Littérature

23 Δεκεμβρίου 1971: στο Σικάγο προβλέπεται έντονη κακοκαιρία. Ο Ρας Χίλντεμπραντ, αναπληρωτής πάστορας σε μια φιλελεύθερη εκκλησία των προαστίων, είναι σχεδόν έτοιμος να διαλύσει τον γάμο του στον οποίο πλέον δε βρίσκει χαρά – εκτός αν τον προλάβει η σύζυγός του Μάριον, η οποία επίσης έχει τη δική της μυστική ζωή. Ο μεγαλύτερος γιος τους, ο Κλεμ, επιστρέφει από το κολέγιο, πυρπολημένος από ηθική απολυτότητα και έχοντας προβεί σε μια ενέργεια που θα τσακίσει τον πατέρα του. Η αδερφή του Κλεμ, η Μπέκι, το πλέον δημοφιλές κορίτσι στην τάξη της, γυρίζει την πλάτη της σε ό,τι ήξερε και εντάσσεται στην αντικουλτούρα της εποχής, ενώ ο ιδιοφυής μικρότερος αδελφός, Πέρι, που πουλάει ναρκωτικά σε μαθητές γυμνασίου, αποφασίζει να γίνει καλύτερος άνθρωπος. Καθένας από τους Χίλντεμπραντ αναζητά μια μορφή ελευθερίας που καθένας από τους υπόλοιπους μπορεί να του στερήσει. Τα μυθιστορήματα του Τζόναθαν Φράνζεν διακρίνονται για τους αξέχαστους χαρακτήρες τους και για τις οξυδερκείς παρατηρήσεις τους πάνω στη σύγχρονη αμερικανική πραγματικότητα. Στα Σταυροδρόμια ο Φράνζεν διερευνά την ιστορία μιας γενιάς. Με το χαρακτηριστικό του χιούμορ και τη σύνθετη σκέψη του, αλλά με ακόμα μεγαλύτερη ζεστασιά, δημιουργεί έναν κόσμο που τον νιώθουμε τόσο οικείο. Με συγγραφική μαεστρία οι οπτικές των πρωταγωνιστών εναλλάσσονται, ενώ το συγκρατημένο σασπένς κλιμακώνεται, στην ιστορία μιας οικογένειας από τις Μεσοδυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ σε μια καθοριστική στιγμή ηθικής κρίσης. Το χάρισμα του Τζόναθαν Φράνζεν να συνδέει τη μικρογραφία με την ευρύτερη εικόνα της πραγματικότητας είναι πιο εμφανές από ποτέ.

Η Ευρώπη ζει την εφιαλτική εποχή της χιτλερικής κυριαρχίας. Δύο πρόσωπα, ένας ηττημένος και ένας νικητής, διαλέγονται με φόντο τη ζωή και την ιστορία. Πολιτική, αυταρχισμός, επανάσταση, ανθρωπισμός και συναίσθημα υφαίνουν τον βασικό ιστό της αφήγησης.

Έχουν ήδη περάσει είκοσι δύο χρόνια από την εποχή της Μεγάλης Χεσίλας και είκοσι χρόνια από την εποχή του Μεγάλου Ξεκαθαρίσµατος. Η ζωή σε αυτό που κάποτε ήταν η Γαλλία έχει µετατραπεί σ' ένα αχανές γήπεδο ποδοσφαίρου, χωρίς νόµους, χωρίς κοινωνικές δοµές, όπου λύνουν και δένουν οι Νεό-µπατσοι και οι Νέο-Χούλιγκανς. Ο Χέγκελ, εκµεταλλευόµενος τη συγκυρία, βρίσκει την ευκαιρία ν' αναδυθεί σαν Φοίνικας από τις στάχτες του και συµµαχεί µε το χείριστο ανθυποκατασκεύασµα της Διαλεκτικής: το ποδόσφαιρο. Ο ΣΠΙΝΟΖΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΙ!

Για πρώτη φορά μιλάει για τη φήμη, το χρήμα, το αναγκαίο της ζωής, τα δώρα του Θεού, για τον πολλαπλασιαστή της αντοχής του βασανισμένου ανθρώπου, για την καταγωγή του θυμού του, για το κόστος της ειλικρίνειας, τα λάθη, τις εμμονές, τα κουσούρια, για τους ανθρώπους που αδίκησε και γι' αυτούς που τον αδίκησαν, για τα κοροϊδιλίκια των ανθρώπων της νύχτας, για τους ανθρώπους που χτίζουν θεόρατα σπίτια για να ζήσει μέσα ο «κύριος Κανένας», για τον εθισμό της συνήθειας, για τη μεγάλη φωνή που έχει ανάγκη την ψυχή, για τον μετρονόμο της ευτυχίας, τη Ζωή, τη σεναριογράφο της ζωής, για την πείνα, το «ξύλο χωρίς όρια», τα ναρκωτικά, τον τζόγο. Κλείνει τη διαμάχη με τον Χρήστο Νικολόπουλο και ο Χρήστος δίνει στη δημοσιότητα για πρώτη φορά ένα από τα γράμματα που του έστελνε ο Στέλιος από την Αμερική. Μιλούν για τον Στέλιο: Α. Πάνου, Μαρινέλλα, Μ. Χατζιδάκις, Σ. Μάλαμας, Γ. Νταλάρας, Γ. Μπιθικώτσης, Ε. Βιτάλη, Δ. Σαββόπουλος, Στ. Κουγιουμτζής, Χ. Αλεξίου, Β. Καζαντζίδη, Σ. Χανούμ, Χρ. Νικολόπουλος και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος.

