Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος

Η φιλοσοφία δημιουργεί πάντοτε μόνη της την έννοιά της. Συνεπώς δεν υπάρχει άλλο κριτήριο ανώτερό της για να κριθή και να ορισθή τι είναι φιλοσοφία. Μόνον τότε καταλαβαίνω τι είναι φιλοσοφία, όταν ζω ο ίδιος μέσα της, όταν δηλαδή φιλοσοφώ" σημειώνει προοιμιακά ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος και αυτό ακριβώς ορίζει την ουσιαστική επιδίωξη της τετράτομης "Εισαγωγής στη φιλοσοφία:" να οδηγήσει τον αναγνώστη της στο φιλοσοφείν.
Φιλοσοφώ σημαίνει μετατρέπω σε ερώτημα αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται αυτονόητο και προφανές, και, με αυτή την έννοια, η φιλοσοφία δεν είναι μια δυσνόητη μάθηση που απευθύνεται σε έναν περιορισμένο αριθμό ειδικών, αλλά αφορά τον καθένα που αναρωτιέται για τον εαυτό του μέσα στον κόσμο. Η φιλοσοφία είναι η μοίρα του ανθρώπινου πνεύματος και η αξιοπρέπειά του.
Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να φιλοσοφήσει ουσιαστικά, χωρίς να γνωρίζει τα θεμελιώδη ερωτήματα της φιλοσοφικής παράδοσης, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο τέθηκαν αυτά και συζητήθηκαν από τους μεγάλους φιλοσόφους -εξού και η μέθοδος της "Εισαγωγής" αυτής είναι ταυτόχρονα συστηματική και ιστορική.
Ο Α΄ τόμος ειδικότερα εισάγει τον αναγνώστη σε βασικές έννοιες της φιλοσοφίας (υποκείμενο, συνείδηση, ψυχή, πνεύμα), στη φαινομενολογία της πνευματικής ζωής και τις αντινομίες της και, τέλος, στην ιστορία της έννοιας της φύσης από τους προσωκρατικούς ως τη σύγχρονη φυσική.

Η φιλοσοφία δημιουργεί πάντοτε μόνη της την έννοιά της. Συνεπώς δεν υπάρχει άλλο κριτήριο ανώτερό της για να κριθή και να ορισθή τι είναι φιλοσοφία. Μόνον τότε καταλαβαίνω τι είναι φιλοσοφία, όταν ζω ο ίδιος μέσα της, όταν δηλαδή φιλοσοφώ" σημειώνει προοιμιακά ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος και αυτό ακριβώς ορίζει την ουσιαστική επιδίωξη της τετράτομης "Εισαγωγής στη φιλοσοφία:" να οδηγήσει τον αναγνώστη της στο φιλοσοφείν.
Φιλοσοφώ σημαίνει μετατρέπω σε ερώτημα αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται αυτονόητο και προφανές, και, με αυτή την έννοια, η φιλοσοφία δεν είναι μια δυσνόητη μάθηση που απευθύνεται σε έναν περιορισμένο αριθμό ειδικών, αλλά αφορά τον καθένα που αναρωτιέται για τον εαυτό του μέσα στον κόσμο. Η φιλοσοφία είναι η μοίρα του ανθρώπινου πνεύματος και η αξιοπρέπειά του.
Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να φιλοσοφήσει ουσιαστικά, χωρίς να γνωρίζει τα θεμελιώδη ερωτήματα της φιλοσοφικής παράδοσης, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο τέθηκαν αυτά και συζητήθηκαν από τους μεγάλους φιλοσόφους -εξού και η μέθοδος της "Εισαγωγής" αυτής είναι ταυτόχρονα συστηματική και ιστορική.
Ο Β΄ τόμος χωρίζεται σε τρεις μεγάλες ενότητες. Η πρώτη ενότητα αφορά τη φιλοσοφική ανθρωπολογία και εισάγει τον αναγνώστη -με συστηματικό και ιστορικό, όπως πάντοτε, τρόπο- στο αιώνιο και απροσπέραστο ερώτημα τι είναι ο άνθρωπος, τι ορίζει και τι ξεχωρίζει το ανθρώπινο ον. Η δεύτερη ενότητα είναι αφιερωμένη στην Ψυχολογία, τη φιλοσοφική αλλά και τη νεότερη επιστημονική, αναλύοντας τις μεθόδους και τις κύριες έννοιές της (αίσθημα, παράσταστη, μνήμη, επιθυμία, συναίσθημα), ενώ η τρίτη στρέφεται προς τη Λογική, εξηγώντας με εξαιρετική σαφήνεια τα κύρια εργαλεία της ανθρώπινης νόησης (έννοια, κρίση, συλλογισμός) και τις θεμελιώδεις λογικές αρχές (αρχή της ταυτότητας, της αντίφασης, του αποκλεισμένου τρίτου και του αποχρώντος λόγου).

