Walt Whitman

Το σημαντικότερο ποίημα του γενάρχη της αμερικανικής ποίησης. Το πρώτο ποίημα της περίφημης συλλογής Φύλλα Χλόης και αυτό που έκανε τον Ουόλτ Ουίτμαν γνωστό σε όλο τον κόσμο. Ένας εορτασμός του ατόμου, του έθνους και της πνευματικής δυνατότητας, ένα ποίημα για την Αμερική το οποίο δίνει χώρο σε όλους τους αδικημένους, τους περιφρονημένους, τους περιθωριακούς, τους καταπιεσμένους, τους διαφορετικούς. «Το πιο σπουδαίο ποίημα που γράφτηκε από έναν Αμερικανό», όπως είχε δηλώσει ο διάσημος Αμερικανός ποιητής Τζον Μπέριμαν και αυτό το οποίο επηρέασε πλήθος ποιητές σε όλο τον κόσμο. Την εποχή που εκδόθηκε (1855) λειτούργησε σαν πρόταση για το τι σημαίνει να είναι κανείς Αμερικανός. Διατύπωσε δηλαδή ένα αισθητικό/ιδεολογικό σχήμα που ενίσχυε την έννοια της εθνικής ταυτότητας, συνδέοντάς την ταυτόχρονα με έναν ορίζοντα πανανθρώπινο. Η διαρκής προέκταση του τοπικού στο καθολικό, όπως και η σαρωτική παρουσία του «εγώ» στη σταθερή οθόνη τού «εμείς», συγκροτούν τον πυρήνα του ποιήματος. Άλλοι θεματικοί άξονες αναφέρονται στη δημοκρατία, στον έρωτα, στη φιλία, στη φύση και στην τέχνη. Η γραφή του Ουίτμαν συνομιλεί επίσης πολύτροπα με την ιστορία της ποίησης και του πολιτισμού γενικότερα. Στην παρούσα έκδοση ο αναγνώστης έχει στη διάθεσή του κάτι μοναδικό: την πρώτη έκδοση του ποιήματος του 1855 και την τελευταία του 1891-92. Μπορεί επομένως να συγκρίνει το ίδιο ποίημα σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές και να δει πώς εκφράζεται ποιητικά ο νέος και άγνωστος ποιητής και πώς ο αναγνωρισμένος και ηλικιωμένος. Επίσης έχει στη διάθεσή του, αντικριστά με την ελληνική απόδοση, το αγγλικό κείμενο, έτσι ώστε να παρακολουθεί τις αντιστοιχίες, εφόσον το επιθυμεί. Επιπλέον, υπάρχουν εισαγωγή του μεταφραστή, σχόλια, χρονολόγιο και βιβλιογραφία που ολοκληρώνουν μια μοναδική έκδοση για την Ελλάδα, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο.

Walt Whitman (1819-1892) 200 χρόνια από τη γέννησή του

Ο παρών τόμος αποτελεί μια εκτεταμένη ανθολογία από το σύνολο του έργου του κορυφαίου Αμερικανού ποιητή, καθώς περιέχει τα σημαντικότερα ποιήματα που έγραψε σε όλη τη διάρκεια της ζωής του και έρχεται να καλύψει ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία.

Τη μετάφραση και επιλογή έχουν κάνει η Ελένη Ηλιοπούλου και η Κατερίνα Ηλιοπούλου. Το βιβλίο περιλαμβάνει επίσης σημειώσεις και εργοβιογραφία, καθώς και επίμετρο της Κατερίνας Ηλιοπούλου και πρόλογο της καθηγήτριας Αγγλικής Φιλολογίας Ντόρας Τσιμπούκη.

Το έργο του Γουόλτ Γουίτμαν επηρέασε όχι μόνο την αγγλόφωνη αλλά και την παγκόσμια λογοτεχνία. Η ποίησή του αντλεί από κάθε δυνατή περιοχή του ορατού και του αόρατου για να δημιουργήσει το ιδιαίτερο ποιητικό του σύμπαν, που χωράει τα πάντα. Την αστική ζωή και την άγρια φύση, τη θάλασσα και την πορεία των άστρων, σκέψεις για τον χρόνο, τη θνητότητα, τον έρωτα και το σεξ, τον αυτοερωτισμό, το ανθρώπινο μεγαλείο και τη χυδαιότητα, τον πόλεμο και τον ηρωισμό, τη φτώχεια και τα βάσανα, την αρρώστια, την υποκρισία των πολιτικών, τα ζώα, τα επαγγέλματα και την οικογενειακή ζωή, τη συντροφικότητα, τις θρησκείες και τη δημοκρατία.

