Μιχάλης Μοδινός

Η Τερέζα, μια Αμερικανίδα με μακρινή ελληνική καταγωγή, μεγαλώνει στην Άγρια Δύση, στη Μοντάνα της δεκαετίας του '60. Απομακρυσμένη ψυχικά από τον στρατιωτικό πατέρα της, ζει στο κλίμα της εποχής: πολιτικός αναβρασμός, κοινωνικά κινήματα, περιπλάνηση στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Το καλοκαίρι της Μεταπολίτευσης, στο ταξίδι της ενηλικίωσής της, γνωρίζει στη Μήλο έναν Έλληνα συγγραφέα που θα τη σημαδέψει. Οι δυο τους μπαίνουν σε μια σχέση που αντέχει στον χρόνο, σε μια πολυκύμαντη ιστορία που ανακλά συγκρούσεις κυριαρχίας και υποτέλειας, αφοσίωσης και ελευθερίας, φυγής και ριζώματος στον ίδιο τόπο. Αναμετριούνται με την απόσταση και τις κοινωνικές δεσμεύσεις, ενώ παράλληλα κρύβουν αλήθειες και ψέματα, μυστικά και βαθύτερες επιθυμίες, που αποκαλύπτονται μόνο όταν το τέλος πλησιάζει απειλητικά. Ένα βιβλίο για τον έρωτα, τη σύνδεση των ανθρώπων με τους τόπους τους, τα μεγάλα ζητήματα που αφορούν τον κόσμο μας. Ένα οικουμενικό μυθιστόρημα δρόμου, που συμπλέει με την ιστορία της ανθρωπότητας τον τελευταίο μισό αιώνα.

Στον ύστερο 19ο αιώνα, και ενώ η αποικιοποίηση της Αφρικής βρίσκεται καθ’ οδόν, μια ουτοπία στήνεται στην καρδιά της ηπείρου, στα εδάφη όπου επί αιώνες αναζητούνται οι πηγές του Νείλου. Ένα άγημα Ευρωπαίων, Αιγυπτίων και Σουδανών, υπό την εμπνευσμένη καθοδήγηση του φυσιοδίφη, γιατρού και εξερευνητή Έντουαρντ Σνίτσερ (ή Εμίν πασά), αποκόπτεται από τον πολιτισμό, καθώς μια τζιχαντιστική επανάσταση μαίνεται στο Σουδάν. Σταδιακά μια νέα κοινωνία κτίζεται εκ του μηδενός, στην μυθική περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, την επονομαζόμενη Εκουατόρια. Μέχρι που η Ευρώπη αποφασίζει να σώσει τα παιδιά της.

Ο αφηγητής, ένας Αλεξανδρινός βαμβακέμπορος που έχει μετοικήσει στην Ζανζιβάρη, θα ζήσει τη γέννηση της ουτοπίας· θα ταξιδέψει στην Εκουατόρια και θα συνδιοικήσει τα μυθικά, ανεξερεύνητα εδάφη της, έναν ολόκληρο αιώνα μετά την επιστημολογική διαμάχη για τις πηγές του Γαλάζιου Νείλου.

Το βιβλίο αυτό είναι η ιστορία του, και ταυτόχρονα η ιστορία της σωτηρίας ανθρώπων που δεν ήθελαν να σωθούν. Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, που πραγματεύεται μεταξύ άλλων τη σύγκρουση επιστήμης και πρωτογονισμού, τις διαμάχες περί τις πολιτισμικές αξίες και τον έρωτα της περιπέτειας.

Δυο εποχές, δυο ζωές, δυο αποδράσεις, δυο ουτοπίες εντέλει, συγκλίνουν στον ίδιο μυθικό τόπο με χρονική απόσταση τριών αιώνων. Ένας καρδιτσιώτης γεωπόνος, ο Γαβριήλ, με τη ζωή του στερημένη νοήματος μετά από τη χρεωκοπία της επιχείρησής του, τη διάλυση του γάμου του και την τοξική ατμόσφαιρα που επικρατεί στη χώρα, θα επιχειρήσει μια καινούργια αρχή μέσω του ιδεατού έρωτα και της απόκτησης μιας φάρμας στην άγνωστη, εξωτική στον νου του Παραγουάη. Παράλληλα με τη βίωση της νέας ανθρωπογεωγραφίας, ωστόσο, θα ανασυγκροτήσει, στα ιστορικά συμφραζόμενα του 18ου αιώνα, την πορεία ενός μακρινού προγόνου του από την Πίνδο, που είχε καταφύγει στον ίδιο προορισμό, μέσα στις κοσμογονικές πολιτισμικές ανακατατάξεις που συνέβαιναν τότε στον λατινοαμερικανικό κόσμο. Οι δυο ζωές επινοούνται εξαρχής, συγκλίνουν και αλληλογονιμοποιούνται. Οικουμενική, περιπετειώδης και διαδραστική, η Παραγουάη του Μιχάλη Μοδινού είναι ταυτοχρόνως διάνοιξη νέων οριζόντων, ιστορική και γεωγραφική αναδίφηση, χειρουργική τομή στα αίτια και τα όρια της ανθρώπινης φυγής – μια πραγματεία για την υπαρξιακή σχέση μας με την άγρια ή καθημαγμένη φύση.

