Littérature

Ολόκληρη η ζωή του Κανγκ είναι ένα θαύμα. Κατάφερε να ξεφύγει από τη φτώχεια και να γίνει ο διευθυντής μιας επιτυχημένης κατασκευαστικής εταιρείας. Όταν θα διαγνωστεί με μια πολύ σοβαρή ασθένεια, θα επιστρέψει στην παλιά του γειτονιά, στον Λόφο με τις Κερασιές. Αγοράζει ένα παλιό σπίτι στο οποίο σκοπεύει να αποσυρθεί, μακριά από τον κόσμο, ωστόσο οι κάτοικοι της περιοχής έχουν άλλα σχέδια. Φαίνονται αποφασισμένοι να εισβάλουν στην ιδιοκτησία του Κανγκ. Όμως, σε ποιον ανήκουν πραγματικά το σπίτι και ο Λόφος με τις Κερασιές; Ανήκουν στην κατασκευαστική εταιρεία που προσπαθεί να αναβαθμίσει την περιοχή ή μήπως στους κατοίκους της που για χρόνια παίζουν, σκέφτονται, περπατούν, ερωτεύονται και την εξερευνούν, γενιά προς γενιά; Οι "Κερασιές που ήθελαν να ανθίσουν" είναι μια ιστορία εξιλέωσης ενός πληγωμένου άντρα που προσπαθεί να ξανακερδίσει την πίστη του στην ανθρωπιά. Ένα ταξίδι στο παρελθόν και στα κατάβαθα του εαυτού, ένα ταξίδι αυτογνωσίας μπροστά στην αβεβαιότητα, ένα ταξίδι συγχώρεσης και αγάπης που μέσα από την υπέροχη εικονογράφηση αγγίζει την ψυχή του αναγνώστη.

Για τα αστυνομικά αυτά διηγήματα με το ανάλαφρο ύφος, το κέφι, τους ζωηρούς διαλόγους, την ευθυμία και το μυστήριο ο Στρατής Τσίρκας έγραψε: Η μεγαλύτερη αρετή της Αθηνάς Κακούρη είναι ότι για κάθε διήγημα διαλέγει κι από ένα χώρο, ένα επάγγελμα ή ένα έθιμο, που όχι μόνο τα κατέχει και τα περιγράφει σωστά αλλά και κάνει την πλοκή να βγαίνει εντελώς φυσικά μέσα από τις ειδικές λεπτομέρειες της κάθε περίπτωσης. Δεν είναι επίσης λίγο το κατόρθωμα να κινήσει σ' ελληνικό χώρο πρόσωπα του αστυνομικού διηγήματος που συνηθίσαμε να βλέπουμε τυλιγμένα με τις ομίχλες της Δύσης (περ. Ταχυδρόμος, 23.11.63).

