Βιρτζίνια Γουλφ

Η επιλογή των δέκα χαρακτηριστικών αυτών δοκιμίων της Βιρτζίνια Γουλφ, από τα πολλά που είχε δημοσιεύσει σε εφημερίδες και περιοδικά για να συγκεντρωθούν αργότερα σε συλλογές, έγινε με κριτήριο τη θεματική τους, έτσι ώστε να καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων της συγγραφής που απασχολούσαν τους λογοτέχνες κατά την εποχή του μεσοπολέμου. Τα δοκίμια του παρόντος τόμου καλύπτουν εκτεταμένη χρονική περίοδο, καθώς γράφτηκαν από το 1919 μέχρι το 1940, και παρατίθενται με χρονολογική σειρά.

Αναφερόμενη στο έργο πολυάριθμων πεζογράφων, ποιητών και κριτικών, όπως του Σαίξπηρ, του Νταν, του Καρλάυλ, του Γκαλζγουόρδυ, της Όστιν, του Ντίκενς, του Μπέννετ, του Τολστόι, του Φλομπέρ, του Προυστ, του Φόρστερ, του Λόρενς, του Έλιοτ, του Τζόυς, του Χέμινγουεϋ κ.ά., η Γουλφ θίγει επίμαχα θέματα της συγγραφής (έμπνευση, θέμα, τεχνοτροπία, ύφος, χαρακτήρες), συγκρίνει τεχνοτροπίες και αναλύει τον κοινωνικό και ιστορικό περίγυρο (κοινωνικές τάξεις, πολιτική, σημαντικά γεγονότα) που επηρεάζει και διαμορφώνει τη συνείδηση των ανθρώπων που γράφουν, επισκοπώντας και αντιπαραθέτοντας με εξαιρετική διαύγεια σημαντικές περιόδους και ρεύματα της λογοτεχνίας. Ιδιαίτερο είναι και το δοκίμιό της Γράμμα σε έναν νέο ποιητή, που δίνει τον γενικό τίτλο στην παρούσα συλλογή, καθώς απαντά στο αιώνιο ερώτημα για τη δυσκολία του να γράψει κανείς ποίηση σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο αναταραχών, κοινωνικών αλλαγών και τεχνολογικής προόδου. 

ΤΑ ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ σ αυτόν τον τόμο καλύπτουν όλο το εύρος της συγγραφικής πορείας της Βιρτζίνια Γούλφ. Η επιθυμία της, όπως τη διατύπωσε το 1908, να «συμβάλει στην αναμόρφωση του μυθιστορήματος και να συλλάβει χίλια δυό πράγματα που ακόμα ξεγλιστρούν, να τα περιλάβει στο σύνολό τους και να διαμορφώσει άπειρες παράξενες φόρμες», την ώθησε να πειραματιστεί καθ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της όχι μόνο με το μυθιστόρημα αλλά και με ποικίλες μορφές του διηγήματος. Το 1917, σχολιάζοντας εκ νέου πόσο «υπερβολικά αδέξιο και ασφυκτικό» ήταν το μυθιστόρημα, προσέθετε : «Πιστεύω ότι θα πρέπει να επινοήσει κανείς μια εντελώς νέα μορφή. Ούτως η άλλως, είναι πολύ διασκεδαστικό να πειραματίζεσαι με αυτές τις μικρές φόρμες...».

