Paul Greveillac

Τρεις γενιές ζωγράφων στη μαοϊκή Κίνα. Ο παππούς, αγρότης σε ένα απομονωμένο χωριό στους πρόποδες των Ιμαλαΐων, ερασιτέχνης ζωγράφος κλασικότροπης τεχνοτροπίας, μεταδίδει στον γιο του τον Κιγουάι το πάθος για τη ζωγραφική. Ο Κιγουάι, παρά τις παρακλήσεις της μητέρας του, ζωγραφίζει από το πρωί ως το βράδυ στην αγορά του Για'αν, στα σκιερά μονοπάτια του Σετσουάν, στους αγρούς, αλλά και στο σχολείο. Η ζωή είναι σκληρή, η κολεκτιβοποίηση της γης βρίσκεται στο αποκορύφωμά της, η πείνα αποδεκατίζει τους χωρικούς, οι αρχέγονες παραδόσεις τίθενται υπό διωγμό από τη βίαιη Πολιτιστική Επανάσταση. Χάρη σε έναν ερυθροφρουρό που εκτιμά το ταλέντο του, ο Κιγουάι καταφέρνει να ξεφύγει από τη σκληρή δουλειά στα χωράφια και τη διαρκή αναδιαπαιδαγώγηση. Η ζωή του αλλάζει. Φεύγει για σπουδές στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Πεκίνου. Εγκαταλείποντας την παραδοσιακή τεχνική που του κληροδότησε ο πατέρας του, οργανώνεται στο Κόμμα, συμμορφώνεται με τη γραμμή που αυτό επιβάλλει στα ζητήματα της αισθητικής και της τεχνοτροπίας, και ακολουθεί την περιπετειώδη, με τα πάνω και τα κάτω της, καριέρα του επίσημου ζωγράφου του κινεζικού καθεστώτος, μεταδίδοντας κι εκείνος, με τη σειρά του, την αγάπη για τη ζωγραφική στον δικό του γιο. Εκείνος όμως ζει τα χρόνια της αμφισβήτησης, της αναζήτησης νέων, πρωτοποριακών μορφών στην τέχνη, της διεκδίκησης της ελευθερίας, που κορυφώνεται στην πλατεία Τιεν Αν Μεν. Ιστορικό και πολιτικό μυθιστόρημα, στοχασμός για την ελευθερία της τέχνης και τον ολοκληρωτισμό, το "Αφέντες και δούλοι" εξετάζει, επιπλέον, με ευαισθησία και οξυδέρκεια τη σχέση πατέρα-γιου.

Μόσχα, ΕΣΣΔ. Ο πολιτισμός έχει τεθεί στην υπηρεσία του κράτους. Ο Βλαντίμιρ Κατούτσκοφ και ο Πάβελ Γκολτσένκο, στα είκοσί τους, γνωρίζονται τυχαία ένα βράδυ. Ο πρώτος είναι λογοκριτής στην Γκλαβλίτ, την υπηρεσία που αποφασίζει τι θα κυκλοφορήσει και τι όχι. Ο δεύτερος είναι μηχανικός προβολής στον κινηματογράφο της Γκοσκινό –της κρατικής επιτροπής κινηματογράφου–, όπου συχνάζουν οι αξιωματούχοι του Κόμματος. Πρόκειται για δύο υπηρεσίες στις οποίες καθημερινά απαγορεύονται, περικόπτονται, ελέγχονται τα έργα μιας νέας γενιάς συγγραφέων και σκηνοθετών που προσπαθούν να βρουν τον δρόμο τους μετά τον θάνατο του Στάλιν.
Ο Βλαντίμιρ Κατούτσκοφ, αποκαρδιωμένος από το σύστημα, αποφασίζει να το υπονομεύσει, με όλο το ρίσκο που συνεπάγεται κάτι τέτοιο. Βάζοντας, μάλιστα, σε κίνδυνο και όσους τον περιβάλλουν. Οι Κόκκινες ψυχές είναι ένα μυθιστόρημα-φόρος τιμής στους πιο ανεξάρτητους Σοβιετικούς καλλιτέχνες, τους «διαφωνούντες» και τα αριστουργήματα που μας παρέδωσαν. Αλλά είναι και μια ωδή στη φιλία: τη φιλία που ενώνει, μέσα από τις δοκιμασίες και τον χρόνο, τον Ρώσο Βλαντίμιρ Κατούτσκοφ και τον Ουκρανό Πάβελ Γκολτσένκο.

***
Φιλόδοξο πρώτο μυθιστόρημα, μεγάλη τοιχογραφία της καθημερινής ζωής της Μόσχας από τον θάνατο του Στάλιν έως την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο συγγραφέας, με χιούμορ, μπολιάζει την αφήγησή του με μια παιγνιώδη ζωντάνια, αφήνει να ακούγεται η φωνή του, προδίδει τη συνενοχή του τόσο με τους χαρακτήρες του όσο και με τους αναγνώστες, και στέκεται πάντα δίπλα καθημερινούς ήρωές του, χωρίς ποτέ να τους κρίνει.
Ο Γκρεβεγιάκ μάς κάνει να ζήσουμε πλάι σε αυτούς τους ανθρώπους, τη ζωή των οποίων, κάτω από το σοβιετικό καθεστώς, γίνεται ένα με την αποτυχία ενός ονείρου, χωρίς όμως, ούτε μια στιγμή, να υπονοήσει ότι δεν άξιζε να τη βιώσει κανείς. Μένοντας όσο κοντά γίνεται στις ελπίδες τους, στους συμβιβασμούς τους, ή στις πράξεις παθητικής αντίστασής τους, διασώζει τις γκρίζες ζωές αυτών των κόκκινων ψυχών.