Οι "Κιβδηλοποιοί" αποτελούν σημαντική καμπή στη ζωή και τη σταδιοδρομία του Ζιντ, κορυφαία στιγμή στην πορεία διαμόρφωσης του μυθοπλαστικού κόσμου του. Διχασμένος μεταξύ της επιθυμίας του για ένα έργο πληθωρικό, τροφοδοτούμενο απ’ όλα όσα προσφέρει η ζωή, και εκείνης για ένα έργο αποκαθαρμένο μάλλον παρά "καθαρό", ο Ζιντ θα συνθέσει τελικά ένα έργο που συνιστά μείζον σημείο αναφοράς στην ιστορία του μυθιστορήματος. Προσφέροντας έτσι ένα ευρύ φάσμα μυθιστορηματικών μεθόδων και προσεγγίσεων, οι "Κιβδηλοποιοί" άσκησαν βαθιά επίδραση σε ουκ ολίγα μεταγενέστερα μυθιστορήματα. Ήταν ένα είδος φόρου τιμής, όταν, το 1948, στον πρόλογό του στο Portrait d’un inconnu της Nathalie Sarraute, ο Σαρτρ έγραφε ότι μετά τους Κιβδηλοποιούς, όπως και μετά τον Ναμπόκοφ και τον Evelyn Waugh, το μυθιστόρημα επιμένει να "αμφισβητεί τον εαυτό του" και "να αναστοχάζεται την ίδια του την υπόσταση". Alain Goulet "Αυτό που θα ήθελα να είναι το μυθιστόρημα;" σημειώνει ο Ζιντ στο προσωπικό του Ημερολόγιο, "Ένα σταυροδρόμι, μια διασταύρωση προβλημάτων". Δηλαδή τα διάφορα θέματα των "Κιβδηλοποιών", όπως η σύγκρουση των γενεών, η εξέγερση εναντίον της οικογένειας, η ομοφυλοφιλία, η θρησκεία, το καλό και το κακό, η κιβδηλεία, η σχέση της λογοτεχνίας με τη ζωή, δεν παρουσιάζονται απλώς μέσα από ποικίλες οπτικές γωνίες, αλλά ενσαρκώνονται και μέσα από ποικίλες προσωπικότητες, πυροδοτώντας τα σχετικά προβλήματα που προ-κύπτουν από αυτή τη διαφοροποίηση των χαρακτήρων. Γιατί οι ιδέες του Ζιντ είναι αξεχώριστες από τη μυθοπλαστική του φαντασία, δηλαδή από τον ήρωα που τις ενσαρκώνει. Με τους Κιβδηλοποιούς, ο Ζιντ δεν κατόρθωσε μόνο να γράψει ένα νεωτερικό μυθιστόρημα, ικανό να ανατρέψει τις αναγνωστικές συνήθειες της εποχής του, αλλά δημιούργησε και νέες προοπτικές για το μυθιστόρημα του μέλλοντος: άρνηση του ρεαλισμού· συμβολή του αναγνώστη στη διαμόρφωση του νοήματος· πολλαπλασιασμός και σχετικοποίηση των οπτικών γωνιών, έτσι ώστε η αποκατάσταση της αλήθειας να καθίσταται προβληματική. (Αλεξάνδρα Σαμουήλ, από την Εισαγωγή της)

