Ο τούρκικος καφές εν Ελλάδι

Αναγνώστη μου, εδώ μην περιμένεις να διαβάσεις την ιστορία του τούρκικου καφέ. Οι παραδόσεις για την ανακάλυψη του τούρκικου καφέ, οι αγώνες για την ελεύθερη επικράτησή του και η εξέλιξή του μέχρι τις σύγχρονες ευρωπαϊκές ποικιλίες του -όλα αυτά, τέλοσπάντων- είναι δεόντως καταγραμένα, χρυσοίς γράμμασιν, στα σχετικά εγχειρίδια, αλλά και στις εγκυκλοπαίδειες. Σ' αυτό το άρθρο επιθυμώ να μιλήσω για τον τούρκικο καφέ, όπως τον ξέρουμε εν Ελλάδι. Μπαίνω ευθέως στο θέμα. Οι τούρκοι, όπου δέον να θεωρούνται πατεράδες των νεοελλήνων, μεταξύ άλλων αγαθών και δεινών που μας εκληροδότησαν είναι και ο καφές· ο περίφημος τούρκικος καφές. Εν αρχή, οι λέξεις καφές / καφενές / καφετζής / ταμπής / γεντέκι / μπρίκι / φλιτζάνι / ντελβές / καβουρντιστήρι / καϊμάκι / τσεσβές / θεριακλής κτλ. - σχεδόν όλες τούρκικης προελεύσεως. Η λέξη καφές [μάλλον συγκερασμός του γαλικού cafe, του ιταλικού caffe, των νεοελληνικών καβές < γκαϊβές < καχβές (<τουρκικό kahve)] κυριαρχεί. Η γαλική λέξη cafe, το 1611, είχε τη μορφή cahoa (<αραβικό kahwa, που δηλώνει το αφέψημα του καφέ, κι όχι τους σπόρους). Ο τύπος γκαϊβές επιζεί στο θέατρο σκιών. Επίσης, συχνά χρησιμοποιούμε τον τύπο γκαϊβές με σκωπτική διάθεση. Ο Καμπούρογλου διασώζει τον ενδιάμεσο (;) τύπο καβές. Η λέξη καφές διαθέτει το υποκοριστικό καφεδάκι και το μεγεθυντικό καφεδούκλα (= εξαιρετικός καφές). [...] Για την παρασκευή του καφέ οι παλιότεροι χρησιμοποιούσαν το ρήμα "ψήνω", ενώ σήμερα συνηθίζεται το ρήμα "κάνω". "Έψησε καφέ", γράφει ο Παπαδιαμάντης, στο διήγημά του "Τα κρούσματα" (1903).