Novel

Άλλωστε τα γερατειά δεν είναι άλλο παρά να βλέπεις δίχως φόβο το παρελθόν σου. Ο Γκόρκη έλεγε πως δεν θυμάται να διάβασε άλλο έργο με τόσο βάθος. Στο έργο αυτό ο συγγραφέας μάς αποκαλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της περίεργης και ανήσυχης ψυχής του. Ο κριτικός Ρενέ Λαλού έγραψε: «εδώ ο συγγραφέας μελετάει με καταπληκτική επιτυχία το πιο λεπτό πρόβλημα, μέσα στην ατμόσφαιρα της διακριτικής αυστηρότητας και της φλογερής ποιητικότητας που τον χαρακτηρίζει». Η κλασική νουβέλα του 1927 γραμμένη από τον μεγάλο Αυστριακό συγγραφέα σκιαγραφεί το βαθιά συγκινητικό πορτραίτο μιας γυναίκας που συνειδητοποιεί ότι πρέπει να εξαργυρώσει ένα βαρύ τίμημα αν θέλει να ζήσει το πάθος. Ηρωίδα μια γυναίκα η οποία έχασε τον άντρα της και χρόνια αργότερα ερωτεύεται παράφορα ένα Πολωνό διπλωμάτη, εθισμένο στα τυχερά παιχνίδια. Και ο χρόνος μιας ημέρας γίνεται ολόκληρη η ζωή της. Είκοσι τέσσερα χρόνια μετά θα τολμήσει για πρώτη φορά να μιλήσει για εκείνες τις είκοσι τέσσερις ώρες που την στιγμάτισαν για πάντα.

Τέσσερις παθιασμένοι καθηγητές της γερμανικής φιλολογίας αναζητούν τα ίχνη του Πρώσου συγγραφέα Μπένο Φον Αρτσιμπόλντι. Την τελευταία φορά που έδωσε σημεία ζωής βρισκόταν στη Σάντα Τερέσα, μια πόλη της ερήμου στα σύνορα Μεξικού και ΗΠΑ όπου εκατοντάδες γυναίκες έχουν βρεθεί άγρια δολοφονημένες.

Από την κατεστραμμένη Ευρώπη μέχρι την έρημο της Σονόρα στα σύνορα Μεξικού-Τέξας, που τη στοιχειώνουν οι άλυτοι φόνοι γυναικών, ο Μπολάνιο αφηγείται την ιστορία της ζωής του Χανς Ράιτερ, γεννημένου το 1920, που εξελίσσεται σε μεγάλο Γερμανό συγγραφέα με το ψευδώνυμο Αρτσιμπόλντι, και ταυτόχρονα καταγράφει με την ανατριχιαστική νηφαλιότητα αστυνομικής αναφοράς την αλυσίδα των φόνων (απομίμηση των δολοφονιών πού στοιχειώνουν την πραγματική Σιουδάδ Χουάρες στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού). Μέσα από πολυάριθμα γκροτέσκα πορτρέτα και φλερτάροντας με όλα τα λογοτεχνικά είδη, δημιουργείται μια εικόνα του εικοστού αιώνα με πινελιές από την Αποκάλυψη.

Τις τελευταίες εβδομάδες, όταν ο Άντον ονειρεύεται, ονειρεύεται τα παλιά όπως δεν ήταν ποτέ. Εναλλακτικές εκδοχές της νεότητάς του: τα ίδια πρόσωπα, αλλά εντελώς φανταστικά γεγονότα. Κοιμάται με τα κορίτσια που ποτέ δεν μπορούσε να έχει, σώζει φίλους που δεν είναι πια στη ζωή του, γιορτάζει τις επιτυχίες που δεν είχε ποτέ. Θαλασσόξυλα ξεβρασμένα από την εποχή όπου όλα ακόμη φάνταζαν εφικτά.
 
