Andrea Camilleri

non-exchangeable & non-refundable

«Κάθε πρωί στις επτά, φρέσκος, πλυμένος, ξυρισμένος, ντυμένος στην τρίχα, κάθομαι στο τραπέζι του γραφείου μου και γράφω. Είμαι πειθαρχημένος, τέλειος υπάλληλος της γραφής. Με κάποιες κακές συνήθειες, ίσως, γιατί όσο γράφω καπνίζω, πολύ, και πίνω μπίρα. Και γράφω, γράφω ασταμάτητα». Καλοκαίρι του 2016. Ο Αντρέα Καμιλλέρι, στα 91 του, μάχεται το σκοτάδι της τυφλότητας ανατρέχοντας στις εικόνες της μνήμης του. Και αρχίζει να υπαγορεύει. Γεννιέται έτσι μια πραγματική άσκηση μνήμης, ένα είδος «εργασίας για τις διακοπές». 23 ιστορίες σε 23 ημέρες, για τις αναμνήσεις που σημάδεψαν τη ζωή και το έργο του, και που αποτελούν επιπλέον πολύτιμες βινιέτες της ιστορίας του τόπου του τα τελευταία εκατό χρόνια. Τις ιστορίες συνοδεύουν τα σχέδια έξι καταξιωμένων Ιταλών εικονογράφων, οι οποίοι επιχειρούν να εκφράσουν οπτικά το συναίσθημα του βιβλίου. Η στάχτη του Λουίτζι Πιραντέλλο, που το 1942 πέντε μαθητές λυκείου, ανάμεσά τους κι ο Αντρέα Καμιλλέρι, προσπαθούν να πείσουν τις αρχές να μεταφερθεί από τη Ρώμη στο Αγκριτζέντο, τιμώντας την επιθυμία του. Πίσω στα 1940 και στο εξοχικό των εκ μητρός παππούδων, τη μέρα που ο Μουσσολίνι κήρυξε τον πόλεμο στη Γαλλία και στην Αγγλία. Η προληπτική λογοκρισία του 1960, που φτάνει ως τη σύλληψη του κριτικού κινηματογράφου που δημοσίευσε, υπό τον εύγλωττο τίτλο Η Στρατιά «Σ’ αγαπώ», κείμενο με θέμα τα κατορθώματα του ιταλικού στρατού στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι αφηγήσεις του Ρώσου φίλου του ηθοποιού Πιέτρο Σαρόφ για τη γνώμη του Τσέχοφ για τον Στανισλάφσκι, για τον Αντονιόνι και τη Μόνικα Βίττι, για τις παρενέργειες των ψηλών βουνών στη συμπεριφορά ενός ανθρώπου που γεννήθηκε σ’ ένα χωριό ενάμισι μέτρο πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, για τη μανία του καπνίσματος, για τον αστυνόμο Καμιλλέρι, για την Ομορφιά που κάποτε είχε την τύχη ν’ αντικρίσει... «Ο Καμιλλέρι, ο τυφλός συγγραφέας με τα χίλια μάτια και τις χιλιάδες αναμνήσεις, μας διηγείται το μικρό έπος του στα μαγευτικά μέρη που έζησε πραγματικά. Αυτό που καμία τυφλότητα δεν μπορεί να σβήσει και να εξαφανίσει». Il Messaggero «Διαβάζοντάς το ανακαλύπτεις την πηγή έμπνευσης του πολυαγαπημένου συγγραφέα». Corriere della Sera

Η πολυτάραχη και έντονη ατμόσφαιρα που αλλάζει την καθημερινότητα και ξεσηκώνει τη Βιγκάτα θυμίζει πανηγύρι ή λούνα παρκ. Στην πόλη πραγματοποιούνται τα γυρίσματα μιας σειράς για τη σουηδική τηλεόραση. Για ν’ αλλάξει το αστικό τοπίο και τα κτίρια να μοιάζουν μ’ εκείνα της δεκαετίας του ’50, οι τεχνικοί συγκέντρωσαν πληροφορίες και στοιχεία από ερασιτεχνικά φιλμ που είχαν γυριστεί σε διάφορα σημεία της πόλης. Στο κινηματογραφικό μασκάρεμα εμπλέκεται ακόμη και το αστυνομικό τμήμα, διακινδυνεύοντας να γελοιοποιηθεί εξαιτίας μιας πινακίδας που το παρουσιάζει σαν «Αίθουσα χορού».

