Οικονομία

"Γιατί δεν γίνονται μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα;" Το γνωστό ερώτημα είναι ελαφρώς παραπλανητικό. Μεταρρυθμίσεις γίνονται στην Ελλάδα, και μάλιστα πολλές. Ιδίως στην περίοδο της κρίσης υπήρξε ένα σαρωτικό κύμα αλλαγών σε όλα τα πεδία δημόσιας πολιτικής. Ωστόσο, με δεδομένους τους καταναγκασμούς της αναγκαίας αλλά βίαιης δημοσιονομικής προσαρμογής, οι μεταρρυθμίσεις έγιναν εσπευσμένα και πρόχειρα, μέσα από μια νομοθεσία "έκτακτης ανάγκης", υπονομεύοντας ακόμη περισσότερο τις προϋποθέσεις σχεδιασμού και υλοποίησης δημόσιων πολιτικών - συνεχίζοντας την ελληνική "παράδοση" όπου πρυτανεύει ο νομοθετικός φορμαλισμός και ο πολιτικός βολονταρισμός. Καθώς μπαίνουμε στην μετά την κρίση εποχή, είναι εφικτό να αλλάξουμε παράδειγμα; Σε αυτή τη μελέτη επιχειρούμε να απαντήσουμε θετικά, ανιχνεύοντας τα προαπαιτούμενα ενός ορθολογικού μοντέλου σχεδιασμού και υλοποίησης δημόσιων πολιτικών (δηλαδή μεταρρυθμίσεων), το λεγόμενο Evidence-Based Policy Making, που βασίζεται στη μελέτη και την τεκμηρίωση, την καλή νομοθέτηση, τη διαφάνεια και τη διαβούλευση, καθώς και σε ένα ισχυρό συντονιστικό κέντρο διακυβέρνησης. Προτείνεται μια αλλαγή οπτικής γωνίας: από το "Γιατί δεν γίνονται μεταρρυθμίσεις;" στο "Πώς να κάνουμε καλύτερες μεταρρυθμίσεις;", δηλαδή πώς να αλλάξουμε τη θεσμική μας ναυπηγική ώστε να μπορούμε να επιδιορθώνουμε το καράβι εν πλω.

Όποιος δεν µπορεί να εξηγήσει µε απλά λόγια δύσκολες έννοιες σε νέους ανθρώπους απλά δεν τις κατανοεί αρκετά καλά ο ίδιος. Το βιβλίο τούτο πασχίζει λοιπόν να παραθέσει µια αφήγηση για την οικονοµία που η κόρη του συγγραφέα δε θα τη βαριόταν και η οποία, παράλληλα, θα εξηγούσε δύο πράγµατα: πώς προέκυψε ο σύγχρονος κόσµος µας και γιατί οι θεωρίες των οικονοµολόγων είναι µέρος των προβληµάτων –και όχι των λύσεων– που γεννά ο κόσµος αυτός. Θέτει, και απαντά, προκλητικά ερωτήµατα, όπως: - Πότε και πώς γεννήθηκε η πρωτοκαθεδρία του κέρδους; - Γιατί δε θα υπήρχε ποτέ πλούτος χωρίς χρέος; - Από πού προκύπτει η εξοργιστική εξουσία των τραπεζιτών; - Τι κρύβεται πίσω από τις οικονοµικές κρίσεις; - Υπάρχει ελπίδα η ανθρωπότητα να πάψει να λειτουργεί ως ανόη-τος ιός που σκοτώνει τον οργανισµό στον οποίο ζει; - Τι είναι το χρήµα και γιατί έχει «ανάγκη» τη δηµοκρατία; Αν και δεν εστιάζει στην ελληνική καθηµερινότητα των τελευταίων, θλιβερών ετών, το βιβλίο πραγµατεύεται τα µεγάλα ζητήµατα της κοινωνικής οικονοµίας που αγγίζουν όλους τους ανθρώπους, παντού, αλλά µε τρόπο που µπορεί κάποιος να χρησιµοποιήσει ώστε να δει µε διαφορετικό µάτι την πρόσφατη κατάρρευση της ελληνικής οικονοµίας, καθώς και τους λόγους για τους οποίους οι κρατούντες αρνούνται πεισµατικά να λάβουν τις αποφάσεις που θα έφερναν τη λύτρωση των κοινωνιών µας στην Ευρώπη, στην Ελλάδα, στον κόσµο όλο.

