Poésie

Η ποίηση του Καρντούτσι εκφράζει την κατάφαση της ζωής, το φως, τη χαρά, το τραγούδι. Μ' αυτό δεν θέλω να πω ότι δεν εκφράζει και συναισθήματα θλίψης, όταν όμως συμβαίνει αυτό γίνεται στον τόνο των αρχαίων δασκάλων του, με γνώση του μέτρου, του σκοπού και της κατάληξης της ζωής. Το δε κλασικό ελληνο-ρωμαϊκό παρελθόν και η προσήλωσή του σε αυτό, μαζί με την αγάπη του στη ζωή, την φιλοπατρία και την επαναστατική του συνείδηση, δίνουν ορμή και ένταση στην ποίησή του. Επίσης, απετέλεσε ένα νέο ξύπνημα στον καιρό του, μια νέα αναγέννηση, αφού η άλλη πνίγηκε από τον παπικό καθολικισμό και τους Σαβοναρόλα του? έφτασε δε σε μια καίρια στιγμή: την εποχή των επαναστατικών κινημάτων για την κατάκτηση της ελευθερίας της Ιταλίας από τον γερμανικό ζυγό. Ήταν εκείνη την εποχή που, ύστερα από έναν ύμνο στον Διόνυσο-Βάκχο, έγραψε και τον ύμνο "Στο Σατανά". Το ποίημα αυτό ταρακούνησε στην κυριολεξία ολόκληρη την Ιταλική χερσόνησο, και μελοποιημένο τραγουδήθηκε από το Φριούλι ίσαμε τη Σικελία. Ένας κριτικός εκείνων των χρόνων έγραψε: "Από τώρα και στο εξής δεν χρειάζεται να αναζητήσουμε την ποίηση των αγίων, δηλαδή αυτών που χάνονται στην έρημο για να κρύψουν τις αρετές τους να μην τις χαρούν οι άλλοι, τώρα έχουμε την ποίηση αυτών που δεν ντρέπονται για τις χαρές της ζωής και δεν αποφεύγουν κανένα δρόμο που οδηγεί σε αυτές. Όχι πια πνευματικά εγκώμια, ο αναγνώστης θα βρει εδώ ("Στο Σατανά") έναν υλιστικό ύμνο. Και εξορκίζω όλες τις κατάρες που η κατήχηση ρίχνει στον κόσμο της σάρκας και στον Σατανά".

Εβδομήντα χρόνια από τον θάνατο του Άγγελου Σικελιανού (1884-1951), η ανθολόγηση 50 ποιημάτων του υπό τον τίτλο Tον άναρχο Έρωτα να νιώσω ακέριο επιχειρεί να προτείνει στο σημερινό αναγνωστικό κοινό το αντιπροσωπευτικότερο και διαχρονικότερο κομμάτι ενός έργου που αποτελεί μία από τις κορυφές του νεοελληνικού ποιητικού λυρισμού. Οι ανθολόγοι, Χάρης Βλαβιανός και Ευριπίδης Γαραντούδης, στην εισαγωγή τους εστιάζουν στην αισθητική επικαιρότητα του ποιητή Σικελιανού σήμερα, ανατρέχοντας και αποτιμώντας πρόσφατες σχετικές απόψεις σύγχρονων ποιητών και κριτικών. Η έκδοση ολοκληρώνεται με το κείμενο «Η τέχνη είναι αυτό το ταξίδι» της Αμερικανίδας ποιήτριας Ελένης Σικελιανός, μια εξομολόγηση για τη σχέση της με τον Σικελιανό και την προγιαγιά της Εύα Πάλμερ. . . . τον άναρχο Έρωτα να νιώσω ακέριο, Θε μου, μέσα στα στήθη μου ξανά· και να ’μαι σ’ όλα σαν η πνοή και σαν η βοή τ’ ανέμου, στα κοντινά, στα μακρινά... Από την «Προσευχή»

Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις Να μην τις παίρνει ο άνεμος(«Ποιητική», από τη συλλογή Ο στόχος, 1970)Φωτογραφία και ποίηση είναι αμφότερες τέχνες του ελάχιστου. Γνωρίζουν να συνοψίζουν καίρια, ενίοτε ωμά. Στη μικρή αυτή έκδοση συμπλέκονται τιμώντας τον Μανόλη Αναγνωστάκη, εμβληματικό μεταπολεμικό ποιητή που αρμένιζε άφοβα κόντρα στον καιρό. Οι στίχοι του συναντούν έργα σύγχρονων φωτογράφων όπως ο Κωστής Αντωνιάδης, ο Άρις Γεωργίου, ο Γιώργος Δεπόλλας, ο Ηλίας Μπουργιώτης, ο Αβραάμ Παυλίδης, ο Σίμος Σαλτιέλ, ο Στέργιος Τσιούμας, ο πιο ιστορικός Κώστας Μπαλάφας. Η συνάντηση δεν είναι τυχαία. Μέσα από την ανθολόγηση η φωτογραφία προβάλλει τακτικά ως αυστηρή διαπραγμάτευση του υλικού χώρου και χειρουργική τομή της ροής του χρόνου: εναργής σε ο,τι φαίνεται· υπαινικτική σε ο,τι απουσιάζει. Εκεί τέμνει το μονοπάτι του Αναγνωστάκη, που μετεωριζόταν ανάμεσα στο ορατό και το μη ορατό, στο ανοιχτά πολιτικό και το αόριστα προσωπικό.