Η Βιρτζίνια Γουλφ συνέλαβε και έγραψε το µικρό αριστούργηµά της, την Κυρία Νταλογουέι, από το 1922 ως το 1924, έχοντας πρώτα διαβάσει τον Οδυσσέα του Τζέιµς Τζόις και µετά την επιστροφή της από το καταπράσινο Ρίτσµοντ στην πλατεία Τάβιστοκ, στο Μπλούµ­σµπερι. Όπως ο Οδυσσέας, έτσι και το µυθιστόρηµα της Γουλφ διαδραµατίζεται σε µία µέρα, αλλά ισοδυναµεί µε βύθισµα στην καρδιά των πραγµάτων. Χιλιάδων πραγµάτων. Η κυρία Νταλογουέι κυριο­λεκτικά κατακλύζεται από συνειδήσεις, αναµνήσεις, ονόµατα, φαντάσµατα, ανθρώπους όλων των τάξεων, γεύµατα και γάµους, ζωντανούς και νεκρούς, στρατιώτες, γιατρούς, εντυπώσεις λογικές και άλογες· κι όλα αυτά µέσα στη φασαρία, στα καταστήµατα, στους δρόµους, στα πάρκα και στα χιλιάδες πράγµατα του Λονδίνου – ανάµεσα σε φορέµατα, γάντια, καπέλα, αδιάβροχα, οµπρέλες, σουγιάδες, ανθρώπινα σώµατα, αεροπλάνα, αυτοκίνητα, φορτηγά. Ένα κείµενο πυκνό, διεισδυτικό, εµπνευσµένο, µια σκιαγράφηση της ανθρώπινης συνείδησης, ένα µυθιστόρηµα που απευθύνεται στον ποιητή που κρύβει µέσα του ο κάθε αναγνώστης. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας του βιβλίου Οι ώρες, Michael Cunningham: «Η κυρία Νταλογουέι έχει μερικές από τις πιο όμορφες, τις πιο σύνθετες, τις πιο διεισδυτικές, τις πιο ιδιόρρυθμες προτάσεις που γράφτηκαν ποτέ· αυτός και μόνο ο λόγος είναι αρκετός για να διαβάσει κανείς το βιβλίο. Πρόκειται για ένα από τα πιο συγκινητικά, τα πιο επαναστατικά έργα τέχνης του 20ού αιώνα».

Κατά το διάστημα της μακραίωνης ζωής του ο Ορλάντο, στην αρχή σαν άντρας κι ύστερα σαν γυναίκα, δοκιμάζει όλες τις εμπειρίες - την αγωνία και το πάθος της καλλιτεχνικής δημιουργίας, τις χαρές και τις λύπες του έρωτα, τη λαχτάρα για δόξα, την απογοήτευση από τους ανθρώπους, την καταφυγή στη φύση και στα ζώα, τη μοναξιά και την περισυλλογή, εξωτικές περιπέτειες, την εύνοια των ισχυρών, πλούτη και μεγαλεία, την μποέμικη ζωή των τσιγγάνων... - όλες τις εμπειρίες εκτός από τη γέννηση και το θάνατο (ή μήπως η αλλαγή φύλου μπορεί να θεωρηθεί σαν μια γέννηση ή ένας θάνατος;)
Το λογοτεχνικό είδος στο οποίο ανήκει το ΟΡΛΑΝΤΟ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν μυθιστορία, παραμύθι, ιστορικό μυθιστόρημα, σάτιρα, φεμινιστική μπροσούρα, φιλοσοφικός μύθος... ή ακόμα: το ερωτικό γράμμα μιας γυναίκας σε μια γυναίκα.

Είναι η στιγμή του παρόντος. Υπάρχει πιο τρομαχτική αποκάλυψη απ' αυτήν, ότι δηλαδή πρόκειται για τη στιγμή του παρόντος; "Η Γουλφ ονομάζει το "Ορλάντο" βιογραφία, αλλά πρόκειται για μια αλλόκοτη βιογραφία. Πιστεύω ότι αποτελεί μια επανάσταση στο είδος της βιογραφίας. Η συγγραφέας πήρε πάρα πολλά στοιχεία από τη ζωή της Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ και δημιούργησε ένα πρόσωπο, τον/την Ορλάντο, δανειζόμενη το όνομα ενός από τους ήρωες του σαιξπηρικού Όπως σας αρέσει. Η Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ, στην οποία είναι αφιερωμένο το μυθιστόρημα, ήταν μια πάμπλουτη αριστοκράτισσα, που για ένα διάστημα υπήρξε ερωμένη της συγγραφέως. Συμφωνώ με τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, που έγραψε πως "το Ορλάντο είναι το πιο δυνατό έργο της Βιρτζίνια Γουλφ και ένα από τα πιο αυθεντικά και εκκεντρικά έργα της εποχής μου"". Αλέξανδρος Ίσαρης