Μια νεαρή γυναίκα ξεθάβει από τον κήπο της κάποια οστά, που δεν ανήκουν σε ζώο· ένας ζητιάνος φέρνει την καταστροφή σε μια ολόκληρη γειτονιά· μια απόκοσμη παρουσία αναζητά μια θυσία σε μια λουτρόπολη· ένα κορίτσι νιώθει φετιχιστική έλξη για τις νοσούσες καρδιές· ένας ροκάς δέχεται από τις θαυμάστριές του, μετά τον φριχτό του θάνατο, έναν φόρο τιμής που ξεπερνά κάθε φαντασία· ένας νεαρός που βιντεοσκοπεί γυναίκες που φορούν ψηλά τακούνια και ζευγάρια που κάνουν έρωτα δέχεται μια πρόταση που θα του αλλάξει τη ζωή... Στις δώδεκα ιστορίες που συνθέτουν το βιβλίο αυτό, η Μαριάνα Ενρίκες ξεδιπλώνει ένα ολόκληρο ρεπερτόριο εμπνευσμένο από τις κλασικές ιστορίες τρόμου: φαντάσματα, μάγισσες, πνευματιστικές συνεδρίες, σπηλιές, οράματα, νεκροί που επιστρέφουν στη ζωή... Συνεχίζοντας, με εντελώς προσωπικό τρόπο, αυτή την παράδοση, η Ενρίκες εξερευνά το δυσοίωνο που παραμονεύει στην καθημερινότητα και τα σκοτεινά μονοπάτια του ερωτισμού, δημιουργώντας εξαιρετικά δυνατές εικόνες. «Ο όμορφος, φρικτός κόσμος της Μαριάνα Ενρίκες, όπως τον βλέπουμε εδώ με τους διαταραγμένους εφήβους, τα φαντάσματα, τα μακάβρια πνεύματα, τους θυμωμένους άστεγους της σύγχρονης Αργεντινής, αποτελεί ό,τι πιο συγκλονιστικό έχω ανακαλύψει στη λογοτεχνία εδώ και πολύ καιρό». Καζούο Ισιγκούρο «Με φόντο τα σοκάκια στις φτωχογειτονιές του Μπουένος Άιρες, η Ενρίκες ρίχνει φως στον σκοτεινό κόσμο που κινείται ανάμεσα στην αστική αθλιότητα και στην τρέλα... Οι λάτρεις του “ασυνήθιστου” θα ανταμειφθούν δεόντως από τη συγκλονιστική κατάβαση στο μακάβριο». Publishers Weekly «Ο καθολικισμός της Λατινικής Αμερικής, η ποπ κουλτούρα, το γκροτέσκο και οι τοπικοί θρύλοι μπλέκονται με εικόνες σαπισμένης σάρκας, βωμών που κρύβουν την πραγματική φύση τους και τελετουργικής μαγείας... Η ανάγνωσή του σε απορροφά ύπουλα, σαν να βουλιάζεις σε κινούμενη άμμο». Kirkus «Η Μαριάνα Ενρίκες σκηνοθετεί πνεύματα και σώματα που κατοικούνται και κακοποιούνται με θεαματικό τρόπο. Αξιοποιεί τους λογοτεχνικούς κώδικες του τρόμου, αλλά αντί να τοποθετεί τις ιστορίες της στα όρια της φαντασίας ή της επιστημονικής φαντασίας, τις τοποθετεί σε καθημερινές καταστάσεις. Φέρνει στο φως όλα όσα έχουν λογοκριθεί». Le Monde «Μια συναρπαστική συλλογή που αντλεί από τη στρατιωτική δικτατορία της Αργεντινής για να συνδυάσει τον τρόμο της καθημερινότητας με το μεταφυσικό σοκ». The Guardian «Αναδεικνύει το σκοτάδι του κακού επιτρέποντας μια ματιά στο αντίθετό του: το φως που δίνει ελπίδα, το σημάδι που μπορεί να δείξει τον δρόμο της επιστροφής στη ζωή, στις ηρωίδες του βιβλίου και στις γυναίκες που ενέπνευσαν τη συγγραφέα». The New York Journal of Books

Ο Θεστορίδης, ο ποιητής της Φώκαιας, είναι αντιμέτωπος με ένα αδυσώπητο δίλημμα: ή θα προδώσει τη λυρική του τέχνη συνθέτοντας το έπος που του έχει παραγγείλει ο ανελέητος άρχοντας Υψήνορας για να δοξάσει τα ανδραγαθήματά του, ή θα καταλήξει σκλάβος στα πλοία του. Απρόσμενα, βρίσκεται στο δρόμο του ένας τυφλός, ο Όμηρος, βίαια διωγμένος από την Κύμη. Αναγνωρίζοντας το ταλέντο του ξένου, ο Θεστορίδης τον παίρνει υπό την προστασία του, αλλά τον κρύβει από τους Φωκαείς για να μην απειληθεί η δική του θέση ως αοιδού. Ο Όμηρος προσφέρεται να τον σώσει από το αδιέξοδο συνθέτοντας ο ίδιος τη Φωκαΐδα, στα πρότυπα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, αλλά το αντίτιμο που αδίστακτα ζητά είναι βαρύ: να πάρει πράγματι εκείνος τη θέση του μοναδικού αοιδού της πόλης, και μαζί την Αλκίππη, τη σύντροφο του ντόπιου ποιητή. Σκηνοθετώντας με πανουργία τη βραδιά της δημόσιας απαγγελίας, ο Θεστορίδης δραπετεύει για πάντα, μαζί με την Αλκίππη, από τη Φώκαια. Στη Χίο πια, εκείνη έχει το αγρόκτημα των ονείρων της κι αυτός καθιερώνεται ως ο ποιητής της πόλης, χρησιμοποιώντας αλλά και συμπληρώνοντας τα έργα του Ομήρου. Όλα δείχνουν πως οι δυο τους θα καταφέρουν επιτέλους να ζήσουν μια ασφαλή κι ευτυχισμένη ζωή. Δεν έχουν όμως υπολογίσει την οργή του Ομήρου, που έρχεται στο κατόπι τους, τις αντίθετες βουλές των ανθρώπων και των θεών, που είναι όλοι, καθένας με τον τρόπο του, οι κλέφτες της Φώκαιας.