Μέσα από σκονισμένους φακέλους προκύπτουν κατά τη διάρκεια της αναζήτησης των παλιών φιλμ, που αποτύπωναν εκείνη την εποχή, έξι χρονολογημένα φιλμάκια που επί έξι χρόνια, την ίδια πάντα ώρα, την ίδια μέρα και τον ίδιο μήνα, κινηματογραφούν με εμμονή τη θαμπή λευκότητα ενός τοίχου.

Ο Μονταλμπάνο καλείται ν’ αναγνώσει σ’ εκείνο το κενό, λευκό πλαίσιο την πλοκή, ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που εμφανίζεται και χάνεται: οδυνηρά εσωστρεφές και αινιγματικό, ίσως αβάσταχτο. Με διαφορετικό τρόπο προχωρά διστακτικά η παράλληλη έρευνα, που αφορά ένα επεισόδιο εκφοβισμού στο οποίο περιπλέκεται μυστηριωδώς μια ένοπλη εισβολή σε σχολείο. Ο Μονταλμπάνο αναγκάζεται ν’ αναμετρηθεί για τα καλά με το φωτεινό και έξυπνο μυαλό εφήβων που έχουν σχέσεις μόνο μέσα από το skype και που με τη ζωντάνια και την ορμητικότητά τους, σαν νέοι Αργοναύτες, εμπιστεύονται την εύθραυστη τρυφερότητά τους στην περιπέτεια του διαδικτύου.

Μια τριπλή ανθρωποκτονία είναι η υπόθεση που πρέπει να διαλευκάνει αυτή τη φορά ο Μονταλμπάνο - ενός νέου που ζούσε ξοδεύοντας περισσότερα απ` όσα θα του επέτρεπαν οι οικονομικές του δυνατότητες και ενός ζευγαριού ηλικιωμένων που περνούσαν τη ζωή τους κλεισμένοι μέσα στο σπίτι τους, μέχρι τη στιγμή που αποφάσισαν να κάνουν μια εκδρομή στο Τίνταρι. Το μόνο γεγονός που μοιάζει να συνδέει τον νέο με το ζευγάρι είναι ότι έμεναν στην ίδια πολυκατοικία. Ο Μονταλμπάνο όμως κουβαλάει μια κατάρα, ξέρει να διαβάζει τα πανάρχαια σημάδια που υπάρχουν ακόμη στη Σικελία. Στην έρευνα για τη διαλεύκανση της υπόθεσης τον βοηθάνε, εκτός από την ομάδα των συνεργατών του, μια γέρικη ελιά με στριφτό κορμό, η Σουηδέζα Ίνγκριντ, ένα βιβλίο του Κόνραντ κι ένας αμετανόητος `Ανώνυμος`.

Η Λάουρα είναι νέα, όμορφη και δημοφιλής. Παντρεμένη με έναν διάσημο συγγραφέα που τη λατρεύει, γράφει και η ίδια, πηγαίνει στο θέατρο, είναι ειδική στην Ιστορία της Τέχνης. Όταν το επιθυμεί, έχει την ικανότητα να προκαλεί έντονα συναισθήματα στους άντρες χωρίς την παραμικρή ενοχή. Προσφέρει γενναιόδωρα τον εαυτό της και τα πλούτη της. Κάποιες στιγμές, ωστόσο, βαραίνει πάνω της μια σκιά. «Με έπιασε ο Λίβας», λέει, γιατί πράγματι είναι σαν να φυσάει μέσα στην καρδιά της ο τρομερός άνεμος της ερήμου, που την εξουθενώνει και την κάνει να απομονώνεται για μέρες. Έπειτα ξαναβρίσκει τη γαλήνη της και γίνεται πάλι η άστατη αλλά λαμπερή γυναίκα που θαυμάζουν όλοι. Μέχρι που μια νύχτα η Λάουρα εξαφανίζεται.

