Ρακίνας

Η προσωπικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου αποτυπώνεται ζωηρή και ανάγλυφη από την πένα ενός απαράμιλλου δραματουργού, λαμπρού εκπροσώπου του χρυσού γαλλικού αιώνα, τον Ρακίνα, που με πρότυπα τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη έφερε την αναβίωση της αρχαίας τραγωδίας στην υψηλότερη μορφή της. Η παρούσα μετάφραση, με πλούσια εικονογράφηση και σχόλια και σε έμμετρη ομοιοκατάληκτη μορφή, κατά μίμηση του πρωτοτύπου, η οποία δεν έχει προηγούμενο στην Ελλάδα ή αλλού, προσεγγίζει τη λεπτότητα, το άρωμα και την ομορφιά του εκλεκτότερου, παγκοσμίως, θεατρικού έργου με θέμα τον κορυφαίο Ηγέτη και δικαιούται μια θέση σε κάθε βιβλιοθήκη. Η περηφάνια ήρωα | στην κεφαλή εκείνη, του βλέμματός του η φωτιά, | η γενναιοφροσύνη, το δείχνουν: είν' ο Αλέξανδρος! | Κι η φυσιογνωμία κι αυτή του μεγαλείου του | άψευστη μαρτυρία. Με ηγετικό παράστημα | τα πλάνα του χαράσσει. Ματιά και χέρι κραταιό | τους πάντες υποτάσσει. Από τη μάχη έβγαινε. | Στη λάμψη του μεθούσα. Άστραφτε μες στα μάτια του | η Νίκη εθαρρούσα. (Σκηνή ΙΙΙ.3)

Άρπαγες διψαλέοι / του πλούτου των εθνών που όλους εδώ τους φέρνει / η φήμη θησαυρών. Συρρέουν κατά μάζες. / Φθόνοι τους τριβελίζουν. Τη γη τους παρατούνε, / τη γη μας πλημμυρίζουν. (στίχ. 777-780) Ολέθρια συμπάθεια / που έδωσα και πήρα! Ένωση τόσο τέλεια / που ματαιώνει η μοίρα! Αχ! Με τι ορμή παράφορη / έσμιξαν οι ουρανοί καρδιές που δεν προόριζαν / να ζήσουνε μαζί! (στίχ. 691-694) Ο επιφανής Βασιλιάς του Πόντου Μιθριδάτης 6ος ο Ευπάτωρ προσωποποίησε για σαράντα χρόνια την αντίσταση της Ανατολής στον επεκτατισμό της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Κυματοθραύστης στο χείμαρρο των λεγεώνων που είχε κατακλύσει τα έθνη, όρθιος ακόμα και όταν ηττάται, με ηγετική φωνή απειλεί την ίδια τη Ρώμη. Ο Ρακίνας τον μεταφέρει κατ' ευθείαν από τη σκηνή της ιστορίας στο θέατρο με το έργο αυτό, όπου ο ηρωισμός συνυφαίνεται με τον έρωτα και με τα πιο βίαια πάθη. Οι εκδόσεις μας το παρουσιάζουν για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό και στους θεατρικούς δημιουργούς, σε μετάφραση πιστή στο νόημα και το ρυθμό του πρωτοτύπου, σχολιασμένη και εικονογραφημένη.

Η κλασική γαλλική τραγωδία αποτελεί τον θρίαμβο μιας καθαρά τραγικής συγκίνησης. Ο Κορνέιγ (Pierre Corneille, 1606-1684), αφήνοντας βαθμιαία πίσω του το πνεύμα του μπαρόκ, καλλιεργεί στις δραματικές του συγκρούσεις το μεγαλειώδες και το υψηλό, και ο Ρακίνας (Jean Racine, 1639-1699), βαθύς μελετητής και θαυμαστής των αρχαίων Ελλήνων τραγικών, ιδίως του Ευριπίδη, επιχειρεί να ενσαρκώσει το ιδεώδες του καθαρού, του απόλυτου τραγικού, διαφοροποιούνται δηλαδή από το προγενέστερο παθητικό και δραματικό στοιχείο. Η τραγικότητα εμπεριέχει ασφαλώς και αυτή στοιχεία συγκίνησης, συμπάθειας, καθώς συχνά προκαλεί, σύμφωνα με την αριστοτελική ποιητική, τον έλεο, όπως και δραματικές εντάσεις και κορυφώσεις. Επικεντρώνεται στην αρχέγονη πάλη του ανθρώπου εναντίον του αναπόφευκτου και ανελέητου πεπρωμένου. Η τραγωδία στηρίζει τη σχεδόν ιερατική μεγαλοπρέπεια της στο μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως αυτό μας αποκαλύπτεται μέσα από την κορύφωση, τον παροξυσμό μιας κρίσης στην οποία εμπλέκονται ανθρώπινα όντα, τα οποία, αν και ξεφεύγουν από το μέτρο του καθημερινού, παραμένουν εντούτοις πανανθρώπινα σύμβολα.