Jenny Erpenbeck

Ένα σπίτι και μια ολόκληρη εποχή που μαίνεται εντός του. Ένα σπίτι σε μια λίμνη του Βρανδεμβούργου, νοτιοανατολικά του Βερολίνου. Αυτός είναι ο τόπος, ένας τόπος φασματικός, στον οποίο διαδραματίζονται διάφορες βιογραφίες, ιστορίες, πεπρωμένα από τη δεκαετία του ’20 μέχρι σήμερα. Το συγκεκριμένο σπίτι και οι ένοικοί του βιώνουν τα μεγάλα συλλογικά γεγονότα, τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, το Τρίτο Ράιχ, τον Β` Παγκόσμιο πόλεμο και το τέλος του, τη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, την Αλλαγή με την πτώση της ΛΔΓ και την περίοδο μετά την Επανένωση των δύο Γερμανιών. Ωστόσο, η Τζέννυ Έρπενμπεκ αποδίδει σε κάθε μεμονωμένη ανθρώπινη ύπαρξη τη δική της μορφή, αφήνει καθεμιά από αυτές να ξετυλίξει με τον δικό της τρόπο την αναπόδραστη μοίρα της, την τραγικότητά της. Και όλες μαζί σχηματίζουν ένα συγκλονιστικό πανόραμα του προηγούμενου αιώνα, ένα έργο πυκνό και στιβαρό που προκαλεί σύγχυση και ευχαρίστηση, αβεβαιότητα και ένα λυτρωτικό αίσθημα συμφιλίωσης. Με τούτο το μυθιστόρημα, την αριστοτεχνική της Δοκιμασία, η Γερμανίδα συγγραφέας απέδειξε, μέσα σε λιγότερες από διακόσιες παλλόμενες σελίδες, ότι συγκαταλέγεται στις κορυφαίες φωνές της σύγχρονης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.

«Όταν το βρήκανε, στεκότανε νυχτιάτικα μες στον δρόμο μ’ έναν άδειο κουβά στο χέρι, σ’ έναν εμπορικό δρόμο, και δεν έλεγε τίποτα». Το κορίτσι που βρέθηκε δεν είναι ούτε όμορφο ούτε άσχημο, κανένας δεν γνωρίζει το όνομά του, κανένας δεν ξέρει από πού είναι, κανένας δεν ξέρει ποιοι είναι οι γονείς του. Κανένας, ούτε καν το ίδιο το παιδί. Οπότε το βάζουν σε ένα ίδρυμα και το στέλνουν στο σχολείο. Μια αύρα αμορφίας περιβάλλει αυτό το πλάσμα και σπέρνει σύγχυση· κάθε απόπειρα επαφής επιστρέφει σαν μπάλα που χτυπάει σε τοίχο. Πολύ σπάνια μόνο φαίνεται σαν να ξέρει το παιδί περισσότερα απ’ όσα αφήνει να φανούν – ωστόσο όποιος προσπαθεί να ανακαλύψει το μυστικό του έχει την αίσθηση ότι κοιτάζει έναν παραμορφωτικό καθρέφτη. Με αυτή την έξοχη αλληγορική νουβέλα, το πρώτο της έργο, η Τζέννυ Έρπενμπεκ δίνει στην παράξενη μορφή του γερασμένου παιδιού μια εντελώς δική του γλώσσα. Μια γλώσσα που, με έναν τρόπο που συγχρόνως γοητεύει και προκαλεί σύγχυση, περιέχει τα πάντα: τη μαγεία του αλλότριου, την αβεβαιότητα για τον κόσμο, το μυστικό του παιδιού.

Ένα εξερευνητικό ταξίδι σε έναν κόσμο που είναι καταδικασμένος στη σιωπή αλλά βρίσκεται ανάμεσά μας. Πώς αντέχει κανείς το πέρασμα του χρόνου όταν εξαναγκάζεται σε απραγία; Πώς διαχειρίζεται κανείς την απώλεια εκείνων που αγάπησε; Ποιος μεταδίδει την κληρονομιά; Ο Ρίχαρντ, ομότιμος καθηγητής, μέσω της τυχαίας του συνάντησης στην Οράνιεν Πλατς με τους ανθρώπους που ζητούν άσυλο έχει την ιδέα να αναζητήσει τις απαντήσεις του εκεί όπου κατά τα άλλα κανείς δεν ψάχνει: σ’ εκείνους τους νεαρούς πρόσφυγες από την Αφρική, που εξόκειλαν στο Βερολίνο και έχουν καταδικαστεί εδώ και χρόνια να περιμένουν. Και ξαφνικά αυτός ο κόσμος κοιτάζει τον Ρίχαρντ, τον κάτοικο της Γηραιάς Ευρώπης, και γνωρίζει πιθανότατα καλύτερα από τον ίδιο ποιος είναι στην πραγματικότητα. Η Τζέννυ Έρπενμπεκ αφηγείται με τον απαράμιλλο τρόπο της μια ιστορία για την αποστροφή και την εστίαση του βλέμματος, τον θάνατο και τον πόλεμο, για την αιώνια αναμονή και για ό,τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια. Ένα θαυμάσιο μυθιστόρημα που ακτινογραφεί τα μείζονα ζητήματα των ημερών μας. Με τους "Περαστικούς" η Γερμανίδα συγγραφέας αφυπνίζει την προοδευτική συνείδηση μιας ολόκληρης ηπείρου.