Την είδα ψηλά, στη μικρή καμαρούλα της σοφίτας, που της θύμιζε τα ευτυχισμένα παιδικά της χρόνια, με την ανθισμένη ρεζεντά στο παράθυρο, στη στενή καμαρούλα που -ω ειρωνεία!- την είχαν κλείσει μεγάλη, ή ν' αρνηθεί την Αγάπη της ή να πεθάνει.

Ο Γιάννης Οικονομίδης επιχειρεί στο "Στέλλα κοιμήσου" μια βαθιά κριτική ανάλυση της οικογενειακής δομής που συνοψίζει το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων εξάρτησης και καταπίεσης. Το εκρηκτικό υλικό του αυτοσχεδιασμού ηθοποιών που ενσαρκώνουν ζωντανούς ρόλους επεξεργάστηκε και επιμελήθηκε με βάση τις πρόβες και τις παραστάσεις ο Αντώνης Ιορδάνου, μέλος του θιάσου. Το έργο αποτυπώνει με γλωσσική ακρίβεια και συναισθηματική οξύτητα τις δυναμικές της σύγκρουσης, την κατάρρευση των χαρακτήρων και την τελική διάσπαση της οικογενειακής ενότητας, μέσα από την αμφισβήτηση της πατριαρχικής εξουσίας.

Το "Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι" είναι το γράμμα ενός γιου προς την αναλφάβητη μητέρα του. Ο Λιτλ Ντογκ, Αμερικανός βιετναμέζικης καταγωγής, φέρνει στο φως την ιστορία της οικογένειάς του απ’ τον πόλεμο του Βιετνάμ ως την εγκατάστασή της στην Αμερική, εστιάζοντας στη δραματική ζωή της στοργικής αλλά συχνά βίαιης μητέρας του και της γιαγιάς του. Παράλληλα, ψηλαφώντας τα τραύματα του παρελθόντος αποκαλύπτει σκέψεις και πλευρές της ζωής του που η μητέρα του αγνοούσε: αγωνίες, φόβους του, έναν δυνατό έρωτα. Μια ωμή, αλλά βαθιά λυρική και ειλικρινή εξομολόγηση που φτάνει στη θαρραλέα αποκάλυψη συγκλονιστικών προσωπικών στιγμών. Ο Ocean Vuong γεννήθηκε το 1988 σ ’έναν ορυζώνα στο Βιετνάμ. Σήμερα συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο ταλαντούχους νέους συγγραφείς της αμερικανικής λογοτεχνίας. Η ποιητική του συλλογή Νυχτερινός ουρανός με τραύματα εξόδου τιμήθηκε με το σημαντικό βραβείο T.S. Eliot.

Σου φαίνεται κομματάκι νοσηρό; Αηδιάζεις μήπως στην εικόνα ενός καλοδιατηρημένου μπάρμπα που περιφέρει μια φοιτήτρια της Νομικής και την πλασάρει σε διαφόρους; Αδιαφορώ για τη γνώμη σου! Εμείς περνούσαμε εξαιρετικά. Νιώθαμε κάπως σαν παιδιά που έχουν βρει τον τρόπο να μπαινοβγαίνουν στις ζωές των μεγάλων και να τις αναστατώνουν. Ξέραμε ότι όσο είχαμε ο ένας τον άλλον...

Όσο είχαμε ο ένας τον άλλον... Υποψιάζεσαι βέβαια τη μοναδική μου αγωνία. Ότι μια μέρα θα συναντούσε η Ρούλα κάποιον, ο οποίος θα κατόρθωνε να τη γοητεύσει αληθινά και να ανατρέψει τους κανόνες του παιχνιδιού μας. Την είχα βάλει να μου υποσχεθεί πως, αν ποτέ συνέβαινε κάτι τέτοιο, δεν θα καταδεχόταν να μου χρυσώσει το χάπι, πως θα εξαφανιζόταν ακαριαία και δεν θα ξαναέδινε ποτέ σημεία ζωής.

Κι εκείνη ωστόσο -όσο παράξενο κι αν ίσως σου φαίνεται- έτρεμε ακριβώς το ίδιο ενδεχόμενο.

Η ποίηση πάντοτε εκλέγει τα αντικείμενά της με αγνότητα και ακρίβεια. Εμπιστεύεται τα χείλη εκείνα που μπορούν μες στους πολλούς βόμβους να σχηματίσουν τα αληθινά ονόματα των πραγμάτων, τα χέρια που ξέρουν να οδηγήσουν το δικό της πολύπλοκο άροτρο στο χώμα, το χώμα της γλώσσας, το χώμα της ψυχής μας. Γιατί η ποίηση είναι πρωταρχικά αυτή η επίμονη διαδικασία, η μυστική προετοιμασία, η αναπαρθένευση για την εκάστοτε και πάντοτε πρώτη άνοιξη.

Αν και το έργο "Στη ζούγκλα των πόλεων" είναι νεανικό, εν τούτοις είναι προφητικό ενός παράλογου κόσμου, ενός φρικιαστικού ανταγωνισμού για την αλλοτρίωση του ατόμου, όπου η απομόνωση είναι τόση, ώστε ούτε με την... έχθρα μπορούν να επικοινωνήσουν οι άνθρωποι. Γράφτηκε στα 1921-1922. Πρωτοπαίχτηκε στο Residenztheater του Μονάχου στα 1923.