Η φιλοσοφία δημιουργεί πάντοτε μόνη της την έννοιά της. Συνεπώς δεν υπάρχει άλλο κριτήριο ανώτερό της για να κριθή και να ορισθή τι είναι φιλοσοφία. Μόνον τότε καταλαβαίνω τι είναι φιλοσοφία, όταν ζω ο ίδιος μέσα της, όταν δηλαδή φιλοσοφώ" σημειώνει προοιμιακά ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος και αυτό ακριβώς ορίζει την ουσιαστική επιδίωξη της τετράτομης "Εισαγωγής στη φιλοσοφία:" να οδηγήσει τον αναγνώστη της στο φιλοσοφείν.
Φιλοσοφώ σημαίνει μετατρέπω σε ερώτημα αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται αυτονόητο και προφανές, και, με αυτή την έννοια, η φιλοσοφία δεν είναι μια δυσνόητη μάθηση που απευθύνεται σε έναν περιορισμένο αριθμό ειδικών, αλλά αφορά τον καθένα που αναρωτιέται για τον εαυτό του μέσα στον κόσμο. Η φιλοσοφία είναι η μοίρα του ανθρώπινου πνεύματος και η αξιοπρέπειά του.
Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να φιλοσοφήσει ουσιαστικά, χωρίς να γνωρίζει τα θεμελιώδη ερωτήματα της φιλοσοφικής παράδοσης, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο τέθηκαν αυτά και συζητήθηκαν από τους μεγάλους φιλοσόφους -εξού και η μέθοδος της "Εισαγωγής" αυτής είναι ταυτόχρονα συστηματική και ιστορική.
Ο Γ΄ τόμος χωρίζεται σε τρεις μεγάλες ενότητες: Γνωσιολογία, Ηθική, Αισθητική. Τι είναι γνώση, είναι δυνατή η γνώση, με ποιο τρόπο συγκροτείται, ποιο είναι το κύρος και η αξία της; Χωρίς απάντηση στα ερωτήματα αυτά, χωρίς δηλαδή στέρεη Γνωσιολογία, κάθε φιλοσοφικό σύστημα μένει μετέωρο. Ο άνθρωπος όμως δεν είναι ένα ον που διακρίνεται μόνο από την έφεση της γνώσης, αλλά είναι ένα ον που πράττει. Ποιες πράξεις του ανθρώπου μπορούν να χαρακτηριστούν ηθικές και με ποιο κριτήριο; Αυτό είναι το κύριο ερώτημα της Ηθικής, η οποία, στην προσπάθειά της να του δώσει απάντηση, θα θέσει νέα ερωτήματα: τι είναι καλό και κακό, πώς ορίζεται το αγαθό και πώς συνδέεται με την ευδαιμονία, τι είναι αρετή; Αν η Αισθητική ως όρος είναι πολύ νεώτερος (18ος αι.), τα ερωτήματα που την απασχολούν είναι πανάρχαια: τι είναι το ωραίο, πώς ορίζεται και πώς αναγνωρίζεται; Ποιός ο σκοπός της τέχνης;

