Greek

Ο Σαραζίν είναι ένα εμβληματικό κείμενο. Αγνοημένο στην αρχή, στριμωγμένο ανάμεσα στα ογκώδη μυθιστορήματα της Ανθρώπινης Κωμωδίας, ανακαλύφθηκε ξανά στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, ξεκινώντας μια νέα πορεία στη συνείδηση των αναγνωστών και της κριτικής. Από αυτή την άποψη, η επιλογή να συστηθεί η νέα σειρά με αυτή τη νουβέλα, που ευτύχησε να ζήσει μια δεύτερη ζωή, δίνει και το στίγμα του εκδοτικού εγχειρήματος.
Η νουβέλα Σαραζίν, ένα από τα πιο πυκνά σε εικόνες και νοήματα μυθοπλαστικά κείμενα του Μπαλζάκ, αποτελεί διακριτή στιγμή στο έργο του και σηματοδοτεί το πέρασμα από την πρώιμη στην πλέον ώριμη περίοδό του. Υποτιμημένη από την κριτική για περισσότερο από έναν αιώνα -μια και δεν αποτελούσε "τυπικό" μπαλζακικό αφήγημα και η κεντρική ιστορία του, ο τραγικός έρωτας ενός ταλαντούχου γλύπτη για έναν καστράτο στην Ιταλία του 18ου αιώνα, μάλλον προκαλούσε αμηχανία-, αναδείχτηκε σε ένα από τα πιο σχολιασμένα κείμενα του συγγραφέα στο δεύτερο μισό του προηγούμενου αιώνα. Σήμερα, οι κριτικοί ομονοούν ότι συγκαταλέγεται στα πλέον μοντέρνα έργα του, τόσο στη δομή όσο και στον πλούτο των θεματικών που αναπτύσσει, και συνεχίζει να προκαλεί νέες ερμηνείες, προερχόμενες από τους χώρους της λογοτεχνικής θεωρίας, των έμφυλων σπουδών, της ανάλυσης των τεχνών κ.ά.
(Από τον πρόλογο και το επίμετρο του Κώστα Κατσουλάρη)

Τα δύο διηγήματα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο αυτό, γραμμένα με λίγους μήνες διαφορά, ανήκουν χρονικά στην πλέον γόνιμη δεκαετία του Μπαλζάκ. Πρόκειται για δύο από τα πιο διαβασμένα και σχολιασμένα διηγήματά του. `Το άγνωστο αριστούργημα` υπήρξε το αγαπημένο ανάγνωσμα του Σεζάν και του Πικάσο, ο οποίος φιλοτέχνησε γι` αυτό μια σειρά σχεδίων, ενώ ο Μπρετόν επικαλείται το λόγο του Φρενχόφερ για να κηρύξει την απεξάρτηση της τέχνης από τη μίμηση και την πρωτοκαθεδρία της φαντασίας στην καλλιτεχνική δημιουργία. Η τέχνη συμμετέχει στην πλοκή με άξιους εκπροσώπους της, γλύπτες και ζωγράφους, υπαρκτούς και επινοημένους. Οι καλλιτέχνες-ήρωες των διηγημάτων αυτών είναι ερωτευμένοι. Μέτρο της τέχνης τους σε όλες τις περιπτώσεις είναι ο έρωτας. Όλοι τους δηλώνουν πρόθυμοι να ανταλλάξουν την τέχνη τους με το αντικείμενο του πόθου τους, εν κατακλείδι να θυσιάσουν την τέχνη τους στο βωμό του έρωτα. Τόσο ο `Σαραζίν`, όσο και το `Άγνωστο αριστούργημα` προσφέρονται για πολλαπλές αναγνώσεις. Ο Μπαλζάκ βάζει στο μικροσκόπιό του την τέχνη, σκιαγραφώντας με μαεστρία την ψυχή του καλλιτέχνη και διερευνώντας με οξυδέρκεια τα πάθη της και τα διλήμματά της. Η τέχνη, ο έρωτας η πλάνη και η πορεία προς την τρέλα και το θάνατο ορίζουν αυτά τα πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης. Ανήκουν σ` αυτή τη σειρά των μύθων του καλλιτέχνη που είναι επίσης μύθοι των ορίων της τέχνης ή των εύθραυστων συνόρων μεταξύ της Τέχνης και της Τρέλας.