Μιλώντας με πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους που τη γνώριζαν, ο επιθεωρητής Μαουρίτσι –καλλιεργημένος και διεισδυτικός ερευνητής της ανθρώπινης ψυχής– αντιλαμβάνεται ότι ο καθένας θυμάται ένα διαφορετικό πρόσωπο αυτής της γυναίκας. Τα ίχνη που τον οδηγούν σ’ αυτήν είναι αόρατα, σημαδεμένα από τα ερωτήματα που η ίδια έθετε αδιάκοπα στον εαυτό της, από την καυτή ένταση που έκρυβε η κάθε της κίνηση… σαν την κίνηση των σωμάτων στο κέντρο μιας τοιχογραφίας του Φρα Αντζέλικο, που η ίδια η Λάουρα είχε ερμηνεύσει με μοναδική διαίσθηση.

 

Μια μεγάλη επιχείρηση, η Μανουέλλι, που στηρίζει την οικονομία της χώρας και δίνει δουλειά σε χιλιάδες εργάτες. Ο πρόεδρος της εταιρείας, ένας παρακμασμένος πατέρας της βιομηχανικής αναγέννησης της Ιταλίας, που, όταν αναφέρεται στο άτομο του, χρησιμοποιεί πάντα τρίτο ενικό. Ο γιος του, ανίκανος και λοξός, κατέχει τη θέση του γενικού αντιπροέδρου και όλοι τον χλευάζουν. Ο διευθυντής του προσωπικού, όσο χρειάζεται ικανός και κυνικός για να "θέσει σε διαθεσιμότητα" εκατοντάδες εργαζομένους, αλλά με κρυφό πάθος για την ποίηση. 0 γενικός διευθυντής, αδίστακτος μάνατζερ, προικισμένος με αποφασιστικότητα, διπλωματική κομψότητα και την απαιτούμενη για τη συγκεκριμένη θέση σκληρότητα, με μια νέα, πανέμορφη και ηλίθια σύζυγο. Νόστιμες ή αντιπαθητικές γραμματείς, οδηγοί, τηλέφωνα που χτυπούν ασταμάτητα για δουλειά και χρήματα, έρωτα και προδοσία. Σε τούτη την πραγματικότητα που νομίζουμε πως πολύ καλά γνωρίζουμε, πέφτει η σκιά της κρίσης και τότε χρειάζεται να γίνουν περικοπές και συγχωνεύσεις, διαπραγματεύσεις με υπουργούς και υφυπουργούς, ν΄ αντιμετωπιστούν συνδικαλιστές και καταλήψεις... Ένα αδυσώπητο οικονομικό θρίλερ, ένα δράμα όπου οι πρωταγωνιστές σμιλεύονται με τραχύτητα, σχεδόν με ωμότητα, βασανισμένοι από αισθήματα πάθους, μίσους, εκδίκησης και δύναμης, που καθορίζουν τη στάση τους απέναντι στη ζωή.

Στη μακροχρόνια, άμεμπτη καριέρα του, το υψηλόβαθμο στέλεχος τράπεζας και αφοσιωμένος σύζυγος είχε λάβει τρεις ανώνυμες επιστολές. Οι δύο πρώτες ήταν παλιές, είχαν σταλεί πριν από δεκαετίες. Η τελευταία είχε έρθει πρόσφατα και έκανε σαφείς υπαινιγμούς για την πίστη της νεαρής και πανέμορφης δεύτερης συζύγου του, της Αντέλε, μιας σαγηνευτικής femme fatale, γυναίκας με άγριο αισθησιασμό αλλά συμπεριφορά σεμνή και τυπική σε όλα, ακόμα και στο ντύσιμο. Κανείς λοιπόν δεν απορεί που σε ιδιαίτερες περιστάσεις φοράει ένα άψογο γκρι ταγιέρ. Το ρούχο αυτό ωστόσο έχει βαθύ συμβολικό νόημα. Ένα νόημα που ο σύζυγός της θα ήταν καλύτερα να μη μάθαινε ποτέ... Ο μετρ της αστυνομικής λογοτεχνίας Αντρέα Καμιλλέρι αποδεικνύει για άλλη μια φορά τις ικανότητές του ως ανατόμου της γυναικείας ψυχής. Για άλλη μια φορά, επίσης, δεν διστάζει να θίξει τον αστικό καθωσπρεπισμό και την απαράμιλλη υποκρισία που χαρακτηρίζουν την "καλή" -και διεφθαρμένη- κοινωνία της σύγχρονης Σικελίας.