Η φιλοσοφία δημιουργεί πάντοτε μόνη της την έννοιά της. Συνεπώς δεν υπάρχει άλλο κριτήριο ανώτερό της για να κριθή και να ορισθή τι είναι φιλοσοφία. Μόνον τότε καταλαβαίνω τι είναι φιλοσοφία, όταν ζω ο ίδιος μέσα της, όταν δηλαδή φιλοσοφώ" σημειώνει προοιμιακά ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος και αυτό ακριβώς ορίζει την ουσιαστική επιδίωξη της τετράτομης "Εισαγωγής στη φιλοσοφία:" να οδηγήσει τον αναγνώστη της στο φιλοσοφείν.
Φιλοσοφώ σημαίνει μετατρέπω σε ερώτημα αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται αυτονόητο και προφανές, και, με αυτή την έννοια, η φιλοσοφία δεν είναι μια δυσνόητη μάθηση που απευθύνεται σε έναν περιορισμένο αριθμό ειδικών, αλλά αφορά τον καθένα που αναρωτιέται για τον εαυτό του μέσα στον κόσμο. Η φιλοσοφία είναι η μοίρα του ανθρώπινου πνεύματος και η αξιοπρέπειά του.
Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να φιλοσοφήσει ουσιαστικά, χωρίς να γνωρίζει τα θεμελιώδη ερωτήματα της φιλοσοφικής παράδοσης, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο τέθηκαν αυτά και συζητήθηκαν από τους μεγάλους φιλοσόφους -εξού και η μέθοδος της "Εισαγωγής" αυτής είναι ταυτόχρονα συστηματική και ιστορική.
Ο Δ΄ και τελευταίος τόμος της "Εισαγωγής στη Φιλοσοφία" χωρίζεται σε τρεις μεγάλες ενότητες: Φιλοσοφία της Θρησκείας, Μεταφυσική, Φιλοσοφία της Ιστορίας. Η Φιλοσοφία της Θρησκείας μετασχηματίζει σε ερώτημα ό,τι για τη θρησκεία αποτελεί βεβαιότητα, κρίνει ό,τι η θρησκεία πιστεύει, καλεί στην γνώση και όχι στην πίστη. Η Μεταφυσική ή Πρώτη Φιλοσοφία ή Οντολογία θέλει να εννοήσει τι είναι το ον. Αν πολλά από τα ερωτήματα που έθεσε αφετηριακά η φιλοσοφία στην Αρχαία Ελλάδα ανήκουν πλέον στην αρμοδιότητα της Επιστήμης, το ερώτημα περί του Είναι θα αποτελεί το παντοτινό και απροσπέραστο φιλοσοφικό ερώτημα, εκείνο που αν πάψει να τίθεται δεν θα υπάρχει πλέον φιλοσοφία. Η Φιλοσοφία της Ιστορίας θέτει υπό συζήτηση το ιστορικό γίγνεσθαι και αναρωτιέται αν αυτό έχει νόημα και σκοπό, αν υπόκειται σε νόμους και αναγκαιότητες ή διαμορφώνεται απρόβλεπτα από την ελεύθερη βούληση και τη δημιουργική ικανότητα του ανθρώπου.

Όποιος θέλει να ερμηνεύσει την πλατωνική φιλοσοφία πρέπει να μάθει να χωρίζει αυστηρά την λογική από την ποίηση της φιλοσοφίας αυτής. Από τ' άλλο μέρος όμως, είναι ανάγκη κάποτε αυτός ο χωρισμός να υπερπηδηθεί, δηλαδή λογική και ποίηση στον Πλάτωνα να ερμηνευθούν όχι μόνο χωριστά, αλλά και στη βαθύτατη αμοιβαία σχέση που έχει το ένα με το άλλο. Το αίτημα τούτο της ερμηνείας με παρακολουθούσε όλη την τελευταία δεκαετία που είχα την ευκαιρία να διδάσκω Πλάτωνα στη νέα μας γενεά.

Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλος, Πρόλογος στην έκδοση του 1941

Ο Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος θεωρούσε αδιανόητη κάθε είδους σοβαρή ενασχόληση με τη φιλοσοφία χωρίς μια μόνιμη αναστροφή με τα αρχαία ελληνικά φιλοσοφικά κείμενα. Ήταν επομένως φυσικό να κατέχουν οι πλατωνικοί διάλογοι κεντρική θέση στο πρόγραμμα της διδασκαλίας του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο `Φαίδρος`, ο διάλογος για το κάλλος και τον έρωτα, συγκέντρωνε περισσότερο από όλους τους άλλους την προσοχή και την αγάπη του: τον δίδαξε και τον ξαναδίδαξε στους φοιτητές του και, μονιμότερα, χάρισε σε όλους μας μια εξαίρετη έκδοσή του (1948). Οι τετρακόσιες σελίδες της εισαγωγής, στις οποίες ο αναγνώστης θα διαβάσει μια λαμπρή, σημείο προς σημείο, ερμηνεία του `Φαίδρου`, σε συνδυασμό με το κλασικό πλέον έργο του `Εισαγωγή στον Πλάτωνα` (1941), αποτελούν το πολύτιμο δίπτυχο της πλατωνικής παρακαταθήκης του Ι. Ν. Θεοδωρακοπούλου στους νεότερους.