«Βαρκελώνη, 4 Ιανουαρίου 1387. Η θάλασσα, αγριεμένη. Ο ουρανός, μολυβένιος. Στην παραλία, οι άνθρωποι των ναυπηγείων, οι βαρκάρηδες, οι ναυτικοί και οι μπαστάις περίμεναν μες στην ένταση. Πολλοί έτριβαν τα χέρια τους ή χτυπούσαν παλαμάκια για να τα ζεστάνουν, κι άλλοι προσπαθούσαν να προστατευτούν από τον παγωμένο άνεμο. Σχεδόν όλοι παρέμεναν σιωπηλοί, κοιτούσαν πρώτα ο ένας τον άλλο και μετά τα κύματα που έσκαγαν με δύναμη στην ακτή. Η επιβλητική βασιλική γαλέρα με τους τριάντα πάγκους κωπηλατών σε κάθε πλευρά βρισκόταν στο έλεος του καιρού. Τις προηγούμενες μέρες οι μέστρα ντ’ άισα των ναυπηγείων, βοηθούμενοι από μαθητευόμενους και ναυτικούς, είχαν αφαιρέσει όλα τα εξαρτήματα του πλοίου: τιμόνια, εξοπλισμό, πανιά, κατάρτια, πάγκους, κουπιά… Οι βαρκάρηδες τα μετέφεραν στην ακτή και οι μπαστάις τα πήγαιναν στις αποθήκες. Είχαν αφήσει τρεις άγκυρες που, γαντζωμένες στον βυθό, συγκρατούσαν τη "Σάντα Μάρτα", τη ναυαρχίδα, που τη σφυροκοπούσαν τα κύματα.

Ο Ούγο, ένα δωδεκάχρονο αγόρι με καστανά μαλλιά και με λερωμένα τα χέρια και το πρόσωπο, όπως και το πουκάμισό του που του έφτανε ως τα γόνατα, είχε το έξυπνο βλέμμα του καρφωμένο στη γαλέρα».

Βαρκελώνη, 1387. Οι καμπάνες της εκκλησίας της Σάντα Μαρία δε λα Μαρ χτυπούν για όλους τους κατοίκους της συνοικίας Ριμπέρα, αλλά κάποιος τις ακούει με ιδιαίτερη προσοχή. Ο Ούγο Λιορ, γιος ναυτικού που έχει πεθάνει, στα δώδεκά του δουλεύει στα ναυπηγεία χάρη στη γενναιοδωρία ενός από τους πλέον σεβαστούς προκρίτους της πόλης, του Αρνάου Εστανιόλ. Ωστόσο, το νεανικό του όνειρο να γίνει ναυπηγός ανατρέπεται από τη σκληρή κι ανελέητη πραγματικότητα, όταν η οικογένεια των Πουτζ, που μισούν τον Εστανιόλ, εκμεταλλεύονται την προνομιακή τους θέση κοντά στον νέο βασιλιά για να πάρουν την εκδίκηση που χρόνια επιζητούσαν.

Δέκα χρόνια μετά την Παναγιά της Θάλασσας, ο Ιλδεφόνσο Φαλκόνες επιστρέφει στον κόσμο που τόσο καλά γνωρίζει, τη μεσαιωνική Βαρκελώνη. Αναδημιουργεί με ακρίβεια τη φεουδαρχική κοινωνία μιας ταραχώδους εποχής, αιχμάλωτη της διεφθαρμένης τάξης των ευγενών, εξιστορώντας τον αγώνα ενός ανθρώπου να τα βγάλει πέρα χωρίς να θυσιάσει την αξιοπρέπειά του.