Στο βιβλίο αυτό ο Γιάνης Βαρουφάκης αναλύει, µε τη µορφή µιας µακράς επιστολής στον πατέρα του, πώς ο καπιταλισµός δολοφονήθηκε από κάτι πολύ χειρότερο που πήρε τη θέση του. Τον καπιταλισµό τον σκότωσε το ίδιο το κεφάλαιο! Όχι το παραδοσιακό κεφάλαιο (βιοµηχανικές µηχανές, κοµπιούτερ κτλ.), αλλά µια µετάλλαξη του κεφαλαίου: µηχανές δικτυωµένες µέσω του «υπολογιστικού νέφους» (ένα είδος «νεφο-κεφαλαίου») που τρέχουν αλγόριθµους σχεδιασµένους και να διαµορφώνουν τις καταναλωτικές µας επιθυµίες και να τις ικανοποιούν άµεσα, παρακάµπτοντας έτσι τους δύο πυλώνες του καπιταλισµού: Αγορά και Κέρδος. Μπαίνοντας σε ιστοσελίδες όπως Amazon κτλ., βγαίνουµε από τις αγορές και εισερχόµαστε σε πλατφόρµες συναλλαγών που θυµίζουν ψηφιακά φέουδα (ή νεφο-φέουδα) των οποίων οι ιδιοκτήτες, η νέα άρχουσα τάξη, χρεώνουν τους παραγωγούς τεράστιες προσόδους για να τους δώσουν πρόσβαση σε εµάς. Όσο για εµάς, µε κάθε µας κλικ και καθετί που «ανεβάζουµε», τους προσφέρουµε δωρεάν εργασία, όπως οι κολίγοι επί φεουδαρχίας. Και την προσφέρουµε µε ενθουσιασµό! Αυτό δεν είναι καπιταλισµός. Καλώς ήλθατε στην τεχνοφεουδαρχία! Τον αντίκτυπο της τεχνοφεουδαρχίας τον βιώνουµε παντού. Είναι η ταφόπλακα τόσο της σοσιαλδηµοκρατίας όσο και του φιλελευθερισµού. Μεγεθύνει την οικονοµική κρίση. Καθιστά αδύνατη την αντιµετώπιση της κλιµατικής κρίσης. Τροφοδοτεί τον Νέο Ψυχρό Πόλεµο µεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Δανειζόµενος από την ποίηση του Ησιόδου και του Οµήρου, αλλά και από τον χολλυγουντιανό Batman ή τους Mad Men, ο Βαρουφάκης αναλύει πώς το νεφοκεφάλαιο κατάφερε να υποδουλώσει τον νου µας και να απογειώσει την εκµεταλλευτική του εξουσία εγχώρια και διεθνώς – αλλά και πώς µπορούµε να απελευθερωθούµε από την τεχνοφεουδαρχία του.

Οικογένεια και Επιχείρηση: Μπορούν να συνυπάρξουν; Οικογενειακή επιχείρηση στην Ελλάδα: Ποιες είναι οι βασικές αρχές της; Ποιες οι αδυναμίες της; Ποια τα πλεονεκτήματά της; Ενισχύει ή περιορίζει η οικογένεια την επιχειρηματικότητα; Δένει ή διαλύει η επιχειρηματικότητα την οικογένεια; Αυτά και πολλά άλλα κομβικά ερωτήματα έρχεται να πραγματευθεί αυτό το βιβλίο μέσα από τις ιστορίες τριών ελληνικών επιχειρηματικών οικογενειών, ανιχνεύοντας αλήθειες, βγάζοντας χρήσιμα συμπεράσματα, εξάγοντας διδάγματα που ελπίζουμε να προσθέτουν ένα σύγχρονο και ρεαλιστικό λιθαράκι στο οικοδόμημα της τόσο ενεργής, δυναμικής, ενθουσιώδους και ευάλωτης επιχειρηματικής κοινότητας, των οικογενειακών επιχειρήσεων, στη χώρα μας.

Αν και πολλοί εντυπωσιάζονται με τις πρόσφατες οικονομικές κρίσεις, το φαινόμενο δεν αποτελεί σημείο των καιρών, αλλά επαναλαμβάνεται κυκλικά στη διάρκεια του XX αιώνα. Ο κάθε κύκλος εκδηλώνεται με ιδιαίτερη αγριότητα όταν επικρατεί περιβάλλον νομισματικού πολέμου, προκαλώντας με μαθηματική ακρίβεια πτώχευση και χρεοκοπία των θυμάτων του, δηλαδή των χωρών που έχουν υποστεί ήδη τις συνέπειες τριών βασικών παραμέτρων σε διαδοχικά και επιδεινούμενα στάδια, που δεν είναι άλλες από τον υπερδανεισμό ιδιωτών και επιχειρήσεων, από τις τραπεζικές κρίσεις και τον υπέρογκο δανεισμό του δημοσίου. Στα πλαίσια αυτά οι 5 ελληνικές πτωχεύσεις, από την εποχή της ανάδυσης του νεότερου ελληνικού κράτους έως και την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, δεν συγκινούν ιδιαίτερα τις εκάστοτε πολιτικές και οικονομικές ηγεσίες της χώρας, ούτε αποτελούν μαθήματα προς αποφυγή, με αποτέλεσμα να διανύουμε ακόμα μία περίοδο που παρουσιάζει σχεδόν πανομοιότυπα καταστροφικά συμπτώματα, με άγνωστη προς το παρόν την τελική τους έκβαση.

