Λογοτεχνία

Το τέταρτο ποιητικό βιβλίο του Ευριπίδη Γαραντούδη (προηγήθηκαν τα βιβλία "Μεθεόρτιο ή Lyrica. Ποίημα σε 33 μέρη", Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτη 2009· "Ονειρεύτηκα τη Genova", Αθήνα, Εκδόσεις Μελάνι 2011 και "Τα σύνεργα", Αθήνα, Τυπωθήτω - Λάλον ύδωρ 2015) περιλαμβάνει 59 ποιήματα κατανεμημένα σε τέσσερις συνθετικές ενότητες: "Το δίγαμμα", "Τετράκωπος (Μετά πηδαλιούχου)", "Του τέλειου άγρα (Ποιήματα φιλολογικού ρεαλισμού)" και "Mater Terra". Το βιβλίο διακρίνεται από την πολυθεματικότητά του. Έτσι τα είκοσι τέσσερα ποιήματα της πρώτης ενότητας "Το δίγαμμα" προωθούν τη λυρική ερωτική ποίηση που ξεκίνησε με το Μεθεόρτιο ή Lyrica, τα επτά σονέτα της ενότητας "Mater Terra" συνεχίζουν τη γραμμή των αφιερωμένων σε οικογενειακά πρόσωπα σονέτων της ενότητας "Η αγία οικογένεια" των Σύνεργων, ενώ η ενότητα "Του τέλειου άγρα (Ποιήματα φιλολογικού ρεαλισμού)" συμπληρώνει την ομώνυμη ενότητα επίσης των Σύνεργων. Επίσης Το διπλό δίγαμμα διακρίνεται για την πολυμορφία του, καθώς η μορφή των ποιημάτων κυμαίνεται από τον αυστηρά έμμετρο στίχο σε σονέτα μέχρι τον ελεύθερο στίχο και τα πεζόμορφα ποιήματα. Όπως και στα προηγούμενα βιβλία του, ιδίως στα Σύνεργα, ο Γαραντούδης αναπτύσσει στην ενότητα "Του τέλειου άγρα (Ποιήματα φιλολογικού ρεαλισμού)" τη διαλογική, συχνά ειρωνική, σχέση με κορυφαίους σταθμούς της νεότερης ελληνικής ποιητικής παράδοσης, από την εποχή του Σολωμού και του Κάλβου μέχρι τους σύγχρονούς του έλληνες ποιητές.

Ο έφηβος Βασίλης ερωτεύεται την Ευγενία. Σχεδιάζει να την παντρευτεί, όμως εκείνη αρραβωνιάζεται με άλλον. Η εκδίκησή του θα είναι δαιμονική, αποδεικνύοντας πως ο έρωτας και το μίσος είναι όψεις ενός νομίσματος, ένας χώρος εντελώς ξεχωριστός μέσα στον ακάλυπτο της ανθρώπινης ψυχής. Με νευρώδη γλώσσα και κοφτό ύφος που επιβάλλει εξίσου σύντομες ασθματικές φράσεις, ο συγγραφέας χτίζει μια ατμόσφαιρα ισοζυγισμένη ανάμεσα στο παραλήρημα του ονείρου και τη γρήγορη εναλλαγή εφιαλτικών εικόνων που μοιάζει ν' ανακλά ένα ταραγμένο υποσυνείδητο. Ο αναγνώστης έχει την πολυτέλεια και την ελευθερία να αποφασίσει μόνος του, χωρίς δεκανίκια και χωρίς προβλεπόμενα γεγονότα, ποιος είναι κάθε φορά υποψήφιος θύτης και ποιος θύμα, ποιος αξίζει τη συμπόνια του και ποιος την απαξίωσή του. Μια ιστορία πάθους και εκδίκησης έρπει στο υπόστρωμα του κειμένου, κι έτσι ένα ερωτικό ψυχολογικό θρίλερ στήνεται και μιλάει για τις αντιστροφές αξιών στη σημερινή Ελλάδα.

