Grèce

Ο Λαοκράτης Βάσσης έχει αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος του συγγραφικού του έργου στη θεώρηση του Πολιτιστικού μας Προβλήματος. Που το αντιμετωπίζει, υπό την έννοια της πολύ βαθιάς πνευματικής, ηθικής, αξιακής και ταυτοτικής εντέλει κρίσης, ως το μέγα «πρόβλημά» μας, «πρόβλημα των προβλημάτων» μας, κοινή ρίζα και κοινό παρονομαστή όλων των μεγάλων προβλημάτων μας. Με συνακόλουθο σύμπτωμά του, όπως συμβαίνει με τις μεγάλες κρίσεις των κοινωνιών, το να μη συνειδητοποιούμε το επικίνδυνο μέγεθός του και την κρισιμότητά του για την Ελλαδική μας υπόσταση αλλά και για τον Ελληνισμό στο σύνολό του. Θέλοντας να συνεισφέρει στη σωστή ανάγνωση και συνειδητοποίησή του, συγκέντρωσε σε ένα τόμο, με προϊδεαστική εισαγωγή, τα τρία βασικά πολιτιστικά του κείμενα: την πολιτιστική δηλαδή ανάγνωση της Χρεοκοπίας μας (Η Χρεοκοπία της Μεταπολίτευσης- Πολιτιστικές αναγνώσεις), το Πολιτιστικό «Αλφαβητάρι» του Ελληνισμού (Το Πολιτιστικό μας Αλφαβητάρι- Ελληνισμός- Πολιτισμός- Αριστερά) και το Πολιτιστικό Αντίδοτο στη Χρεοκοπία, υπό τον αυτό τίτλο. Όλα απ’ τις εκδόσεις «Ταξιδευτής». Με παραρτηματική προσθήκη τριών ακόμη συμπληρωματικών κειμένων, υπό τους εύγλωττους τίτλους: Η πολιτιστική αντίσταση των τοπικών μας κοινωνιών – Αριστερά και πολιτική πολιτισμού- Η έρπουσα εθνοταυτοτική μας «αμηχανία», δημοσιευμένα σε βιβλία («Ταξιδευτής») και περιοδικά («Άρδην», «Τετράδια»). Όπου καταθέτει το κύριο «σώμα» των πολιτιστικών του απόψεων, με θεμέλια τη θέση του πως: η πολιτιστική «ψυχή» του Ελληνισμού ορίζει τη διαχρονική ταυτοτική του ιδιαιτερότητα και τα άυλα (πνευματικά) σύνορά του. Συνακολούθως και τον εσώτερο αξιακό πυρήνα της εθνικής μας υπόστασης, χάρη στον οποίο δεν χαθήκαμε στις δίνες των αιώνων και των χιλιετιών. Με την κατά Σβορώνο «αντίστασή» μας να είναι απότοκος αυτού ακριβώς του εσώτερου αξιακού πυρήνα της ιστορικής «συλλογικότητάς» μας.

Έστω κι αν σήμερα λίγοι ενθουσιάζονται από το γεγονός ότι η αρχαία ελληνική τέχνη και ποίηση συμβάλλουν στην αυτογνωσία μας, θα πρέπει να καταλάβουμε τι σημαίνει το ότι οι αρχαίοι Έλληνες κατόρθωσαν να δημιουργήσουν λέξεις, απλές και περιεκτικές, κατάλληλες για τον θεωρητικό στοχασμό και τη φιλοσοφία. Εκείνο που παρεμποδίζει μια υγιή τάξη να επιβληθεί είναι πως ό,τι ανακάλυψαν οι αρχαίοι Έλληνες: φύση, αλήθεια, ελευθερία, δικαιοσύνη, ομορφιά, πάντα λησμονούνται και πάντα θα λησμονούνται. Αυτές οι ιδέες είναι τέτοιες κατ' ουσίαν, που μπορούν να λησμονούνται πάντοτε. Γι' αυτό και οι αρχαίοι Έλληνες μας καλούν να τις ανακαλύπτουμε διαρκώς σ' όλους τους τομείς της ζωής μας.

Πώς γίνεται όταν μαζεύονται οι φίλοι;

Πίνουν κάνα ποτήρι, μερακλώνουν κι αρχίζουν να λένε παλιές ιστορίες. Τέτοιες συγκεντρώσαμε σ αυτό το βιβλίο. Ιστορίες για μηχανές με κουρελού αντί για σέλα, που διασχίζουν κάθετα τη Συγγρού, που συγκρούονται με γαϊδάρους και γριές.

Ιστορίες με ήρωες που βρίσκονται σε διαρκή πόλεμο με τους νοικοκυραίους και τους μπάτσους, που κλέβουν όποια μηχανή τούς γυαλίσει, που οδηγάνε δεκατέσσερεις χιλιάδες χιλιόμετρα χώμα στο ταξίδι του μέλιτος...

