Αντώνης Ζέρβας

Η νέα, συμπληρωμένη και διορθωμένη, έκδοση του αυτοβιογραφικού δοκιμίου του ΑΝΤΩΝΗ ΖΕΡΒΑ που είχε πρωτοδημοσιευθεί στο περιοδικό Ερουρέμ, το 1995. Πρόκειται για ένα παράδοξο γραπτό, όπου η ερμηνευτική προσέγγιση των κειμένων ζευγαρώνει με ένα υπόγειο και καυστικό χιούμορ για ορισμένες «στάσεις» της προδιαδικτυακής δεκαετίας του '90, τότε που η αδιάκριτη απόρριψη της Δύσης ήταν η άλλη όψη της απώθησης του πάτριου λόγου. Ξεκινώντας από έναν προκλητικό πίνακα του Francis Bacon που του φέρνει στο νου τον Τζέημς Τζόυς με τις εξίσου προκλητικές στιγμές του "Οδυσσέα" του, και φθάνοντας έως τα ερωτικά μυθιστορήματα των Ελληνιστικών χρόνων και τη μεσαιωνική λογοτεχνία, ο Αντώνης Ζέρβας πλέκει μια συναρπαστική αφήγηση, κέντρο της οποίας είναι η προσωπική εμπειρία του ανθρώπου της ανάγνωσης και της γραφής, μια παράδοση που φαίνεται ν' αγγίζει μάλλον στο τέρμα της.

Ο Μανουήλ Σκριβάς ο Μεταφραστής είναι ένας από τους ήρωες τους έπους της ομιλίας μας: Τα Άκτα, που κυκλοφόρησε το 1996. Εδώ, με την προσθήκη ορισμένων μεταγενέστερων ποιημάτων της αυτής διάθεσης, ολοκληρώνεται ο ήρωας στην προοπτική του παρόντος με τον γενικότερο τίτλο "Carmen et error" [Τραγούδι και σφάλμα]. Η ενότητα κλείνει με μια Ωδή στην ελεύθερη βούληση αντίστασης που, κατά τον Ζέρβα, είναι και η μόνη στιγμή ελευθερίας του ανθρώπου, πέραν των πολιτικών πεποιθήσεων.

Ένα αφηγηματικό ποίημα μακράς πνοής, πνευματικό κέντρο του οποίου δεν είναι το ρίζωμα αλλά το ξερρίζωμα εν όψει της προσωπικής αλήθειας. "Η αλήθεια, η αλήθεια! Πάντα καθυστερημένη. Ποτέ δεν έφθανε στην ώρα της. Πάντα αργούσε, απισθόβουλη. Λες κι ήταν η γυναίκα ενός πιο ηλικιωμένου. Την ήθελα χωρίς να θέλω να την παντρευτώ. Δεν έπαψα να διψάω για την αλήθεια των ανωτέρων ώστε να ‘μαι αντάξιός τους, ενώ ζούσα μόνος σαν τον ξιφία μέσα στη δική μου αλήθεια που συνεχώς σχηματιζόταν και αποσχηματιζόταν κάθε φορά που ‘θελα να την εκθέσω για να πείσω και να δοξασθώ... ". Ιδού μια κατηγορητήρια υπεράσπιση, μια "αποβιωματική" τύπωση της ποιητικής εμπειρίας στον καιρό μας.

Η ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΙΚΗ ΣΕΙΡΑ «Τα Φυλλάδια της Περισπωμένης» σκοπεύει να συμπεριλάβει, και ορισμένα παλαιότερα, σημαδιακά γραπτά, τα οποία είναι πια μάλλον δυσεύρετα. Από την κρίσιμη δεκαετία του '90 παρουσιάζουμε εδώ μια δεύτερη ενότητα από τα «Άκτα - Το Έπος της Ομιλίας μας" του Αντώνη Ζέρβα, Ίνδικτος 1996·
Όπως ο Μανουήλ Σκριβάς, έτσι και ο Αριστείδης Κουτζοθεόδωρος είναι ένας από τους πρωταγωνιστές του έργου αυτού. Με τη διαφορά ότι ενώ ο πρώτος μένει ανοικτός στην προοπτική του παρόντος, ο δεύτερος είναι ολοκληρωμένος και τελειωμένος ως έκφραση του ελληνικού ρομαντικού πνεύματος.
Αυτοκρατορικές νοσταλγίες, ελληνοκεντρισμός, Μεγάλη Ιδέα με πνεύμα ουσιαστικού ηρωϊσμού αλλά και ερωτική ηδυπάθεια θρησκευτικού χαρακτήρα και μοιχικών τάσεων μνημειώνονται στο πρόσωπο του μοντέρνου ιππότη Αριστείδη Κουτζοθεόδωρου, ο οποίος ταξίδευσε στην Ευρώπη για ν' αγοράσει τον ωραίο ίππο Μαύρο Εφέντη. Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια ποιητική αλληγορία της περιβόητης "μετακένωσης" και των περιπλοκών της.
Με την εισαγωγή στην «Ομιλία μας», δηλαδή στον τόπο μας, μιας νέας αντίληψης για την ομορφιά «που τάραζε, σάλευε και θορυβούσε τα πράγματα της ομιλίας μας», και η οποία του θυμίζει την πολύπαθη καταγωγή του, ο Αριστείδης Κουτζοθεόδωρος συλλογίζεται τα ερωτήματα της εθνικής και ψυχολογικής του ταυτότητας.
Σε αντίθεση με τον Σκριβά, ο Αριστείδης Κουτζοθεόδωρος είναι όνομα ιστορικό. Όπως και άλλα πρωταγωνιστικά ονόματα των «Άκτων», απαντά στα «Ηπειρωτικά» της Ιστορίας Πολιτικής Κωνσταντινουπόλεως από το 1391 έως το 1578 (Βόννη 1849).
Αν και το παλαιό χρονικό αποτελεί μία από τις πηγές αυτής της «Μεικτής αφήγησης», τα «Άκτα» είναι καθαρή μυθοπλασία γύρω από μια παρέα σύγχρονων Ελλήνων που ενσαρκώνουν τις αντιμαχόμενες ιδέες, στάσεις και διαθέσεις της νεότερης ελληνικής ψυχής. Σε αυτό το ασυνήθιστο ποιητικό σύμπαν, τα ξεχασμένα ιστορικά ονόματα χρησιμοποιούνται ως στοιχεία υποβολής για να φωτίσουν τα κρυφά ριζώματα του παρόντος. (Σωτήρης Σελαβής, Προλόγισμα "25 χρόνια μετά...")