 
Ο Άντον κάθεται σε ένα παγκάκι και περιμένει. Μπορεί η Ντενίζ να ψήνεται να πιεί ένα ποτηράκι μαζί του, μπορεί και όχι. Αξίζει πάντως την προσπάθεια. Δεν έχει βγει ποτέ του ραντεβού με ταμία σούπερ μάρκετ. Κι όμως, όταν ήταν παιδί έκανε παρέα με εργατόπαιδα, αφού κι ο ίδιος εργατόπαιδο ήταν. Αλλά το απολυτήριό του με καλό βαθμό και οι σπουδές Νομικής που άρχισε τον απομάκρυναν βίαια από την ίδια του την κοινωνική τάξη και – και τί ; Τον ανέβασαν σε άλλο κοινωνικό επίπεδο ; Τον οδήγησαν σε αχαλίνωτη άνοδο ; Όχι, τον παράτησαν στο περίπου, δεν πάτησε στην πραγματικότητα πουθενά. Ο Άντον είναι αταξικός, πράγμα που φυσικά δεν ισχύει, πάντοτε όμως έτσι ένιωθε, ένας μπάσταρδος ανάμεσα στις τάξεις, σε αριστοκρατικές παρέες εξίσου άνετα αλλά και χαμένος όπως και στο εργατικό μπαρ. Πάντως την Ντενίζ τη βρίσκει ευχάριστη και, ναι, σέξυ. Αυτό το γατίσιο, το σκληρό, το απόμακρο που έχει τον ερεθίζει. Θα μπορούσε να φανταστεί να περάσει μερικές όμορφες ώρες μαζί της. Ή και κάτι παραπάνω. Το μόνο που θα έπρεπε να αγνοήσει θα ήταν το πήρσινγκ.

Το μυθιστόρημα 33 στροφές του Canek Sanchez Guevara είναι μια ειλικρινής ιστορία για τις απογοητεύσεις μιας γενιάς που πίστεψε στις ιδέες της επανάστασης του Κάστρο, αλλά και μια διεισδυτική ματιά στη ζωή των απλών ανθρώπων στην Κούβα κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών.

Ο κεντρικός ήρωας χωρίζει απ’ τη γυναίκα του και περνάει τον περισσότερο χρόνο του παρέα με μια ρωσίδα γειτόνισσά του, χάρη στην οποία ανακαλύπτει την απόλαυση της ανάγνωσης. Τα βιβλία που διαβάζει ανοίγουν σταδιακά τους ορίζοντές του, ενώ τον περιβάλλει η γκρίζα και διαβρωτική πραγματικότητα: η ρουτίνα του γραφείου, τα καθημερινά μικρά ή μεγάλα παράπονα από συναδέλφους, οι δικές του εμμονικές σκέψεις.

Κάθε μέρα γίνεται μάρτυρας του θλιβερού θεάματος των νέων ανθρώπων που εγκαταλείπουν το νησί με αυτοσχέδια μέσα, και τα βράδια βασανίζεται από καφκικούς εφιάλτες στους οποίους συλλαμβάνεται και δικάζεται χωρίς αιτία. Τα πραγματικά του προβλήματα όμως θα ξεκινήσουν όταν θα κληθεί να γίνει πληροφοριοδότης του κράτους.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

«Βρομιά στη βρομιά. Ένας δίσκος γρατζουνισμένος και βρόμικος. Εκατομμύρια δίσκοι γρατζουνισμένοι και βρόμικοι. Όλη η ζωή είναι ένας δίσκος γρατζουνισμένος και βρόμικος. Ο γρατζουνισμένος δίσκος του χρόνου που γυρίζει και ξαναγυρίζει. Βρόμικος.»

«Το τείχος είναι η θάλασσα, το παραπέτασμα που μας προστατεύει και μας εγκλείει. Δεν υπάρχουν σύνορα· αυτά τα νερά είναι κάστρο και συρματόπλεγμα, χαράκωμα και κάτεργο, όρυγμα και καταπακτή. Αντιστεκόμαστε στην απομόνωση. Επιβιώνουμε με την επανάληψη.»