Το βιβλίο δεν αφορά τόσο την οµοφυλοφιλία όσο το τι συµβαίνει όταν είσαι τόσο φοβισµένος, που τελικά δεν µπορείς να αγαπήσεις κανέναν. Τζέιµς Μπόλντουιν Σηµαδεµένος από µια οµοφυλοφιλική εµπειρία στην εφηβεία του, ο Ντέιβιντ, ένας νεαρός Αµερικανός, θα καταλήξει στο Παρίσι της δεκαετίας του 1950 αναζητώντας την εσωτερική του ισορροπία. Στη διάρκεια της νύχτας που θα φέρει τον τραγικό επίλογο της ιστορίας του, ο Ντέιβιντ µας αφηγείται την παράλληλη σχέση του µε τον Τζοβάνι και την αρραβωνιαστικιά του, την Έλα, την πάλη του ανάµεσα στην ερωτική επιθυµία και τη συµβατική ηθική, τη σύγκρουση ανάµεσα στην αλήθεια του κορµιού και τα ψέµατα του µυαλού. Το κλασικό αυτό αφήγηµα πάθους και θανάτου, το οποίο εκδόθηκε το 1956 και αντικατοπτρίζει την προσωπική πάλη του ίδιου του συγγραφέα µε τη σεξουαλική αµφισηµία, παραµένει ένα συγκλονιστικό βιβλίο χάρη στην απλότητα του δραµατικού του ιστού και στην ένταση µε την οποία εκτυλίσσεται η πλοκή του, αποκαλύπτοντάς µας άγνωστες πτυχές της ανθρώπινης καρδιάς. Ο Μπόλντουιν χρησιµοποιεί τον λόγο όπως η θάλασσα τα κύµατα· κυλά και χτυπά, προχωρά και υπαναχωρεί, υψώνεται κι ύστερα υποκλίνεται και εξαφανίζεται... η σκέψη γίνεται ποίηση και η ποίηση διαφωτίζει τη σκέψη. Langston Hughes, ποιητής Ένα καθηλωτικό βιβλίο χάρη στην απλότητα της κεντρικής σύγκρουσης αλλά και στο παθιασµένο όραµα του συγγραφέα του. Colm Tόibίn, συγγραφέας Τολµηρό, ξεχωριστό, µε λογοτεχνική χάρη και θάρρος. Caryl Phillips, συγγραφέας Έξοχο! Ένας ριψοκίνδυνος άθλος ευφάνταστης τόλµης. Guardian Ένας συγγραφέας οργισµένος αλλά τόσο προκλητικά ευφυής, µε τόσο καλή γραφή, ώστε σύντοµα έγινε ο µαύρος συγγραφέας που οι λευκοί προοδευτικοί αρέσκονταν να φοβούνται. Newsweek

Τα εφτά παιδιά έχουν ένα κοινό: γεννήθηκαν στο μαιευτήριο Β του Κρατικού Νοσοκομείου Δανίας και προορίζονταν και τα εφτά για υιοθεσία. Τους μήνες που ακολούθησαν, οι γκουβερνάντες του διάσημου ορφανοτροφείου Κόνγκσλουντ βρήκαν για αυτά καινούριες οικογένειες σε όλη την έκταση της Δανίας, και τα παιδιά μεγάλωσαν χωρίς την παραμικρή ιδέα για το παρελθόν τους.

Ένα από τα παιδιά κουβαλούσε ένα μυστικό, που έπρεπε να παραμείνει κρυφό με κάθε τίμημα. Όταν μια ηλικιωμένη γυναίκα, πολλά χρόνια αργότερα, βρέθηκε νεκρή σε μια ακρογιαλιά δίπλα στο ορφανοτροφείο, ξέσπασε μια υπόθεση, που κατέληξε να συγκλονίσει όλο το έθνος: Μήπως το ξακουστό ορφανοτροφείο, εδώ

και μισό αιώνα, έκρυβε σκάνδαλα, με ρίζες στα υψηλά κλιμάκια; «Το έβδομο παιδί» είναι η ιστορία για το σύνδεσμο ανάμεσα στα εφτά παιδιά, που οι ζωές τους κατέληξαν να συνδέονται άρρηκτα από την ώρα που γεννήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 60 και τις επόμενες δεκαετίες, που η οικονομική ευημερία ήρθε στη

Δανία. Από την πρώτη μέρα της υπόθεσης Κόνγκσλουντ αναμείχθηκαν στην υπόθεση ο μεγαλύτερος τηλεοπτικός σταθμός της χώρας, μια ιδεαλιστική εφημερίδα και οι πολιτικοί της Δανίας με τη μεγαλύτερη επιρροή....

....Και στο Κόνγκσλουντ η Μάουνα τραγουδούσε την ατέλειωτη σειρά στίχων για τα μπλε ελεφαντάκια, που προχωρούσαν πάνω στο λεπτό δίχτυ του ιστού της αράχνης – κάτι που φυσικά ήταν η
δική της προειδοποίηση προς τα παιδιά που είχε υπό την φροντίδα της....

...το δίχτυ το πιο λεπτό, τα βήματα τα πιο προσεκτικά....

