Jean Bloch - Michel

Les trois récits qui composent Le Visage nu mettent en scène des personnages dont il avait déjà été question dans le précédent roman de Jean Bloch-Michel, Un homme estimable. C'est d'abord Pierre Collard, le milicien, qui, s'adressant à son ancien avocat, Saurette, s'explique et raconte les circonstances qui l'ont conduit à être ce qu'il est. Une enfance malheureuse et solitaire l'ont pénétré du sentiment de l'injustice. Mais plutôt que de s'attendrir sur lui-même, il s'est forcé au cynisme. Il en est résulté un personnage moitié voulu, moitié spontané, mélange de violence et de pureté. Jusqu'au jour où, sur le point de laisser commettre un crime et d'y être associé, il a compris qu'il n'avait fait que jouer un rôle qui n'était pas le sien, mais qu'il était trop tard pour en refuser les conséquences. L'histoire de Lucien est celle d'un homme qu'une circonstance absurde engage dans un drame qui n'est pas à sa taille ; arrêté, déporté, simplement parce qu'en se rendant à son travail il s'est trompé de trottoir, Lucien finit par comprendre et par admettre un destin qui l'a fait entrer malgré lui dans la communauté des héros et des martyrs. Quant à Anette qui, de sa prison, écrit une lettre qu'elle sait destinée au rebut, ce qui lui paraît essentiel dans le destin qu'elle a choisi, c'est que sa mort inévitable lui permet d'accepter une situation autrement inacceptable, puisqu'elle aime en même temps Saurette, son mari, et Daniel et que disparaître lui évite d'inévitables déchirements. Ces trois personnages ont ceci en commun qu'à travers le drame où ils sont engagés, ils peuvent, un instant, découvrir le visage de leur destin.

Σήμερα ξέρω πως το μοναδικό πάθος που με διακατείχε ήταν η αδυναμία μου να δράσω. Έχτισα τη ζωή μου πάνω στον φόβο και την άρνηση: αυτό με προφύλασσε από κάθε κίνδυνο. Ήμουν αποφασισμένος να υπερασπιστώ τη μοναχικότητά μου και να προσπαθήσω να κλείσω τα μάτια σε όλα όσα δεν ήθελα πια να βλέπω. Η περιφρόνηση που έδειχνα για οτιδήποτε ξέφευγε από το πεδίο της δουλειάς μου δεν ήταν αξεχώριστη από μια κάποια ζήλια για εκείνους που επιτύγχαναν εκεί όπου εγώ δεν τολμούσα να δοκιμαστώ. Όλη μου η συμπεριφορά δεν ήταν στην πραγματικότητα παρά μια εσκεμμένη πόζα. Ξέρω πολύ καλά ότι έτσι κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Εκείνο που με πείραζε πάνω απ' όλα ήταν η ευκολία με την οποία έκριναν τη ζωή μου, τη στιγμή που, για να είμαι ειλικρινής, εκτιμούσα ότι η δική μου ζωή ήταν πιο πολύτιμη από τη δική τους. Η μητέρα μου, οι μαθητές μου, ο Μισέλ, η Κλωντ, η Εριέττα. Σήμερα ξέρω ποιο είναι το έγκλημά μου. Ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα για έναν άνδρα που συντρίβεται από το βάρος της ίδιας του της ατολμίας. Μια σαρωτική μαρτυρία για τους φιλήσυχους πολίτες, τους αιώνιους άπραγους θεατές και τα ανυποψίαστα θύματά τους.

"Να ζεις δεν σημαίνει να μαθαίνεις κάθε μέρα κάτι καινούργιο, όπως δεν σημαίνει να κερδίζεις κάθε μέρα περισσότερα. Να ζεις σημαίνει να ανήκεις σε έναν κόσμο σωστά πλασμένο, όπου δεν χρειάζεται να αναρωτιέται κανείς κάθε πρωί ποια είναι η θέση του ή ποιο το καθήκον που οφείλει να εκπληρώσει στον κόσμο αυτόν. Η ευτυχία δεν είναι παρά ετούτο: να μην χρειαστεί ποτέ να διστάσεις, επειδή τα πάντα είναι καθαρά όταν τα πράγματα είναι όπως πρέπει. Η σύγχυση, η ανησυχία, η ταραχή στην οποία τη βλέπει αυτή τη στιγμή, όλα αυτά οφείλονται στο γεγονός ότι έχει ξεχάσει το πιο σημαντικό".

"Η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Ένας κόσμος σωστά πλασμένος; Όπου καθένας έχει τη θέση του και γνωρίζει ποιο είναι το καθήκον του; Εκείνη δεν βλέπει τίποτα τέτοιο και, από τότε που απώλεσε το παιδικό της βλέμμα, τα πράγματα της φανερώθηκαν εντελώς διαφορετικά. Ένας κόσμος άδικος, ναι, αυτό μάλιστα, όπου όσοι είναι φτωχοί είναι καταδικασμένοι να παραμείνουν φτωχοί για πάντα, ενώ όσοι είναι πλούσιοι πλουτίζουν περισσότερο χρόνο με τον χρόνο".