'Ένα πλάσμα πλησίαζε από το νερό, αλλά δεν γλύκανε τη μοναξιά μου γιατί, παρόλο που ήταν ολοφάνερα ζωντανό, δεν έδειχνε να ήταν μια μορφή ζωής όπως η δική μου. Θα πρέπει να κοκάλωσα στήνοντας αυτί όλος δέος, σαν να περίμενα το Άγνωστο να γρατσουνίσει τα νύχια του πάνω στο τσόφλι του κόσμου. Φοβόμουν. Όταν πλησίασε περισσότερο είδα ότι ήταν κύκνος. Δεν μπορείτε να διανοηθείτε πόσο άσχημος ήταν, ούτε και πόσο υπέροχος. Τα άνοστα μάτια του απείχαν ελάχιστα το ένα από το άλλο και είχαν μια έκφραση αλόγιστου κακού, που όμως δεν ανέδινε καμία αίγλη. Ο μακρουλός λαιμός του δεν είχε ίχνος από τη χάρη που χαρακτηρίζει τους λαιμούς των κύκνων αλλά κρεμόταν ηλίθια πότε δω πότε κει σαν μάνικα. Κολυμπούσε ακάθεκτος προς το μέρος μου αλλά όταν δεν μας χώριζαν παρά μερικά μέτρα υδάτινης επιφάνειας σταμάτησε και ξεδίπλωσε τα φτερά του σαν να άνοιγε μια εραλδική ομπρέλα. Ποτέ μου δεν είχα δει τόση μαυρίλα, τόσο απαλό, φτερωτό, απεριόριστο μελανό, το μαύρο της απώλειας των αισθήσεων. Ο κύκνος τέντωσε τον λαιμό του σαν φίδι έτοιμο να χτυπήσει, άνοιξε το ράμφος του και άρχισε να τραγουδάει, από το λαρύγγι του βγήκε ένα συγκλονιστικό ερωτικό κοντράλτο, ένα άγριο μοιρολόι χωρίς λόγια, μια στοιχειακή μελωδία...
Λέγομαι Ντεζιντέριο. Ζούσα στην πόλη όταν ο εχθρός μας, ο διαβολικός Δρ. Χόφμαν, τη γέμισε με χιμαιρικά είδωλα για να μας τρελάνει όλους. Διακυβεύτηκαν πολλά σε κείνον τον πόλεμο -περισσότερα απ' ότι είχα τότε συνειδητοποιήσει γιατί ήμουνα νέος, και κυνικός, και γενικά αδιάφορος για το ανθρώπινο γένος κι ας έμαθα αργότερα, όταν ανακηρύχτηκα ήρωας, ότι είχα σώσει την ανθρωπότητα... Πρέπει να γράψω όλες τις αναμνήσεις μου παρά τον αβάστακτο σχεδόν πόνο που αισθάνομαι όταν σκέφτομαι εκείνη, την ηρωίδα της ιστορίας μου, την κόρη του μάγου, την εκπληκτική Αλμπερτίνα

Ο Έντουαρντ Φόσκα είναι δολοφόνος. Η Μαριάννα είναι βέβαιη γι’ αυτό. Όμως, δεν μπορεί να τον αγγίξει κανείς. Όμορφος και χαρισματικός, ο Φόσκα διδάσκει αρχαία τραγωδία στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και λατρεύεται τόσο από το προσωπικό όσο και από τους φοιτητές του – ειδικά από τα μέλη μιας κλειστής ομάδας ευνοούμενων φοιτητριών, που είναι γνωστές ως Κόρες. Η Μαριάννα είναι μια λαμπρή αλλά και θλιμμένη ψυχολόγος η οποία αποκτά εμμονή με τις Κόρες, όταν ένα από τα μέλη τους –φίλη της ανιψιάς της, της Ζόι– βρίσκεται δολοφονημένο στο Κέμπριτζ. Έχοντας υπάρξει και η ίδια φοιτήτρια του πανεπιστημίου αυτού στο παρελθόν, δεν θα αργήσει να υποπτευθεί πως πίσω από την ειδυλλιακή ομορφιά των μεσαιωνικών κτιρίων και τις αρχαίες παραδόσεις κρύβεται κάτι απειλητικό. Και είναι πεπεισμένη πως, παρά το άλλοθί του, ο Έντουαρντ Φόσκα είναι ένοχος για τον φόνο. Γιατί όμως να βάλει στόχο μια φοιτήτριά του; Και πώς δικαιολογείται η εμμονή του με τα Ελευσίνια Μυστήρια και το ταξίδι της Περσεφόνης –της Κόρης– στον Άδη; Όταν ανακαλύπτεται άλλο ένα πτώμα, η εμμονή της Μαριάννας να αποδείξει την ενοχή του Φόσκα βγαίνει εκτός ελέγχου, απειλώντας να καταστρέψει τόσο την αξιοπιστία της όσο και τις πιο στενές της σχέσεις. Όμως, είναι αποφασισμένη να σταματήσει αυτόν τον δολοφόνο, έστω κι αν της κοστίσει τα πάντα. Ακόμα και τη ζωή της…