153 και 1 ποιήματα Ο εκδοτικός μας οίκος εξέδωσε πρόσφατα τη σύνθετη και πρωτότυπη εργασία "153 και 1 ποιήματα - Καβάφης, καβαφική ποίηση και Απουάνοι" με εισαγωγή και επιμέλεια του αλεξανδρινού Παναγιώτη Καρματζού, φιλόλογου-συγγραφέα, όπου ο αναγνώστης ενημερώνεται, εκτός του ποιητικού έργου του Καβάφη, και για την κίνηση των Απουάνων. Η "λανθάνουσα" και αντικομφορμιστική αυτή κίνηση, έχοντας ως πρότυπο την αντίστοιχη ιταλική "οι φίλοι της Άπουας", αποτέλεσε με την εκτύπωση του σπανιότατου εντύπου "Τέχνη και Ρουτίνα, φυλλάδα πρώτη", όπως την χαρακτηρίζουν οι ίδιοι, το πρώτο ουσιαστικά μανιφέστο υπέρ της καβαφικής ποίησης. Η ανατύπωση του έντυπου αυτού καθώς και του επίσης σπάνιου κείμενου του Γεωργίου Βρισιμιτζάκη για τους Απουάνους έρχονται να αποκαλύψουν κάποια ακόμη στοιχεία της εποχής εκείνης και να εμπλουτίσουν περισσότερο την ήδη πλούσια βιβλιογραφία του μοναχικού της Αλεξάνδρειας. Οι 153 ποιητικές μονάδες, που αναγνώρισε ο Καβάφης, καθώς και το ποίημά του "Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας", που είχε επίσης αναγνωρίσει (δημοσιεύτηκε όμως μετά το θάνατο του ποιητή), αποτελούν το κυρίως σώμα της καβαφικής ποίησης και προσφέρουν στους ολιγαρκείς αναγνώστες ικανοποίηση και στους απαιτητικούς έναυσμα για περαιτέρω ανάγνωση και έρευνα.

Σήμερα, στις απαρχές του εικοστού πρώτου αιώνα, ο Ουίλιαμ Μπλέικ παρότι είναι ένας απο τους πιο διάσημους ποιητές της Ευρώπης, εξακολουθεί να παραμένει στην λογοτεχνική περίμετρο, ή μοιάζει να περισσεύει, μ'έναν πράγματι παράδοξο τρόπο: οι αναγνώστες του είναι αμέτρητοι μα η ποιητική του επίδραση μοιάζει σχεδόν ανύπαρκτη. Πρωτίστως γιατί ο Μπλέικ συστήνεται απλά σαν ένας μεταφυσικός και παράδοξος οραματιστής που εξέφρασε ένα σημαντικό κομμάτι του πνεύματος της γοτθικής κουλτούρας. Ο Ουίλιαμ Μπλέικ όμως δεν ήταν τίποτε άλλο απο ένας μελλοντικός ποιητής, και τέτοιος παραμένει. Πρόκειται λοιπόν, όταν μιλάμε για τα ποιήματά του, για μία ανάγνωση μέλλοντος.

