Ανδρέας Καρκαβίτσας

non-exchangeable & non-refundable

Πολλά από τα κείμενα της συλλογής "Έθνος υπό σκιάν" εξακολουθούν να έχουν μια εκπληκτική επικαιρότητα. Όπως εκεί, για παράδειγμα, όπου ο Καρκαβίτσας υποστηρίζει πως δεν είναι τόσο οι πολιτικοί που διαφθείρουν το λαό, όσο ο τελευταίος που, με τον εγωισμό και τον εκβιαστικά προβαλλόμενο ατομικισμό του, διαφθείρει και αφομοιώνει αρχομανείς μεν αλλά έντιμους και ανιδιοτελείς αρχικά ανθρώπους που στράφηκαν προς τα κοινά... Στις "Φυλακές του Ναυπλίου" ο Καρκαβίτσας περιγράφει τις άθλιες συνθήκες που επικρατούσαν στην κοινωνία των φυλακών. "Κοινωνία μυστική, αθώρητη, που μόνο μαντεύετε, μόνο εις τα μάτια του νου φανερώνεται, βρωμερή και μισητή περισσότερο απ' εκείνη που παρουσιάζεται εις τα κρεάτινα μάτια".

"Η ΘΑΛΑΣΣΑ": Ο πατέρας μου -μύρο το κύμα που τον τύλιξε- δεν είχε σκοπό να με κάμη ναυτικό. - Μακριά, έλεγε, μακριά, παιδί μου, απ' τ' άτιμο στοιχειό! Δεν έχει πίστη, δεν έχει έλεος. Λάτρεψέ την όσο θες· δόξασέ την· εκείνη το σκοπό της. Μην κοιτάς που χαμογελά, που σου τάζει θησαυρούς. Αργά ή γρήγορα θα σου σκάψη το λάκκο ή θα σε ρίξη πετσί και κόκκαλο, άχρηστο στον κόσμο. Είπες θάλασσα, είπες γυναίκα, το ίδιο κάνει. [...]

Φουρτούνες, µπουνάτσες κι απανεµιές, θαλασσόξυλα που ζωντανεύουν κι εκδικούνται όσους τα γυρεύουν, γοργόνες ακοίµητες, γολέτες και φρεγάτες που παλεύουν µε τα κύµατα στον Κάβο Μαλιά, η µοίρα του ναυτικού, η µυστική έλξη που του ασκεί η θάλασσα κι η αποστροφή του για την τακτοποιηµένη ζωή, µούτσοι κακοφτιαγµένοι που ζωντανεύουν µε το αθάνατο νερό, κι άλλοι –ναύκληροι, κουρσάροι και θερµαστές– που κεντάνε µνήµες ανείπωτες…

Αυτός είναι ο κόσµος του Ανδρέα Καρκαβίτσα, που κατάφερε µέσα σ’ αυτή τη συλλογή διηγηµάτων –η οποία εκδόθηκε το 1899, γραµµένη σε µια θαυµαστή δηµοτική γλώσσα– να δώσει ζωή στον κόσµο της θάλασσας, στις δοξασίες, στις δεισιδαιµονίες και στις προκαταλήψεις των ανθρώπων που τη λατρεύουν, τη µισούν, την υπηρετούν.

non-exchangeable & non-refundable

Αν ο Καρκαβίτσας ανήκει στους κλασικούς της νεότερης πεζογραφίας μας, «Ο ζητιάνος» είναι ασφαλώς το κλασικότερο έργο του. Ο ηθογράφος και θαλασσογράφος Καρκαβίτσας των σύντομων διηγημάτων γίνεται εδώ έμπειρος ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής. Η περιγραφή του κοινωνικού μικρόκοσμου, με τους ανθρώπους και τους χώρους του, ξετυλίγεται σε ένα από τα δυνατότερα μυθιστορήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. «Ο ζητιάνος» επαινέθηκε ανεπιφύλακτα τόσο από τους έλληνες κριτικούς όσο και από τους έγκυρους ξένους ελληνιστές

«Ο Τεκκές των Μπεκτασίδων» και οι «Παράδοξες εικόνες από το Βόσπορο» είναι δύο οδοιπορικά του Ανδρέα Καρκαβίτσα, στη Θεσσαλία και στα παράλια του Βοσπόρου, μεταξύ του 1892 και του 1895. Κοινά στοιχεία τους, η γλαφυρή περιγραφή, η εξονυχιστική παρατήρηση, η αφηγηματική ευφορία και η σπάνια αίσθηση του χρώματος. Αν και είναι γραμμένα, το μέν πρώτο σε μια νευρώδη και χυμώδη καθαρεύουσα και το δεύτερο σε μια ζωντανή και ποιητική δημοτική, και τα δύο συγκλίνουν σ’ αυτό που αναφέρει ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος στο επίμετρο του βιβλίου: «Ο μεγάλος δάσκαλος του Καρκαβίτσα είναι το δημοτικό τραγούδι».

Καβάφης, Καρυωτάκης, Καρκαβίτσας, Ροδοκανάκης, Νικολαΐδης ο Κύπριος, Παπαδιαμάντης! Οι δημιουργοί του επιτυχημένου "Παραρλάμα" (Τόπος 2011) με το "Γιούσουρι" τολμούν να "αναμετρηθούν" με τα ιερά τέρατα της νεοελληνικής λογοτεχνίας "μεταγράφοντας" έξι φανταστικά αφηγήματα σε συναρπαστικό κόμικς. Το φανταστικό αφήγημα γέννησε την επιστημονική φαντασία, το κόμικς και το σύγχρονο graphic novel. Διόλου τυχαίο, επομένως, που τα φανταστικά αφηγήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας εμπνέουν τον Θανάση Πέτρου και τον Δημήτρη Βανέλλη: στο "Γιούσουρι", το παλαιό θέμα των ιστοριών διασταυρώνεται πειστικά με τη νέα μορφή της κομίστικης ανάγνωσης. Το αποτέλεσμα θα το κρίνει ο αναγνώστης. Περιέχονται "μεταγραμμένα" τα αφηγήματα: - "Εις το Φως της Ημέρας", Κ.Π. Καβάφης (1863-1933), "Τα πεζά" (1882;-1931), Ίκαρος Εκδοτική Εταιρία, 2003 - "Το Γιούσουρι", Ανδρέας Καρκαβίτσας (1865-1922), "Λόγια της πλώρης", 1899, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας. - "Ο Ονειροπόλος", Κ. Γ. Καρυωτάκης (1896-1928), Ποιήματα και πεζά, επιμ. Γ.Π. Σαββίδης, εκδ. Ερμής, 1972 - "Κλεοπάτρας Θάνατος", Πλάτων Ροδοκανάκης (1883-1920), "Το βυσσινί τριαντάφυλλο", εκδ. Νεφέλη, 2000 - "Ο Σκέλεθρας", Νίκος Νικολαΐδης ο Κύπριος (περ. 1884-1956), "Ο Σκέλεθρας και άλλα διηγήματα", εκδ. Κέδρος, 1991 - "Υπό την Βασιλική Δρυν", Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911), "Άπαντα Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη", Κριτική έκδοση Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλου, εκδόσεις Δόμος, 1981