Για να λάβεις, πρέπει να δώσεις, για να κερδίσεις, πρέπει να προσφέρεις. Η γενναιοδωρία είναι το κυρίαρχο συστατικό ενός τρόπου ζωής που οδηγεί στην επιτυχία και τα εξαιρετικά αποτελέσματα με μαθηματική ακρίβεια. Η αρχή του "δούναι και λαβείν", άλλωστε, κινεί τον κόσμο γύρω μας. Στο καθηλωτικό διεθνές μπεστ σέλερ "Ο γενναιόδωρος τα παίρνει όλα" οι Bob Burg και John David Mann αφηγούνται με τρόπο συναρπαστικό την ιστορία του Τζο και τη μύησή του σε έναν νέο τρόπο σκέψης και δράσης. Ο Τζο είναι φιλόδοξος, εργασιομανής και επίμονος, μόνο που νιώθει πως όσο πιο σκληρά δουλεύει τόσο απομακρύνεται από τους στόχους του - και την ευτυχία. Μέχρι που μια μέρα, κι ενώ κυνηγά απεγνωσμένα να κλείσει μία σημαντική συμφωνία, συναντά τον αινιγματικό Πίνδαρο, έναν θρυλικό σύμβουλο επιχειρήσεων που δέχεται να μοιραστεί το Επαγγελματικό Μυστικό του. Μέσα σε μία εβδομάδα, ο Πίνδαρος συστήνει τον Τζο σε μια σειρά από σπουδαίους ανθρώπους: έναν επιχειρηματία, μία διευθύνουσα σύμβουλο, έναν οικονομικό σύμβουλο, μία μεσίτρια και τον "Σύνδεσμο", το άτομο που έφερε όλους αυτούς κοντά. Οι φίλοι του Πίνδαρου αποκαλύπτουν στον Τζο τους Πέντε Νόμους της Αστρονομικής Επιτυχίας καθώς και τα μυστικά της τέχνης της γενναιοδωρίας. Και τότε όλα αλλάζουν...

Στην Αμερική, οι ανισότητες έχουν ξεφύγει από κάθε έλεγχο, εξαιτίας ενός απολύτως άδικου φορολογικού συστήματος. Για πρώτη φορά εδώ και εκατό χρόνια, οι Αμερικανοί δισεκατομμυριούχοι πληρώνουν τους λιγότερους φόρους, ανάλογα με τα εισοδήματά τους, σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη κοινωνική ομάδα, ενώ οι Αμερικανοί της εργατικής τάξης πληρώνουν τους περισσότερους. Ο Θρίαμβος της αδικίας, έργο δύο οικονομολόγων που επέφεραν επανάσταση στη μελέτη των ανισοτήτων, εξετάζει διεξοδικά και με ακρίβεια αυτή τη μεγάλη και δραματική ανατροπή. Συνδυάζοντας τη μελέτη των ιστορικών στοιχείων με τις πιο προηγμένες μεθόδους οικονομικής ανάλυσης, γράφοντας σε γλώσσα ζωντανή που αποφεύγει την ακατάληπτη τεχνική διατύπωση, οι Saez και Zucman ανατέμνουν τις συνειδητές επιλογές (αλλά και την αμαρτωλή αναποφασιστικότητα) που μας έχουν οδηγήσει στη σημερινή κατάσταση: από τη σταδιακή μείωση της φορολογίας του κεφαλαίου ώς την απογείωση της βιομηχανίας της φοροαποφυγής, περνώντας μέσα από τους μηχανισμούς του φορολογικού ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων χωρών. Με σαφήνεια και λιτότητα, εξηγούν πώς οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν το πιο προοδευτικό φορολογικό σύστημα που γνώρισε ποτέ η ιστορία και υιοθέτησαν πολιτικές οι οποίες δεν χρησιμεύουν παρά στην επαύξηση του πλούτου των λίγων. Αν δεν θέλουμε να ακολουθήσει και η Ευρώπη την ξέφρενη πορεία προς τις ανισότητες και την ενίσχυση των ολιγαρχιών που έφερε στην εξουσία τον Τραμπ, είναι επείγουσα ανάγκη να αντλήσουμε διδάγματα από τούτη την εξέλιξη. Γιατί, αν αυτό το φαινόμενο ήταν ακραίο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η μείωση της προοδευτικότητας της φορολογίας σε συνθήκες ανόδου των ανισοτήτων δεν συναντάται μόνο στις ΗΠΑ, συνεπώς απαιτεί λύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Θρίαμβος της αδικίας, όμως, είναι κάτι πολύ παραπάνω από αιχμηρή ανάλυση μιας μεγάλης πολιτικής και πνευματικής αποτυχίας των καιρών μας. Οι Saez και Zucman προτείνουν ένα νέο φορολογικό σύστημα με οραματικό, δημοκρατικό και πρακτικό τρόπο, περιγράφοντας τις μεταρρυθμίσεις εκείνες που θα επέτρεπαν στη φορολογική δικαιοσύνη να θριαμβεύσει στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο, και στη δημοκρατία να επικρατήσει επί του συγκεντρωμένου πλούτου.

ΕΝΑΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ ΣΒΗΝΟΥΝ ΤΑ ΦΩΤΑ! Κάθε χρόνο, χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έρχονται αντιμέτωποι με απρόσμενες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως τυφώνες, θύελλες ή απλώς καταιγίδες που προκαλούν διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος. Ξαφνικά, αναγκάζονται να στηριχτούν στα δικά τους μέσα και στις ικανότητές τους για να διατηρήσουν κάποιες ανέσεις ή, στις πιο επικίνδυνες περιπτώσεις, για να παραμείνουν ζωντανοί. O εύχρηστος οδηγός τσέπης που κρατάτε στα χέρια σας θα σας προσφέρει τις απαραίτητες πληροφορίες για να αντεπεξέλθετε σε ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Θα σας μάθει τα βασικά της επιβίωσης, από τα πιο κρίσιμα, όπως είναι το νερό, τα τρόφιμα και η προσωπική ασφάλεια, μέχρι τις γνώσεις και τον εξοπλισμό που θα χρειαστείτε για να κάνετε τη ζωή σας υποφερτή ύστερα από μια καταστροφή, είτε είναι φυσική είτε ανθρώπινης προέλευσης.

Σκοπός του παρόντος τόμου είναι να παρουσιάσει τα ζητήματα που απασχολούν την οικονομική σκέψη και θεωρία και γενικότερα τη σύγχρονη οικονομική ζωή. Το μεγάλο ενδιαφέρον για την ερμηνεία των οικονομικών φαινομένων προέρχεται από τη στενή σχέση που έχει η οικονομία με τη βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας. Ο τρόπος με τον οποίο η οικονομική επιστήμη προσπαθεί να οργανώσει τον κόσμο που εξετάζει υπήρξε ανέκαθεν σημείο έντονης διαφωνίας και κριτικής. Από τη μια πλευρά βρίσκονται όσοι πιστεύουν ότι η οικονομία χρησιμοποιεί μια τυποποιημένη μαθηματική μέθοδο που δεν ταιριάζει στις κοινωνικές επιστήμες, αφού στερεί από την ανάλυση τη σφαιρική και ολιστική κατανόηση που πρέπει να έχουν οι κοινωνικές επιστήμες. Από την άλλη πλευρά βρίσκονται οι υπέρμαχοι της μαθηματικοποίησης και της τεχνικής ανάλυσης. Η οικονομία πρέπει να αντιλαμβάνεται με σαφήνεια και να ορίζει με ακρίβεια το υπό εξέταση αντικείμενο, ώστε αφενός να μην αφήνει παρερμηνείες που σχετίζονται με τα θεωρητικά μοντέλα της και αφετέρου να μπορεί να μετράει την ισχύ των προτάσεών της. Συνολικά, ο τρόπος με τον οποίο η οικονομική επιστήμη ερμηνεύει τον οικονομικό κόσμο οφείλει να είναι τεχνικός, όχι όμως ως αυτοσκοπός, αλλά ως μέσο. Η αδυναμία σύνθεσης των προτάσεων της οικονομικής πολιτικής με αυτές της πολιτικής επιστήμης μάλλον αποστερεί από την πρώτη τη δυνατότητά της να κατανοεί τον κόσμο που η ίδια θέλει να ερμηνεύσει.