Thomas Bernhard

Δεν ταράζομαι απλώς εξάπτομαι κάπου κάπουώστε να μη νομίζετεότι είμαι κιόλας νεκρός δεν είμαι το αντίθετο μάλιστατο σώμα είναι απονεκρωμένο αλλά το κεφάλι αναγεννιέταικάθε μέραφοβερή κατάστασητα πρωινά στο κρεβάτι δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μουνα στέκεται ξανά στα πόδια τουόμως δεν παραιτούμαιδεν παραιτούμαι και δεν εγκαταλείπω.Μετά από τη θερμή υποδοχή της "Πρόζας", προχωρήσαμε στο θεατρικό έργο "Πλατεία Ηρώων" του Τόμας Μπέρνχαρντ, το οποίο δίχασε κοινό και κριτικούς όσο κανένα άλλο έργο της πρόσφατης λογοτεχνικής παραγωγής στον γερμανόφωνο χώρο. Η πρεμιέρα του δράματος δόθηκε στο Μπούργκτεατερ, στις 4-11-1988. Ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών, αλλά απέσπασε και τις έντονες επευφημίες ενός μεγάλου μέρους του κοινού, το οποίο είχε το θάρρος να αντιμετωπίσει με κριτική διάθεση το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν του. Ο χρόνος του έργου είναι η μέρα της κηδείας του καθηγητή μαθηματικών Γιόζεφ Σούστερ και ο τόπος είναι το διαμέρισμα της οικογένειας Σούστερ στην Πλατεία Ηρώων, από όπου και αυτοκτόνησε ο καθηγητής, βουτώντας στο κενό. Πιο επίκαιρο από ποτέ, το έργο προφητεύει, με τη γνωστή γοητεία της γραφής του Μπέρνχαρντ, τη σημερινή άνοδο εξτρεμιστικών οργανώσεων, τις πρακτικές φυλετικού διαχωρισμού και εθνικιστικών προκαταλήψεων.

Καθώς για μια ακόμα φορά, αν και πολύ πιο συνετά αυτή τη φορά, έγινα έρμαιο της ασθένειας και της παθογένειάς μου, σκέφτηκα, τι κάνουμε τώρα; Και στρώθηκα κάτω και άρχισα να γράφω. Και το μόνο που σκεφτόμουν όλη την ώρα που έγραφα, ήταν ότι, μόλις ξεμπερδέψω με δαύτα, θα μαγειρέψω κάτι, θα φάω κάτι, επιτέλους θα φάω πάλι κάτι ζεστό, και αιφνιδίως, καθώς όσην ώρα έγραφα είχα ξεπαγιάσει, φόρεσα την τραγιάσκα. Όλοι φοράνε μια τέτοια τραγιάσκα, σκέφτηκα, όλοι, καθώς έγραφα και έγραφα και έγραφα... Με όπλο τον μονόλογο, έντονα παραληρηματικό και αντισυμβατικό, ο Thomas Bernhard ισορροπεί την αφήγηση και την κάνει συναρπαστική. Το ριζοσπαστικό, προσωπικό ύφος γραφής του, που αποτέλεσε πρόκληση στο περιβάλλον της μεταπολεμικής γερμανόφωνης λογοτεχνίας, παραμένει ως τις μέρες μας τολμηρό, ανοίγοντας νέους δρόμους στη λογοτεχνική απόλαυση. Οι ήρωές του, καθημερινοί άνθρωποι, φτάνουν στα όρια των αντοχών τους: ένας παιδαγωγός που βασανίζεται από αϋπνία, ένας ψυχικά διαταραγμένος που αποκτά εμμονή με μια τραγιάσκα, ένας φοιτητής Ιατρικής που απεχθάνεται το θέατρο, αλλά γράφει μια μελέτη για αυτό, ένας εργάτης λατομείων που πνίγεται στο εργασιακό του περιβάλλον, ένας ακόλουθος πρεσβείας που αυτοκτονεί, ένας σακάτης γιος που απορρίπτεται από την οικογένειά του και οδηγείται στην αυτοκαταστροφή, ένας πρώην κατάδικος που μόλις έχει αποφυλακιστεί και αδυνατεί να ξαναβρεί τη χαμένη του ζωή.

Τρία αδέλφια, γόνοι βαθύπλουτης μεγαλοαστικής οικογένειας ξαναβρίσκονται στην πατρική βίλα ύστερα από καιρό. Οι δύο αδελφές ετοιμάζουν γεύμα προς τιμήν του αδελφού, που μόλις πήρε εξιτήριο από την ψυχιατρική κλινική, όπου διαμένει οικειοθελώς. Ο Μπέρνχαρντ δανείζεται στοιχεία από την οικογενειακή ιστορία του συμπατριώτη του φιλόσοφου Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν και του ανιψιού του Πολ Βίτγκενσταϊν. Τρία πρόσωπα –που φέρουν τα ονόματα τριών μεγάλων Γερμανών ηθοποιών που ενέπνευσαν τον συγγραφέα, της Ίλζε Ρίττερ, της Κρίστεν Ντένε και του Γκερτ Φος– γευματίζουν, παραληρούν και αλληλοσπαράσσονται κάτω από τα βλέμματα οικογενειακών πορτρέτων στην τραπεζαρία που θυμίζει μαυσωλείο· μέσα σε ένα τέμενος προγοναλατρείας που καταπίεσε τα παιδικά τους χρόνια, τις κλίσεις και τις επιθυμίες τους και στο οποίο είναι διά βίου έγκλειστοι.