"Τρεις ημίγυμνοι άντρες ήταν παλουκωμένοι πάνω σε μυτερούς πασσάλους που στηρίζονταν στις φαρδιές σανίδες μιας ξύλινης εξέδρας. Τα τεντωμένα χέρια τους είχαν δεθεί σε οριζόντιες δοκούς που σχημάτιζαν έναν σταυρό με κάθε πάσσαλο, τα κουρεμένα κεφάλια τους είχαν τραβηχτεί προς τα πίσω με ένα σκοινί. Στο άρρωστο φως του ήλιου τα διαστρεβλωμένα μέλη και τα παραμορφωμένα τους πρόσωπα ήταν ακίνητα..."
Το πρώτο μισό του 9ου αιώνα η έριδα της Εικονομαχίας έχει διχάσει για δεύτερη φορά τη βυζαντινή κοινωνία, ενώ οι συνεχείς επιδρομές των Αράβων στη Μικρά Ασία έχουν αποσταθεροποιήσει το κράτος.
Μάιος του 832: Ο αυτοκράτορας στέλνει τον πρωτοσπαθάριο Λέοντα επικεφαλής μιας πρεσβείας στον χαλίφη της Βαγδάτης για να διαπραγματευθεί ειρήνη στην Ανατολή. Ο πρεσβευτής και η συνοδεία του φτάνουν στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, τελευταίο σταθμό πριν από τα σύνορα. Κάτω από την ήρεμη επιφάνεια, τα πράγματα βρίσκονται σε αναβρασμό. Άραβες κατάσκοποι προετοιμάζουν μια εξέγερση, καλόγεροι υποθάλπουν την αίρεση της Εικονολατρίας, σωματέμποροι κλέβουν νεαρές γυναίκες για τα σκλαβοπάζαρα της Συρίας. Ο στρατιωτικός διοικητής φαίνεται πως έχει χάσει τον έλεγχο της πόλης. Ο αποτρόπαιος φόνος της δεκατριάχρονης κόρης του δικαστή έξω από τα τείχη τον αναγκάζει να ζητήσει τη βοήθεια του πρεσβευτή.
Ο πρωτοσπαθάριος Λέων ζούσε μέχρι εκείνη τη στιγμή την ήσυχη ζωή ενός κρατικού αξιωματούχου. Ανύπαντρος, λίγο απόμακρος, διαβάζει ερωτικά μυθιστορήματα και παίζει μουσική με ένα εβένινο λαούτο. Τώρα, ανάμεσα στους στρατώνες, τα καπηλειά και τα πορνεία της Καισάρειας, πρέπει να λύσει πρωτόγνωρα γι' αυτόν εγκλήματα και βρίσκεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του και το παρελθόν του.

"Ο Ντοστογιέφσκι γράφει μια βίβλο πεπτωκότων αγγέλων και ο Παπαδιαμάντης τη μεταγράφει σ' ένα ευαγγέλιο όπου το χάρισμα των δακρύων κυριαρχεί. Φόντο ο ραγισμένος θόλος της μεγαλοπρεπούς πρωτεύουσας· χώρος οι φτωχογειτονιές, τα μουχλιασμένα χαμόσπιτα· πρόσωπα οι φθισικοί, οι πόρνες, οι μέθυσοι, τα παράγωγα μιας μεγάλης ταξικής καταγγελίας".

Σωτήρης Χατζάκης

Στην περιοχή του Ψυχικού ανακαλύπτεται το πτώμα νεαρής γυναίκας, δολοφονημένης με άγριο τρόπο. Η αστυνομία εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό για τον εντοπισμό του δράστη, αλλά οι έρευνες δεν φέρνουν χειροπιαστά αποτελέσματα. Εντούτοις, το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για το έγκλημα παραμένει αμείωτο, τροφοδοτούμενο κυρίως από το νοσηρό παραλήρημα του Τύπου. Στο κλίμα αυτό, ο φοιτητής της ιατρικής Νίκος Μολοχάνθης, συλλαμβάνει ένα αμετροεπές και ακραίο σχέδιο: επιδιώκοντας να ελκύσει το γενικό ενδιαφέρον "σκηνοθετεί" μεθοδικά την αυτoενοχοποίησή του ως δράστης του "στυγερού εγκλήματος", βέβαιος πως, όταν χρειαστεί, θα τον σώσει το ακλόνητο άλλοθί του. Εντελώς απροσδόκητα, όμως, αυτό καταρρέει και τότε ο Μολοχάνθης βουλιάζει ξαφνικά στην κόλαση. Μια κόλαση που ο ίδιος είχε προετοιμάσει για τον εαυτό του... Στο "Έγκλημα του Ψυχικού" (1928) εμφανίζονται ευκρινώς τα βασικά ειδολογικά συστατικά του αστυνομικού μυθιστορήματος και ο Π. Νιρβάνας μάς παραδίδει το πρώτο ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα, έστω κι αν αυτό δεν μπορεί να καταταγεί στη "γνήσια" αστυνομική λογοτεχνία, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Ο Π. Νιρβάνας αναπλάθει, με επιτήδειο και γοητευτικό τρόπο, την ατμόσφαιρα της μικρής και σχετικά συνεκτικής ακόμα Αθήνας των αρχών του 20ού αιώνα, ενώ ταυτόχρονα κινείται εγκαρσίως σε όλη την έκταση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Αυτό όμως που εντυπωσιάζει ιδιαίτερα, είναι η βαθειά γνώση του για τον κόσμο του περιθωρίου. Οι εκτενείς αναφορές του στους ανθρώπους της φυλακής, αν και ζοφερές παραμένουν απολαυστικές και αποκαλυπτικές, καθώς πέρα από τη μυθοπλαστική τους σημασία, παρέχουν και σημαντικές πραγματολογικές πληροφορίες για το σωφρονιστικό σύστημα της εποχής. Αν με το έργο του Γ. Μαρή και των συγχρόνων του ξεκινά η περίοδος της εγγεγραμμένης ιστορίας της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας, με "Το έγκλημα του Ψυχικού" ανακαλύπτουμε τις απαρχές της ακαταλογογράφητης προϊστορίας της. 