36 Δίκαιοι άνθρωποι, το μέλλον της ανθρωπότητας... Νέα Υόρκη 2034. Όταν οι επιθεωρητές Τζέιμς Μάννινγκ και Κοβίνα «Ντιούι» Ντιουβέ αναλαμβάνουν την υπόθεση μιας σειράς φόνων, οι έρευνές τους τους οδηγούν από το αρχηγείο της ρωσικής μαφίας στο Μπρούκλυν Μπιτς στον αποπνικτικό δαίδαλο των μαγαζιών του «Μικρού Χονγκ Κονγκ». Όταν, όμως, συλλαμβάνουν μια γυναίκα –μια εξαιρετικά μορφωμένη ραβίνο, που έχει πέσει σε δυσμένεια– την ώρα που φεύγει από τον τόπο ενός εγκλήματος, έρχονται αντιμέτωποι με τη σοκαριστική αλήθεια: ο εβραϊκός μύθος για τους 36 Δίκαιους, που προστατεύουν τον πλανήτη από την καταστροφή, δεν είναι καθόλου μύθος. Οι Δίκαιοι υπάρχουν και δολοφονούνται. Καθώς τα πτώματα αυξάνονται και ο κόσμος βυθίζεται όλο και περισσότερο στο χάος, ο Μάννινγκ και η Ντιούι πρέπει να προστατεύσουν τους τελευταίους Δίκαιους από έναν αδίστακτο δολοφόνο, ικανό να σαγηνεύει τα θύματά του και να τα χειραγωγεί ενάντια στη θέλησή τους. Έχοντας εμπλακεί στο παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι, διαπιστώνουν ότι οι σφαίρες και τα μαχαίρια τους δεν έχουν την παραμικρή ισχύ απέναντι σε έναν εχθρό που γνωρίζει την κάθε τους κίνηση. Ενώνοντας τις δυνάμεις τους με τη ραβίνο και έναν διάσημο ανθρωπολόγο, ο Μάννινγκ και η Ντιούι εμπλέκονται σε μια επικίνδυνη αποστολή από τη Νέα Υόρκη ως τη Γέεννα του Ισραήλ, προκειμένου να αντιμετωπίσουν έναν δολοφόνο που δε θα σταματήσει μέχρι να σκοτώσει και τους 36. «Ο Πρέσσφιλντ στήνει με ρυθμούς Αποκάλυψης τις απανωτές ανατροπές σ’ ένα καταιγιστικό βιβλίο όπου η τύχη του πλανήτη κρέμεται από το νήμα της ζωής ενός ανθρώπου. Δεν μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου...» Wall Street Journal «Δεν το αφήνεις από τα χέρια σου... Το βάθος των χαρακτήρων, το πολιτικό και κοινωνικό σύμπαν, η καταιγιστική δράση, το (πολύ κοντινό) αβέβαιο μέλλον του πλανήτη μας, που περιγράφει με οξυδέρκεια και εξαιρετικό ρεαλισμό...» Publishers Weekly