Τον Σεπτέμβριο του 1934 ο Ανδρέας Εμπειρίκος ολοκλήρωσε το πρώτο του ποιητικό έργο με τίτλο "1934". Είναι μια πλήρης ποιητική ενότητα έτοιμη προς έκδοση που περιέχει στο τέλος του τετραδίου και τα αναλυτικά της Περιεχόμενα. Είναι ποιήματα γραμμένα το 1933 και κυρίως το 1934. Το γνωστότερο για το οποίο μιλάει με ενθουσιασμό ο Ελύτης στην Αναφορά στον Ανδρέας Εμπειρίκο, είναι το "Θέαμα του Μπογιατιού ως κινούμενου τοπίου". Ο Εμπειρίκος δεν προχωράει στην έκδοση, γιατί στο μεταξύ γράφει την αμιγώς υπερρεαλιστική Υψικάμινο, με την οποία θα κάνει τη θεαματική του είσοδο στα ελληνικά γράμματα λίγους μήνες μετά, την άνοιξη του 1935, παράλληλα με την ιστορική του διάλεξη για τον "σουρεαλισμό" και την έναρξη της πρακτικής της ψυχανάλυσης. Ο ποιητής έχασε το χειρόγραφο μετά τον πόλεμο. Προς το τέλος της ζωής του, γύρω στο 1971-1972, αναδιαπραγματευόμενος το παρελθόν του, προσπάθησε να ανασυγκροτήσει τη συλλογή, βρίσκοντας 14 από τα 39 ποιήματα (το ένα εξ αυτών το αναμορφώνει ριζικά) και προσθέτοντας ένα νέο ποίημα. Δίνει σ' αυτό το νέο τετράδιο τον ευφάνταστο και καίριο τίτλο ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ Ή ΚΑΤΑΓΩΓΗ. Το 2006 τα πρωτότυπα χειρόγραφα βρέθηκαν στις περίφημες βαλίτσες της μητέρας του, που ανακαλύφθηκαν στην αποθήκη του σπιτιού του. Η πρώτη του συλλογή ανασυστήθηκε πλέον και εκδιδεται με εισαγωγή και φιλολογική επιμέλεια του Γιώργη Γιατρομανωλάκη. Ο τίτλος περιέχει την αρχή και το τέλος του τόξου: 1934- ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ Ή ΚΑΤΑΓΩΓΗ. Ο τόμος περιέχει τη σύνθεση του 1934, τα ποιήματα του 1933 που έμειναν εκτός επιλογής για λόγους προσωπικούς (ποιήματα για τον Νικόλα Κάλας κ.ά.) και λόγους πολιτικούς (επαναστατικά ποιήματα), καθώς και τα δυο τελευταία του ποιήματα της Προϊστορίας ή Καταγωγής που συνέταξε το 1971-72. Ο ποιητής, 40 χρόνια μετά το θάνατό του, δεν παύει να προσφέρει τα δώρα του στους λάτρεις του έργου του.

Πρόκειται για συλλογή πεζών ποιημάτων που ο C.Baudelaire άρχισε να δημοσιεύει το 1862. Η έκδοση περιλαμβάνει και σημειώσεις της μεταφράστριας.

Ο Rimbaud είναι σαν ποιητής και σαν άνθρωπος ένα φαινόμενο. Παιδί σχεδόν έχει συμπληρώσει το έργο του. Εκτός από τη σφραγίδα της μεγαλοφυΐας, στην ποίησή του είναι φανερή η δίψα για το απόλυτο, η αγάπη της ουσίας, η βαθειά του απέχθεια για οποιοδήποτε καθιερωμένο κενό σχήμα, στην τέχνη και στη ζωή. Πνεύμα ανήσυχο και προσωπικότητα ολοκληρωμένη, είναι ένας πνευματικός επαναστάτης που θα μπορούσε να ανήκει στον πολυτάραχο αιώνα μας πιο πολύ, παρά στο δικό του. Σαν ποιητής έχει τη μεγαλύτερη δυνατή κλίμακα: ρωμαλέος, βίαιος, εικονοκλάστης, αλλά και απέραντα εσωτερικός, με πάθος για την ομορφιά πνευματικό και αισθησιακό ταυτόχρονα. Στο έργο του, γεμάτο λυρική έξαρση και αμείλικτη ειρωνεία, είναι φανερή η μεταφυσική διάσταση, όπως σε κάθε μεγάλο δημιουργό. Δεν προσπάθησε ποτέ να προβληθεί, ξέροντας πόσο ελάχιστη σχέση με την ποίηση έχουν το κυνηγητό της φήμης και οι ματαιοδοξίες. Σταματά να γράφει, νεώτατος, για να κάνει μια σκληρή ζωή τυχοδιώκτη δίνοντας αδιέξοδο στην υπαρξιακή ανησυχία του και στη δίψα του για το άγνωστο. Ο Rimbaud έκανε μια αποφασιστική τομή στην ποίηση της εποχής του· ανανέωσε τη μορφή και επηρέασε σημαντικά τις επόμενες γενιές. Ο Paul Valery, ποιητική ιδιοσυγκρασία εντελώς διαφορετική, δηλώνει: "είμαστε όλοι θρεμμένοι με τον Rimbaud".

17 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ Η μοιρασιά ήταν εύκολη. Αυτός, κράτησε τη συλλογή "Μπλεκ", τα πορτραίτα του Φαγιούμ, το νούμερο του τηλεφώνου. Εκείνος, το πικ απ και τα βινύλια του Μάιλς. Τα έπιπλα τα πούλησαν. Ό,τι απέμεινε -κουζινικά, χαλιά, σεντόνια, από το σούπερ-μάρκετ πλάι κουπόνια- τα δώσανε στην οικογένεια στον πρώτο. Αυτό ήταν, λοιπόν. Ή, μάλλον, τόσο. Απέναντι, στον κάδο, μία γάτα ανακατεύει κομματιασμένες φωτογραφίες από το πρώτο τους ταξίδι.