Ησίοδος

Ο Ησίοδος, αν δεχθούμε την παραδοσιακή και γενικότερα αποδεκτή χρονολογική τοποθέτησή του, βρίσκεται στη σκιά του Ομήρου από την άποψη της γλώσσας και του μέτρου, όχι όμως και του θέματος ή της αφηγηματικής τεχνικής. (. . .) Στον αγροτικό βίο, τη βάση της αρχαϊκής ελληνικής οικονομίας, είναι αφιερωμένο το ποίημά του «Έργα και ημέρες», το οποίο προσφέρει πρακτικές οδηγίες για την αποδοτικότερη καλλιέργεια της γης. Εκτός όμως από τον συμβουλευτικό χαρακτήρα το έργο περιέχει ψήγματα γνωμολογικής σοφίας με αφορμή την αδικία που γνώρισε ο ποιητής εκ μέρους του αδελφού του Πέρση κατά τη διανομή της πατρικής κληρονομιάς. (. . .) Στη «Θεογονία», το άλλο μεγάλο ποίημά του, απαντά η προγραμματική δήλωση των Μουσών ότι, όταν το επιθυμούν, μπορούν να πουν αλήθειες και όχι ψέματα που μοιάζουν με αλήθειες. (. . .)
Από τα άλλα έργα του Ησιόδου σώζονται μόνο αποσπάσματα. Ακέραιο παραδίδεται το ψευδεπίγραφο ποίημα «Ασπίς Ηρακλέους», που η σύνθεσή του ανάγεται στο πρώτο τρίτο του 6ου αιώνα π.Χ. Οι πρώτοι 54 στίχοι του αναφέρονται στη θαυμαστή γέννηση του ήρωα και κατά πάσα πιθανότητα προέρχονται από την οικεία ιστορία του «Καταλόγου Γυναικών». Ακολουθεί η μονομαχία του Ηρακλή με τον Κύκνο, τον γιο του Άρη, και, τέλος, η περιγραφή της ασπίδας του ήρωα, που συντέθηκε σε συνειδητή άμιλλα με την περίφημη περιγραφή της ασπίδας του Αχιλλέα στη ραψωδία Σ της «Ιλιάδας»

Η μόνη αυθεντική πηγή πληροφοριών δια το πρόσωπον και τον βίον του ενδόξου Βοιωτού ποιητού, εις τον οποίον απεδόθη ολόκληρος ο μέγας κύκλος της ιερατικής αφ' ενός και αφ' ετέρου της ηθικής και διδακτικής ποιήσεως, ήτις, εις αντίρροπον της εποποιίας, ανεπτύχθη εις την Κεντρικήν Ελλάδα, είναι μόνον το ανά χείρας και υπό το όνομά του περισωθέν ποίημα, το τιτλοφορούμενον "Έργα καί Ημέραι" . Και τούτο, διότι το έτερον υπό το όνομά του παραδοθέν ποίημα, η Θεογονία, είναι έργον προγενεστέρας εποχής, παντελώς δε κατά τον χαρακτήρα και το ύφος αυτού ξένον προς τον ποιητήν των Έργων. Τα λοιπά στοιχεία, τα παραδοθέντα υπό των μεταγενεστέρων, είναι τεταραγμένα και αντιφατικά και ως επί το πλείστον αφελείς θρύλοι.