Τρεις αδελφές που ζουν στο Ομάν, τρεις διαφορετικοί χαρακτήρες, τρεις διαφορετικές επιλογές ζωής. Η Μάγια ζει έναν κρυφό έρωτα, αλλά παντρεύεται τον άντρα που επιλέγει ο πατέρας της. Η Ασμά δέχεται αδιαμαρτύρητα ένα προξενιό για ν' αποκτήσει παιδιά. Η Χάουλα αρνείται όλες τις προτάσεις γάμου περιμένοντας να επιστρέψει από τον Καναδά ο παιδικός της έρωτας.
Μέσα από την ιστορία τριών γενεών από το 1880 μέχρι σήμερα, η νικήτρια του Booker International 2019 Τζόχα Αλχάρντι (γενν. 1978) παρακολουθεί τις αλλαγές που επέφερε στις αντιλήψεις των κατοίκων ο εκσυγχρονισμός του Ομάν και η μετατροπή του από κέντρο δουλεμπορίου σε πετρελαιοπαραγωγό χώρα. Μας επιτρέπει «να δούμε από κοντά έναν πολιτισμό σε μεγάλο βαθμό άγνωστο στη Δύση – κάτι πραγματικά συναρπαστικό» (Guardian).

Οι "Κόρες του ηφαιστείου" είναι ένα βιβλίο για αλαφροΐσκιωτους ανθρώπους και διπολικές καταστάσεις - φως και σκοτάδι, ποίηση και πραγματικότητα, παρελθόν και μέλλον, πράγματα θνητά και πράγματα αιώνια. Παρεκκλίνοντας από το ρεαλιστικό πλαίσιο των προηγούμενων βιβλίων του, ο Χρήστος Οικονόμου αφηγείται ιστορίες που ακροβατούν στα διαρκώς μεταβαλλόμενα σύνορα μεταξύ του ορατού και του αθέατου κόσμου, ενώ εμπλουτίζει το υπόβαθρο της αφήγησης με πολυάριθμες διακειμενικές αναφορές -άλλοτε ευδιάκριτες, άλλοτε υπαινικτικές- που ξεκινούν από τα απόκρυφα Ευαγγέλια, τα μεσαιωνικά συναξάρια και τις λαϊκές διηγήσεις θαυμάτων και επεκτείνονται στον σύγχρονο μυθοπλαστικό και στοχαστικό λόγο. Άξια προσοχής, επίσης, είναι η πολυπρόσωπη και πολυφωνική παρουσία των γυναικών σε όλα τα διηγήματα της συλλογής. Οι "Κόρες του Ηφαιστείου" είναι ένα βιβλίο για τις γυναίκες που θέτουν σε κίνηση τα γρανάζια της ιστορίας, για τις γυναίκες που φέρνουν τη λύτρωση, ορμώμενες από την υποδόρια διαίσθηση ότι η ελπίδα ανασταίνεται πάντα τελευταία. Οι "Κόρες του Ηφαιστείου" είναι ένα αναστάσιμο βιβλίο. Δηλαδή ένα χαρμόσυνο βιβλίο.