Ο άνθρωπος που παρασύρεται από ένα ταξί σε µια διάβαση πεζών. Ο µουσικός-συγγραφέας που υποδύεται τον ντετέκτιβ. Η Άννα που υποπτεύεται ότι ο σύζυγός της την απατά. Η ψυχίατρος που αναλύει τα αίτια της µελαγχολίας. Το “Langsamer Satz” του Βέµπερν. Η σερβιτόρα που ο άντρας της ξυλοφορτώνει µετανάστες. Ο Ιάσονας που σπουδάζει Ιστορία. Η ηλικιωµένη που έχει παγιδευτεί στο παρελθόν. Ο εσθονός συνθέτης που δολοφονείται. Όλοι τους µέλη µιας ετερόκλητης ορχήστρας βιρτουόζων της καθηµερινότητας, που γράφουν κύκλους στα πεζοδρόµια της κινούµενης πόλης, κυνηγιούνται ασταµάτητα σαν τους δείκτες του ρολογιού σ’ ένα πλέγµα χρόνων που πλησιάζουν, διακλαδώνονται, τέµνονται ή αγνοούνται, και περιφέρουν τα περισκοπικά τους βλέµµατα τραγουδώντας µε αιχµηρά ρετσιτατίβι ή ακαριαίες άριες την Ανθρώπινη Κωµωδία, τη δική τους επαναλαµβανόµενη ιστορία, παγιδευµένοι στο κέντρο ενός αδυσώπητου ιλίγγου.

Στις 3 Μαρτίου 1947 γεννιέται ο Άρτσιμπαλντ Ισαάκ Φέργκιουσον, το μοναδικό παιδί της Ρόουζ και του Στάνλεϊ Φέργκιουσον. Από αυτή την αφετηρία ξεκινούν τέσσερα παράλληλα μονοπάτια ζωής: τέσσερις Φέργκιουσον που θα ζήσουν τέσσερις εντελώς διαφορετικές ζωές. Η τύχη των οικογενειών τους αποκλίνει. Οι έρωτες, οι φιλίες και τα πάθη τους είναι αντίθετα. Ωστόσο κάθε εκδοχή της ιστορίας του Φέργκιουσον διατρέχει το κατακερματισμένο πεδίο της Αμερικής των μέσων του 20ού αιώνα σε ένα μεγαλόπνοο μυθιστόρημα για το δικαίωμα στην ύπαρξη και τις ατελείωτες πιθανότητές της, για την αγάπη και την πληρότητα της ζωής.

Πόσο ενδιαφέρουσα σκέψη, είπε από μέσα του ο Φέργκιουσον· να φαντάζεται πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα γι’ αυτόν παρόλο που ήταν ο ίδιος. Το ίδιο αγόρι σε διαφορετικό σπίτι με διαφορετικό δέντρο. Το ίδιο αγόρι με διαφορετικούς γονείς. Το ίδιο αγόρι με τους ίδιους γονείς που δεν έκαναν τα ίδια πράγματα με τώρα. Κι αν ο πατέρας του ήταν ακόμη κυνηγός μεγάλων θηραμάτων, για παράδειγμα, και ζούσαν όλοι στην Αφρική; Κι αν η μητέρα του ήταν μια διάσημη ηθοποιός του κινηματογράφου και ζούσαν όλοι στο Χόλιγουντ; Κι αν είχε αδελφό ή αδελφή; Κι αν ο θείος του ο Άρτσι δεν είχε πεθάνει και το δικό του όνομα δεν ήταν Άρτσι; Κι αν είχε πέσει από το ίδιο δέντρο και είχε σπάσει δύο πόδια αντί για ένα; Κι αν είχε σπάσει και τα δύο χέρια και τα δύο πόδια; Κι αν είχε σκοτωθεί; Ναι, όλα ήταν πιθανά, και το ότι τα πράγματα γίνονταν έτσι δεν σήμαινε από μόνο του ότι δεν μπορούσαν να γίνουν αλλιώς. Στις 3 Μαρτίου 1947 γεννιέται ο Άρτσιμπαλντ Ισαάκ Φέργκιουσον, το μοναδικό παιδί της Ρόουζ και του Στάνλεϊ Φέργκιουσον. Από αυτή την αφετηρία ξεκινούν τέσσερα παράλληλα μονοπάτια ζωής: τέσσερις Φέργκιουσον που θα ζήσουν τέσσερις εντελώς διαφορετικές ζωές. Η τύχη των οικογενειών τους αποκλίνει. Οι έρωτες, οι φιλίες και τα πάθη τους είναι αντίθετα. Ωστόσο κάθε εκδοχή της ιστορίας του Φέργκιουσον διατρέχει το κατακερματισμένο πεδίο της Αμερικής των μέσων του 20ού αιώνα σε ένα μεγαλόπνοο μυθιστόρημα για το δικαίωμα στην ύπαρξη και τις ατελείωτες πιθανότητές της, για την αγάπη και την πληρότητα της ζωής. Ένα επικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης και μαθητείας… Πρωτότυπο και σύνθετο. Αδύνατο να μη σας εντυπωσιάσει, αδύνατο να μην αισθανθείτε δέος από το κατόρθωμα του Auster. Ένα φιλόδοξο έργο μοναδικής τέχνης, ένα αξιομνημόνευτο μοντάζ ανταγωνιστικών και συμπληρωματικών αφηγήσεων, ένα πολλαπλό μυθιστόρημα.