Πέντε από τις σημαντικότερες διάνοιες της παγκόσμιας λογοτεχνίας και φιλοσοφίας αποκαλύπτουν, αποτυπώνουν, εμβαθύνουν ή βυθίζονται στην ψυχική τους κατάρρευση, ισορροπώντας μεταξύ εξομολόγησης και συγγραφικής δεξιοτεχνίας.
Η έκδοση περιλαμβάνει 34 επιστολές, που συνθέτουν την αγωνιώδη κραυγή του απόκληρου πνεύματος προς την κοινωνία.

"Ο ήλιος δεν είχε ακόμα ανατείλει. Δέν ξεχώριζαν θάλασσα κι ουρανός· μόνο πού η θάλασσα ήταν ελαφρά ρυτιδωμένη, σάν πανί ζαρωμένο. Σιγά σιγά, καθώς ο ουρανός άρχισε ν' ασπρίζει, μιά σκούρα γραμμή σχηματίστηκε στόν ορίζοντα, χωρίζοντας θάλασσα καί ουρανό, καί τό γκρίζο πανί άρχισε νά ριγώνεται - χοντρές κοντυλιές πού έτρεχαν, η μιά μετά τήν άλλη, κάτω απ' τήν επιφάνεια, η μιά ξοπίσω της άλλης, κυνηγώντας η μιά τήν άλλη αδιάκοπα"... Βιρτζίνια Γουλφ γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1882. Κόρη του Λέσλι Στήβεν -εξέχοντος βικτωριανού- μεγάλωσε σε αστικό και πολύ καλλιεργημένο περιβάλλον. Αυτοδίδακτη (όταν ήταν δεκατριών ετών ο πατέρας της της επέτρεψε να χρησιμοποιεί τη βιβλιοθήκη του, χωρίς όρους), είχε την ατυχία να μη "σπουδάσει" (μεγάλωσε στη σκιά της Βικτωριανής εποχής) αλλά και την τύχη να μείνει έτσι αμόλυντη από το στείρο ακαδημαϊσμό των πανεπιστημίων. Από το 1905 πρωτοστάτησε στη δημιουργία της ιστορικής πια Ομάδας του Μπλούσμπερυ -μια ομάδα από συγγραφείς, ζωγράφους και κριτικούς πού μονοπώλησαν (επάξια, ωστόσο) την πολιτιστική κίνηση του Λονδίνου για δύο δεκαετίες. Το 1912 παντρεύτηκε τον Λέναρντ Γούλφ, σύζυγο-φίλο που "διεύρυνε τα ενδιαφέροντα της και προστάτεψε, σαν φύλακας άγγελος, την πνευματική της υγεία". Έγραψε οκτώ μυθιστορήματα, διηγήματα, και πληθώρα κριτικών και άλλων δοκιμίων. Το πεζό έργο της χαρακτηρίζει η τεχνική της καλούμενης συνειδησιακής ροής, καταγραφή των σκέψεων και αισθημάτων πού "ρέουν", χωρίς καμιά προφανή λογική σύνδεση, στη συνείδηση ενός προσώπου. Η Βιρτζίνια Γούλφ αυτοκτόνησε στις 28 Μαρτίου 1941. Έβαλε μια μεγάλη πέτρα στην τσέπη της και μπήκε στα παγωμένα νερά του πόταμου Ουζ· κατέβηκε στον "κάτω κόσμο των νερών", εκεί "πού μια αλλαγή γίνεται ξαφνικά στο μυαλό σου και το σώμα σου λάμπει, ημιδιάφανο, τυλιγμένο σ' έναν πράσινο μανδύα"