Ένα άγριο αλλά πανέµορφο και αισθησιακό πλάσµα, µε σαγηνευτικά παιδικό ταµπεραµέντο, η τριαντάχρονη Αριάνα, και o αιχµάλωτος στα δίχτυα της γοητείας της σύζυγος, ο Τζούλιο, ο οποίος κάνει τα πάντα για να ικανοποιήσει όλα όσα εκείνη επιθυµεί. Εκτός από αυτό που ποθεί περισσότερο: την ερωτική ολοκλήρωση. Στην καθηµερινότητα του ζευγαριού εισβάλλουν τα ραντεβού της Πέµπτης, τα οποία οργανώνει προσωπικά ο ίδιος ο Τζούλιο, φροντίζοντας ώστε οι άντρες που συνευρίσκονται ερωτικά µε την Αριάνα να τηρούν τους κανόνες που εκείνος έχει ορίσει. Όµως δεν καταφέρνει να διώξει από το µυαλό του τη σκέψη πως κάτι του διαφεύγει. Η Αριάνα κρύβει ζηλότυπα από όλους, ακόµη και από εκείνον, "το ολοδικό µου", ένα µυστικό µέρος που κρατά µόνο για τον εαυτό της, µια σκοτεινή φωλιά στην άκρη της σοφίτας. Και µε το πέρασµα του χρόνου η τροµερή της εµµονή µε "το ολοδικό µου" θα γίνει πολύ επικίνδυνη... Βασισµένο σε πραγµατική ιστορία, το βιβλίο είναι το ψυχογράφηµα µιας ηρωίδας που κινείται στα όρια της παραφροσύνης. Και όπως στον µύθο της Αριάδνης και του Μινώταυρου, η Αριάνα τριγυρίζει µέσα στον περίπλοκο λαβύρινθο του νου, όπου ένα τέρας ζει και τρέφεται από τις πιο σκοτεινές και ανοµολόγητες επιθυµίες. Ωµό, διαστροφικό, αλλά και άκρως ερωτικό, µε αριστοτεχνικό ρυθµό και γραφή άξια ενός συγγραφέα του επιπέδου του Andrea Camilleri, το βιβλίο αυτό δεν θα το αφήσετε παρά µόνο αφού διαβάσετε την τελευταία γραµµή. Αλλά και τότε ακόµα...

"Κάποτε, όταν ήταν μικρός, ο πατέρας του, αστειευόμενος, του είπε ότι το φεγγάρι στον ουρανό ήταν χάρτινο. Τότε αυτός, που πίστευε ό,τι του έλεγε ο πατέρας, το πίστεψε. Τώρα πια, ώριμος άντρας, έξυπνος, με μυαλό και διαίσθηση, πίστεψε ξανά, όπως όταν ήταν μικρό παιδί, σε δύο γυναίκες, που του είπαν ότι το φεγγάρι είναι φτιαγμένο από χαρτί. Ανάμεσα σε δύο δυνατές και επικίνδυνες γυναίκες πρέπει να παλέψει ο αστυνόμος Μονταλμπάνο: η μια εξωστρεφής, με απίστευτο αισθησιασμό, η άλλη μυστικοπαθής, με νοσηρά πάθη, ικανή ν΄ αναλάβει τα πάντα και να κρύψει τα πάντα. Παράλληλα, βήματα τυφλά τον οδηγούν στο μυστήριο ενός "πεθαμένου" σπιτιού, όπου, γύρω από ένα πτώμα σε άσεμνη στάση, γίνονται λάσπη και λιμνάζουν βρόμικα και σάπια νερά σκηνογραφικών και ευερέθιστων παθών μαζί με τα κατακάθια μιας πολιτικής αισχρότητας, που αφήνει να αναδυθούν εξέχοντες νεκροί και ευτυχή βίτσια. Σε αυτό το μυθιστόρημα, στο οποίο το σκοτεινό έλος (πανομοιότυπο με κοινωνικό θάνατο) γίνεται αλληλέγγυο με την κυβερνητική πολιτική την εθισμένη στη συνήθη ανωμαλία, η πλοκή είναι αργή". Σαλβατόρε Σιλβάνο Νίγκρο