Όσο απόμακρες γεωγραφικά ή ιστορικά κι αν είναι οι αφορμές της αφήγησης, ο Μιχάλης Μοδινός αναδεικνύει εδώ με τρυφερότητα, ενσυναίσθηση και χιούμορ την τετριμμένη καθημερινότητα, όπως τέμνεται με τα ευρύτερα γεωπολιτικά, οικολογικά και πολιτισμικά ζητήματα. Μετά από εννέα μυθιστορήματα, η πρώτη του αυτή συλλογή διηγημάτων υπερβαίνει για άλλη μια φορά τις γραμμές των συνόρων – γεωγραφικών, πνευματικών ή άλλων. Ο συγγραφέας μάς ταξιδεύει σε μέρη όπως η Κρήτη και η Κούβα, η Χαλκιδική και οι πηγές του Νείλου, η Λίμνη της Γενεύης και το Άινταχο, προκειμένου να διερευνήσει την αξία των μικρών πραγμάτων, την αναγωγή τους στα μεγάλα, και την ικανότητα να εκπλήσσεσαι μπρος στα θαύματα του κόσμου. Φυσικά υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος, όπου τα αρχέτυπα του νου αποσαθρώνονται και οι εκπλήξεις γίνονται οδυνηρές. Ωστόσο οι ήρωες παρατηρούν, προσροφούν, ερωτεύονται και διερωτώνται, καθώς μας κάνουν συμμέτοχους των πληθωρικών συνειρμών τους. Αποδεικνύεται εντέλει πως η ικανότητα να εκπλήσσεσαι μπορεί να οδηγήσει στην κάθαρση, αποκαλύπτοντας ποικίλα θαύματα, ό,τι πρόσημο κι αν έχουν αυτά.

Η Βερονίκ συνομιλεί για τις ενοχές της με τον νεκρό πατέρα της. Ο Άρης βγαίνει ραντεβού αλλά η βραδιά λήγει άδοξα με υπαίτιο τον Μπιν Λάντεν. Ο Μανόλης οραματίζεται κυνήγι αρκούδας στη Ροδόπη ενώ ψωνίζει στο σουπερμάρκετ. Η Νόρα ζητά από τον εραστή της να κοιμηθούν στο συζυγικό του κρεβάτι. Ο πεθερός της Ανθής αναπολεί μια μιγάδα από το Πράσινο Ακρωτήρι. Η Τζούλια βρίσκει αποκούμπι στην αγκαλιά ενός πολιτικού, μέχρι που βγαίνουν στο διαδίκτυο οι άσεμνες φωτογραφίες τους. Η νεαρή Ανζέλ γνωρίζει ίσως τον έρωτα στον οίκο ευγηρίας της γιαγιάς της. Ο Τάκης νιώθει ήρωας της ασφάλτου, ένας άλλος Τζαίημς Ντην. Κοντά τους πολλοί και ποικίλοι ήρωες της διπλανής πόρτας, σε στενή ή λιγότερο στενή σχέση μεταξύ τους, εξομολογούνται ιστορίες έρωτα και προδοσίας, αμοιβαίες προσδοκίες και διαψεύσεις, αλληλεπιδρώντας με χιούμορ, ειρωνεία, στοχαστική διάθεση, σαρκασμό και τρυφερότητα. Εμπιστευτικοί ή και απόρρητοι μονόλογοι, σε ένα μυθιστόρημα που αποσυντονίζει την καθημερινότητα καταλύοντας βεβαιότητες και παραδοχές, με την πεποίθηση ωστόσο ότι "παρά ταύτα η ζωή συνεχίζεται".