Αφροδισιακός, γαλαξίας, μέντορας, μουσείο, ύβρις … είναι ελάχιστες μόνο από τις λέξεις που μας έχει κληροδοτήσει η ελληνική μυθολογία με τη δημιουργική ορμή της. Επέζησαν χιλιετίες ολόκληρες, άλλαξαν, προσαρμόστηκαν και σήμερα τις χρησιμοποιούμε καθημερινά, αν και συχνά δεν ξέρουμε την ιστορία που κρύβεται μέσα τους, τον σπόρο που τις γέννησε. Και δεν είμαστε οι μόνοι που τις χρησιμοποιούμε! Οι λέξεις αυτές έχουν περάσει σε πολλές γλώσσες, άλλες φορές με την ίδια σημασία και άλλες όχι. Στην έκδοση αυτή αναζητήσαμε και παραθέτουμε τα κρυμμένα ίχνη της μυθολογίας μας σε αγγλικές λέξεις και εκφράσεις. Το βιβλίο συγκεντρώνει περισσότερους από εβδομήντα αρχαιοελληνικούς μύθους, με διάσημους πρωταγωνιστές, όπως ο Δίας, η Αθηνά, ο Ηρακλής και ο Αχιλλέας, οι Αμαζόνες, η Μέδουσα, ο Μινώταυρος κ.α., εικονογραφείται με σκηνές από αρχαία αγγεία και εμπλουτίζεται με αποσπάσματα από αρχαία κείμενα, όπως η Ιλιάδα, η Οδύσσεια, τα Αργοναυτικά και η Θεογονία. Για όσους αγαπούν τη γλώσσα, για όσους αγαπούν τη μυθολογία, για όσους θέλουν να περιπλανηθούν με όχημα τις λέξεις στον κόσμο, στην ιστορία και στον πολιτισμό.

Η σύγχρονη κοινή γνώμη στον αποκαλούμενο δυτικό κόσμο αντιμετωπίζει το Αφγανιστάν με την μορφή μίας κοιτίδας ανηλεών πολεμάρχων που συνήθως στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου, αν και μετά την είσοδο στο νέο αιώνα η περιοχή αυτή αποκτά περίοπτη θέση στο πλαίσιο του λίκνου της ισλαμικής τρομοκρατίας. Ομολογουμένως κατά την διάρκεια των τριών τελευταίων αιώνων ο τραγικός αυτός τόπος μαγνητίζει την προσοχή των εκάστοτε υπερδυνάμεων, που επιχειρούν να επιβάλλουν μία νέα παγκόσμια τάξη, πλην όμως όλες οι απόπειρες έχουν να επιδείξουν αποτελέσματα άλλοτε επιεικώς αμφίβολα και άλλοτε εντελώς καταστροφικά. Οι διαδοχικές δραματικές αποτυχίες των Βρεταννών, στα τέλη του 19ου αιώνα, των Ρώσσων και πλέον πρόσφατα των Αμερικανών και των συμμάχων τους, επαναφέρουν με θλιβερό τρόπο το Αφγανιστάν στο προσκήνιο, προκαλώντας εύλογες απορίες για την ποιότητα του σχεδιασμού των παρεμβάσεων. Δυστυχώς όλες οι επιχειρήσεις διακρίνονται στο αρχικό στάδιο για την υπερβολική αισιοδοξία τους που σχεδόν αγγίζει ή και υπερβαίνει τα όρια της υπερφίαλης συμπεριφοράς, για να καταλήξουν σε καταστροφικά και ταπεινωτικά αποτελέσματα. Οι Βρεταννοί, Ρώσσοι και Αμερικανοί Άβαταρ του μεγαλύτερου στρατηλάτη όλων των εποχών, εμφανίζονται ανεπίδεκτοι μάθησης, χωρίς να αντιλαμβάνονται το πώς πριν από 23 και πλέον αιώνες, μία ανεπανάληπτη προσωπικότητα από την δύση φέρει μετά από ανελέητο και αιματηρό διετή αγώνα την περιοχή υπό ελληνικό έλεγχο, μετατοπίζοντας τα ανατολικά σύνορα του ελληνισμού στην Κεντρική Ασία, επί τρεις αιώνες, σχεδόν στα όρια της Κίνας.

