Η κριτική φιλοσοφία του Καντ: Η θεωρία των ικανοτήτων

Ο Καντ ορίζει τη φιλοσοφία ως την "επιστήμη της σχέσης μεταξύ κάθε γνώσης και των ουσιωδών σκοπών του ανθρώπινου λόγου", ή ως την "αγάπη που αισθάνεται το έλλογο ον για τους υπέρτατους σκοπούς του ανθρώπινου λόγου". Οι υπέρτατοι σκοποί του Λόγου συναποτελούν το σύστημα του πολιτισμού. Σ' αυτούς τους ορισμούς αναγνωρίζουμε ήδη μια διπλή πάλη: εναντίον του εμπειρισμού και εναντίον του δογματικού ορθολογισμού. Σύμφωνα με τον εμπειρισμό ο λόγος δεν είναι, αυστηρά μιλώντας, ικανότητα των σκοπών. Τούτοι εδώ παραπέμπουν σε μια πρωταρχική παθητικότητα, σε μια "φύση" που έχει την ικανότητα να τους θέτει. Η πρωτοτυπία του λόγου έγκειται μάλλον σε ένα συγκεκριμένο τρόπο να πραγματώνει σκοπούς κοινούς στον άνθρωπο και στο ζώο. Ο λόγος είναι η ικανότητα να χρησιμοποιούμε μέσα πλάγια, έμμεσα, ο πολιτισμός είναι πονηριά, υπολογισμός, παράκαμψη. Αναμφίβολα, τα πρωταρχικά μέσα επιδρούν στους σκοπούς αλλάζοντάς τους, αλλά σε τελική ανάλυση οι σκοποί ανήκουν πάντα στη φύση.