Μετά τη δραματική διάλυση μιας παθιασμένης σχέσης, το τέλος της οποίας δεν ήταν προδιαγεγραμμένο, μετά από μια ξαφνική δήλωση εγκατάλειψης που γίνεται μέσω τηλεφώνων και Διαδικτύου Εκείνη, που δεν είχε δει την αυλαία να πέφτει, αδυνατεί να το αποδεχτεί. Μοναδική της διέξοδος, η αποδόμηση του γεγονότος και το γρήγορο "χτίσιμο" της μυθιστορηματικής εκδοχής του πάνω στα απομεινάρια του συναισθηματικού σεισμού. Σαράντα γράμματα -όσο και οι βαρύτατες μέρες του πένθους μετά τον θάνατο αγαπημένου προσώπου- ξετυλίγουν το χρονικό της εγκατάλειψης. Μέσα από την τέχνη αλλά κυρίως το θέατρο, και μάλιστα εκείνο της ωμότητας του Antonin Artaud, η Μαριέλ Νικοδήμος μεταγράφει σε λέξεις το ερωτικό πένθος που η εικονική πραγματικότητα τείνει, σήμερα, να ευτελίσει, όπως και κάθε ανθρώπινο συναίσθημα. Η επιβίωση οφείλεται στον Λόγο, ένας λόγος σκληρός, αμείλικτος, οργισμένος. Δύο γυναικείες μορφές ταξιδεύουν από το φως στο σκοτάδι· ποια είναι η χαμένη και ποια η κερδισμένη δεν θα το μάθουμε ποτέ. Η πένα της Μαριέλ Νικοδήμος (λογοτεχνικό ψευδώνυμο) είναι χειρουργικό νυστέρι ακρίβειας. Μακριά από αυτοαναφορές και μιμητικούς πειρασμούς, η συγγραφέας καταφέρνει να δημιουργήσει ένα ιδιαίτερο ύφος που έχει τις πηγές του στη μεγάλη λογοτεχνία (με πλάγια τα δάνειά της μέσα στο κείμενο) πάνω στην οποία χτίζει: "[...] παλεύω χρόνια με τον Λόγο, αυτός είναι η θρησκεία μου, το ήθος μου, η παρηγοριά και το όπλο μου. Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος αυτός δεν αλλοιώνεται", γράφει σε μία από τις σαράντα επιστολές.

Μια συλλογή σαράντα μικρών αφηγημάτων, παλιότερων και καινούργιων, στην οποία περιλαμβάνονται: επτά "μυθιστορήματα" μπονζάι, ένας παράξενος μονόλογος, ένας ακόμα πιο παράξενος μονόλογος σκύλου, μερικοί εξωφρενικοί μύθοι με σοβαρά ηθικά διδάγματα, αρκετά nonsense "παραμύθια", ένα διήγημα "νουάρ" κ.ά. Όλα αυτά σε πολύ μικρή φόρμα και όλα -το καθένα με τον τρόπο του- κάπως περίεργα, διασκεδαστικά, απροσδόκητα, ανατρεπτικά.