποιητικά είναι άλλοτε αληθινές, άλλοτε επινοημένες κι άλλοτε κάπου ανάμεσα. Τα ποιήματα της τέταρτης αυτής συλλογής, συγγενικά με εκείνα των προηγούμενων συλλογών, κλείνουν έναν κύκλο (Υπακοή, εκδ. Άπαρσις, Το τρένο και ο Φώκνερ, εκδ. Κίχλη, Η χαρτοπετσέτα, εκδ. Κίχλη) και προσδοκούν να ανοίξουν έναν καινούργιο. Ν. Φ. ΚΑΡΤ ΠΟΣΤΑΛ Μύριζε βροχή και ψητό κρέας. Η κόκκινη σάλτσα σιγόβραζε σε μια τεράστια κατσαρόλα. Καθόταν σε ένα τραπέζι ξύλινο, πελεκημένο από τα χρόνια και τις αναμνήσεις, παίζοντας με ένα κομπολόι που οι χάντρες του είχαν φαγωθεί απ’ τα χτυπήματα. Η γυναίκα του πρόβαλε στην πόρτα. Με μια πράσινη πλαστική ποδιά γεμάτη λεκέδες. Άναψε τσιγάρο και του το ’δωσε αμίλητη. Μια κοκκινωπή γάτα τρίφτηκε στις μπεζ κάλτσες της και κουλουριάστηκε κάτω από το τραπέζι. Έκανε δυο τζούρες και της το ’δωσε πίσω. Κάπνιζε στηριγμένη στο κούφωμα της πόρτας. Έτριψε τα γόνατά του και σηκώθηκε με αργές κινήσεις. «Θα βρέξει λες;» «Πονάνε τα κόκαλά σου;» «Ολόκληρος πονάω!» «Θα βρέξει. Δεν φτιάχνω ντολμάδες». Πέταξε το τσιγάρο στην άκρη του πεζοδρομίου. Μια αστραπή φώτισε με το απόκοσμο λευκό του κεραυνού τα πρόσωπά τους. Σήμερα δεν θα είχε κόσμο το μαγέρικο. Αύριο πάλι.

Υπάρχει ένα τετράστιχο του Χαίλντερλιν με τον μεταφυσικό τίτλο "Το ασυχώρετο" ("Das Unverzeihliche") γραμμένο στα 1798 - "μονόστροφη επιγραμματική ωδή", "einstrophige epigrammatische Ode", το ονομάζει μία από τις μεταπολεμικές γερμανικές εκδόσεις (Aufbau - Verlag Berlin und Weimar, 1965) - και δημοσιευμένο στο "Σημειωματάριο" ("Taschenbuch") του φίλου του Νeuffer στα 1799, που πέρασε παραλλαγμένο κάπως μέσα στο πρώτο τετράστιχο ενός άλλου ποιήματος, ύμνου ή ωδής, εφτάστροφου και όχι μονόστροφου πια, με τον συγγενικό τίτλο "Η αγάπη" ("Die Liebe") και με χρονολογία 1800.

«Εξαφανίστηκε…» Όταν η κόρη του Τζον Ρέμπους Σαμάνθα τού τηλεφωνεί μες στα μεσάνυχτα εκείνος ξέρει ότι τα νέα δεν είναι ευχάριστα. Ο σύζυγός της αγνοείται τις τελευταίες δύο μέρες. Ο Ρέμπους φοβάται το χειρότερο – και γνωρίζει πολύ καλά από τα τόσα χρόνια του στην αστυνομία ότι η κόρη του θα είναι η βασική ύποπτη. Δεν ήταν ο καλύτερος πατέρας –πάντα προτεραιότητα είχε η δουλειά του– τώρα όμως η κόρη του τον χρειάζεται περισσότερο από ποτέ. Αλλά πηγαίνει ως πατέρας ή ως ντετέκτιβ; Καθώς αναχωρεί την αυγή με προορισμό την ανεμοδαρμένη ακτή –και μια μικρή πόλη με μεγάλα μυστικά– αναρωτιέται εάν αυτή ίσως είναι η πρώτη φορά στη ζωή του που δεν θέλει να ανακαλύψει την αλήθεια… Ένας θρυλικός αφηγητής στα καλύτερά του, σε μια από τις πιο πολυαναμενόμενες κυκλοφορίες της χρονιάς.

"Άνοιξα την πόρτα της σουίτας. Ο Αντόνιο δεν είχε κλείσει τις δίφυλλες πόρτες ανάµεσα στα σαλόνια µας, κι είδα µια σχισµή φως κάτω από την πόρτα της κάµαράς του. Έκανα ένα βήµα µέσα στο σκοτεινό δωµάτιο κι έκλεισα σιγά την πόρτα πίσω µου. Είδα το σακάκι πάνω στην πολυθρόνα, πήρα το πορτοφόλι και ξανάβαλα τη φωτογραφία στη θέση της και το σακάκι στην πολυθρόνα. Και τότε, ακούω:Το τρίξιµο του κρεβατιού, τη ζωική και ρυθµική οιµωγή του σοµιέ, τη φωνή µιας γυναίκας που µου είναι άγνωστη, τη φωνή της Ιρέν, µια φωνή που βογκάει, που πνίγει µια κραυγή αλλά µετά δεν µπορεί να την κρατήσει άλλο µέσα της, σαν κραυγή πόνου, κι ύστερα µια µπάσα ανδρική φωνή, αγνώριστη, που ψιθυρίζει τεράστιες λέξεις, λέξεις των στιγµών εκείνων που κανείς ποτέ δε θα 'πρεπε ν' ακούει, που ούτε µπορώ να τις µεταγράψω εδώ.Μένω εκεί, όρθιος, άλαλος, κεραυνοβοληµένος, είµαι ο φαντάρος που τρεκλίζει, ακόµα όρθιος, ο φαντάρος που τον έχει ξεκοιλιάσει µια οβίδα, που δεν έχει καταλάβει ακόµα πως είναι νεκρός".

"Τι έμελλε να συμβεί ακόμα; Το ταξίδι, το ξεκίνημα του οποίου είχαν σημαδέψει κακοί οιωνοί, ήταν γεμάτο απρόοπτα και αναποδιές. Δε βλέπαμε την ώρα να εγκαταλείψουμε εκείνο το γρουσούζικο πλοίο, με τη μικρή, σκοτεινή τραπεζαρία, τις καμπίνες από σκουρόχρωμο ξύλο και τα μαύρα φουγάρα, γύρω από τα οποία φτεροκοπούσε η κακοτυχία". Περιπετειώδης ιστορία που εκτυλίσσεται επί του πλοίου Blue Star, το οποίο πλέει πάνω από τις βαθύτερες αβύσσους του Ειρηνικού, το "Τρομερό ταξίδι" του "περιθωριακού" Αργεντίνου συγγραφέα Ρομπέρτο Αρλτ (συνδυάζει με μοναδικό τρόπο -στα χνάρια του Ε.Α. Πόε- τη θαλασσινή περιπέτεια με το φανταστικό είδος, αλλά και το αστυνομικό μυστήριο...