Ορμή, κι ορμή κι ορμή,
Πάντοτε η γεννήτρια ορμή του κόσμου.

Στον Γουίτμαν αυτός ο κόσμος, ο υπαρκτός κόσμος, ο υλικός, ο ανθρώπινος, ο ζωικός, ο οργανικός και ο ανόργανος, αποτελεί το μέγα μυστήριο και τη μαγεία· δεν υπάρχει συμβολισμός ούτε αλληγορία, όλα είναι φανερά, όλα είναι κυριολεκτικά. Το ποιητικό εγώ εμφανίζεται πανίσχυρο, πολλαπλό, αντιφατικό, επικυρώνοντας όλες τις πλευρές του μέσα στο ποίημα  ̶  διευρύνεται ώστε να περιλαμβάνει όλους και όλα.

Κληροδοτώ τον εαυτό μου στο χώμα για να γεννηθεί μέσα από τη χλόη που αγαπώ,
Αν με επιθυμήσεις, ψάξε με κάτω από τις σόλες των παπουτσιών σου.

Δεν θα ξέρεις ποιος είμαι ή τι σημαίνω,
Ωστόσο εγώ θα σε γεμίζω με υγεία,
Το αίμα σου θα κρατώ καθαρό και θα το δυναμώνω.

Κι αν με την πρώτη δεν με βρεις μη χάσεις το κουράγιο σου,
Άμα δεν είμαι σε ένα μέρος, ψάξε σε κάποιο άλλο,
Κάπου έχω σταθεί και σε περιμένω.

Στο σύνολό της, η ποιητική συλλογή "Φύλλα χλόης" είναι αυτοβιογραφική, αλλά δεν αποτελεί αυτοβιογραφία, είναι το πορτρέτο ενός υποκειμένου αλλά και μιας εποχής. Ο Γουίτμαν, λέει ο Αμερικανός κριτικός Τόνι Τάνερ, "ζωντάνεψε μια ολόκληρη ήπειρο". Αποθεώθηκε από μια γενιά Αμερικανών μοντερνιστών ποιητών, όπως ο Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς και ο Χαρτ Κρέιν, αλλά και Ευρωπαίων, όπως ο Φερνάντο Πεσόα. Ο Άλεν Γκίνζμπεργκ δήλωνε νόμιμος δικαιούχος της κληρονομιάς του. Ο κριτικός Τζέιμς Μίλερ υπογράμμισε την ισχυρή ποιητική παρακαταθήκη που κληροδότησε ο Γουίτμαν στους σύγχρονους ποιητές, από τον Τζον Μπέριμαν ως τον Φρεδερίκο Γκαρθία Λόρκα και τον Πάμπλο Νερούδα, λέγοντας πως "η προσωπική εμπλοκή με τoν "Γουόλτ" φαίνεται έντονα, η σχέση βαθιά και ζωοδότρα, το συναίσθημα σε παρασύρει σχεδόν πέρα από τις λέξεις. Όταν αυτό το συναίσθημα αναποδογυρίζεται και αναδύεται ως εχθρότητα, και πάλι εύκολα προδίδει την προφανή του σύνδεση". Ακόμη και ποιητές που απέρριψαν τον Γουίτμαν το βρήκαν αδύνατον να τον αγνοήσουν, όπως παραδέχτηκε ο Έζρα Πάουντ στο γνωστό ποίημά του «Μια σύμβαση":
Μια σύμβαση κάνω μαζί σου, Γουόλτ Γουίτμαν -
Σε αποστρεφόμουνα εδώ και χρόνια.
Σε σένα έρχομαι σαν το παιδί το αναστημένο
Από ένα χοντροκέφαλο πατέρα
Είμαι πολύ μεγάλος πια για ν’ αποχτήσω φίλους.
Εσύ ’σουνα που έκοψες το ξύλο το καινούργιο,
Τώρα ήρθε η ώρα για το σκάλισμα.
Και οι δυο μια ρίζα έχουμε, μια ψίχα -
Καιρός, λοιπόν, να συνεννοηθούμε.