Ο Οιδίπους πορεύεται προς την κατεύθυνση που του ορίζει η μοίρα του. Οι λαμπρές εικόνες με τους ποικίλους εκφραστικούς τρόπους, τα επικολυρικά στοιχεία, η αναζήτηση της αλήθειας, όλα τα στοιχεία του τραγικού λόγου κορυφώνουν το πάθος, τον πόνο, αλλά και το μεγαλείο του ήρωα

Αυτό που έλεγε ο Γιάννης Τσαρούχης, ότι καταπιάστηκε με τις Τρωάδες σαν διαμαρτυρόμενος θεατής, ισχύει και γι' αυτές τις δοκιμαστικές μεταγραφές, που έχουν στόχο να μεταφέρουν στη σημερινή καθημερινή γλώσσα μας με κάθε δυνατή ακρίβεια αυτό που έλεγε ο Όμηρος γύρω στα 800 με 750 π.Χ., χωρίς να το αλλοιώνουν από "λογοτεχνική" διάθεση, από ηθικές ή σχολαστικές προκαταλήψεις ή, τέλος, από κεκτημένη ερμηνευτική ταχύτητα.
Η "λογοτεχνική" μεταφορά των έργων αυτών, μέχρι σήμερα, κατάφερε να ισοπεδώσει το αρχαίο κείμενο και να το εγκλωβίσει στο ύφος του μεταφραστού. Ικανός για να μεταφράσει τον Όμηρο στα νεότερα χρόνια θα ήταν εκείνος ο ποιητής (ή ο φιλόλογος) που (σαν τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη) θα ήταν άριστος γνώστης του αρχαίου κειμένου του προγόνου του και θα χειριζόταν με άνεση τόσο τη λόγια όσο και τη λαϊκή γλώσσα του καιρού μας. Οι "λογοτεχνικές" επίσης μεταφορές στερούν τις ομιλίες των προσώπων των επών από την ιδιαίτερη γλώσσα του καθενός, που αναδεικνύει τον (ας πούμε, θεατρικά επεξεργασμένο) χαρακτήρα του. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Η λέξη Ορθοδοξία και η λέξη Δύση δεν παραπέμπουν σε αντίπαλες ιδεολογίες ή σε θρησκείες διαφορετικές. Δηλώνουν διαφορά πολιτισμών, δηλαδή διαφορά νοήματος της ύπαρξης και τρόπου του βίου – διαφορά σαρκωμένη στους θεσμούς, στην Τέχνη, στην ιεράρχηση των αναγκών. «Εκδυτικισμένος Έλληνας» ή «εξελληνισμένος Δυτικός» συνιστούν γλωσσικές αντιφάσεις: σαν να λέμε «ξύλινο σίδερο» ή «σιδερένιο ξύλο». Όμως, στο ελληνώνυμο κρατίδιο, που η Δύση συγκαταβατικά ανέχθηκε να σχηματιστεί σαν καρπός της εξέγερσης των Ελλήνων ενάντια στον τουρκικό ζυγό, το σίδερο έγινε ξύλινο και η Ορθόδοξη Εκκλησία συμβατική «εθνική θρησκεία». Το βιβλίο φωτίζει αυτή την ανίερη αλχημεία. Πηγή: https://www.paron.gr/2021/03/10/orthodoxia-kai-dysi-sti-neoteri-ellada/

Η αφήγηση των ποικίλων συνθηκών, καταστάσεων και ιστορικών γεγονότων που καθόρισαν την εξέλιξη ενός αγροτικού οικισμού τόσο κοντά στο κέντρο της πόλης όπως τα Πατήσια επιβάλλει την ανάδειξη της σχέσης της περιοχής με τη γενικότερη ιστορία των Αθηνών - πολεοδομική, χωροταξική, γεγονοτολογική.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, στο πέρασμα των χρόνων, οι διάφορες μεταβολές που σημειώθηκαν λόγω φυσικών ή κοινωνικοπολιτικών παραγόντων (φυσικές καταστροφές, π.χ. ξηρασία, αρρώστιες, εγκατάλειψη της γης, πόλεμοι, αστυφιλία) επηρέασαν σε πολύ μεγάλο βαθμό το περιβάλλον όπου ζουν και εργάζονται οι άνθρωποι.
...Σήμερα η πλατεία Αμερικής, όπου και κατοικώ, όπως και κάθε πλατεία της περιοχής των Πατησίων, βιώνει μια «συμβατική» «αναγκαστική» συνύπαρξη θρησκειών, γλωσσών και πολιτισμών. Με δικαιολογημένα και αδικαιολόγητα παράπονα, με τελείως διαφορετικά συναισθήματα, φανερά και κρυφά μιας άλλης εποχής, ανακατεμένα με συμπόνια, αλληλεγγύη, φόβο και εχθρότητα, άλλοι να τα εκφράζουν και άλλοι να τα θάβουν βαθιά μέσα τους, με μία πολιτεία «περιορισμένης ευθύνης» που προσπαθεί είναι αλήθεια. Αδυνατούμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει, αλλά κυρίως γιατί συμβαίνουν με τόσο άναρχο τρόπο. Οι ευθύνες μας, οι υποχρεώσεις, αλλά και τα δικαιώματά μας, ένα κουβάρι.