Το Εγχειρίδιο Πρακτικής Γατικής του Γερο-Πόσουμ. (Old Possum's Book of Practical Cats), ένα βιβλίο κεφάτο, σπινθηροβόλο, πλούσιο, με παιγνιώδεις ρυθμούς και ομοιοκαταληξίες, είναι τελείως διαφορετικό απ' όλα τα άλλα έργα του Έλιοτ. Και παρά το γεγονός πως, κατά μία έννοια, έχει γνωρίσει τη μεγαλύτερη δημοσιότητα (εφόσον έδωσε το λιμπρέτο του περίφημου μιούζικαλ Cats, που παίζεται για δεκαετίες στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη), εξακολουθεί να παραμένει το λιγότερο μεταφρασμένο έργο του Έλιοτ και το λιγότερο σχολιασμένο.
Πολλοί απ' τους μελετητές το θεωρούν απλώς ένα παιχνίδι, μια ανάλαφρη στιγμή του αυστηρού νομπελίστα ποιητή, και το προσπερνάνε. Ο Genesius Jones λ.χ., ενώ αναλύει δια μακρών τη σημασία των σκύλων και των αρκούδων στην ποίηση του Έλιοτ (σύμβολα της γονιμότητας οι πρώτοι και των ψυχών στην κόλαση οι δεύτερες - που σαν τον αστερισμό της Άρκτου στριφογυρνούν συνέχεια χωρίς να δύουν ποτέ), είναι πολύ ολιγόλογος όταν συναντά γάτες. Αναφέρει βέβαια τις άλλες γάτες, αυτές που κάνουν την εμφάνισή τους στα σοβαρά ποιήματα του Έλιοτ ( την Ομιχλόγατα στο Ερωτικό Τραγούδι του Τζ. Άλφρεντ Προύφροκ, τη γάτα του δρόμου στη Ραψωδία, τις λευκές γάτες της Βεγγάλης, την Περσική Γάτα, τις Γάτες Πόρπενταϊν, και άλλες), υπαινίσσεται ότι χρησιμοποιούνται πιθανώς ως σύμβολο του ανθρώπου με τα πάθη του, τις ματαιοδοξίες του και τις μικρότητές του, ίσως και εν μέρει του ίδιου του ποιητή, αλλά εντέλει αφήνει το θέμα ανοιχτό. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Ο πολεμιστής του φωτός πιστεύει. Επειδή πιστεύει στα θαύματα, αρχίζουν να γίνονται θαύματα. Αν η φασαρία του κόσμου πνίγει την εσωτερική μας φωνή, αυτό σημαίνει πως έφτασε η στιγμή της μάχης: πρέπει να ξυπνήσουμε τον πολεμιστή του φωτός που κοιμάται μέσα στον καθένα μας και να ξεκινήσουμε την πορεία σ' ένα δρόμο διάσπαρτο με κολακείες και πειρασμούς, ένα μονοπάτι όπου το κάθε βήμα μπορεί να κρύβει τις παγίδες ενός ολόκληρου λαβύρινθου, μια διαδρομή όπου η νίκη έχει το ίδιο πρόσωπο με την ήττα. Ποιος, όμως, μπορεί να μας στηρίζει στις δύσκολες στιγμές; Ποιες λέξεις πρέπει ν' ακούσουμε από τις μυριάδες που αντιλαλούν στ' αφτιά μας; Μπορούμε στ' αλήθεια να μοιραστούμε όνειρα και νοσταλγία με τους άλλους; Ο Πάουλο Κοέλο, δάσκαλος ζωής κι ελπίδας, μας παρουσιάζει ένα χάρτη για να φτάσουμε στο νησί όπου θησαυρός είναι η ευτυχία μας.