«Είμαι ο Νεσσίμ Ταγέμπ, ποιητής και ψυχαναλυτής, πρίγκιπας της ζωής και της μιζέριας, λάτρης του μπέρμπον Four Roses , ενσαρκωτής άλλοτε της υστερίας του διαβόλου, άλλοτε της τρελής επιθυμίας για θάνατο, μερικές φορές προφήτης για ορισμένους και μερικές φορές μουδιασμένος από την πολλή ευτυχία του πρωινού, μπορώ να πω λόγια διαφωτιστικά, αλλά μπορώ και να αγαπώ και να μισώ». EΝΑΣ ΠΑΡΑΝΟΪΚOΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ που εξολοθρεύει τους αστούς μιας πλούσιας κοινότητας των παρισινών προαστίων, ένας αστυνόμος πλέυμποϋ, έμπειρος στις σύγχρονες μεθόδους της αστυνομίας, ένας ψυχίατρος παθιασμένος με τη λογοτεχνία της αρχαιότητας, ένας επιζών των ιδεολογιών του ’70 και μια ντουζίνα Αφρικανοί μετανάστες στη Γαλλία... Μια αφήγηση για τη συμφορά από την απώλεια κάθε σημείου αναφοράς, ένα πραγματικό αστυνομικό αίνιγμα που επιλύεται βήμα προς βήμα, μια εκ των θραυσμάτων τους ανασύσταση ζωών αποδομημένων από τις πολιτικές συγκυρίες των τελευταίων δεκαετιών. Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα του σήμερα, που είναι επίσης ηθικό και μυθολογικό παραμύθι. Το Σαράκα Μπο, εθνογραφικό και ταυτόχρονα αστυνομικό μυθιστόρημα, με απόλυτα δικό του ύφος, πρωτοδημοσιεύτηκε το 1993. Με αφορμή τις δολοφονίες πλούσιων αστών, αφηγείται την αυτοκαταστροφική δύναμη που η απώλεια της ταυτότητας μπορεί να εξαπολύσει. «Τύπου σήριαλ κίλλερ και εθνογραφικού θρίλλερ, το Σαράκα Μπο δημιουργεί ένα νέο είδος νουάρ ». – ANTOINE DE GAUDEMAR, Liberation

Τα κείμενα του Βάλτερ Μπένγιαμιν για τον Μπωντλαίρ και το Παρίσι του 19ου αιώνα είναι τα κομμάτια που ο εξόριστος στοχαστής είχε προλάβει να ολοκληρώσει (πριν την αυτοκτονία του στις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου) από μια ευρύτερη μελέτη για τον ποιητή - που θα αποτελούσε με τη σειρά της υπόδειγμα του μακρόπνοου, ανολοκλήρωτου έργου του για την ιστορία και τον πολιτισμό της νεωτερικότητας. Η ανάπτυξη μιας βιομηχανικής μαζικής κοινωνίας, η φαντασμαγορία του εμπορεύματος, η εικόνα του πλήθους στη μεγαλούπολη, οι φιγούρες του μποέμ, του πλάνητα, του απάχη, του δανδή, του ρακοσυλλέκτη, της λεσβίας, το χαμένο φωτοστέφανο του ποιητή, είναι χαρακτηριστικά μοτίβα μέσα από τα οποία ο Μπένγιαμιν δείχνει τον Μπωντλαίρ, στα βήματα εδώ του Μπλανκί και του Νίτσε, να επινοεί έναν μοντέρνο ηρωισμό. "Καθώς η πόλη του Παρισιού δίδαξε στον Μπένγιαμιν τη flanerie, τον μυστικό τρόπο περίπατου και στοχασμού του 19ου αιώνα, ξύπνησε φυσιολογικά μέσα του ένα αίσθημα συμπάθειας για τη γαλλική λογοτεχνία... Έχουμε να κάνουμε εδώ με κάτι που, αν δεν είναι μοναδικό, είναι όμως εξαιρετικά σπάνιο: το χάρισμα του ποιητικού στοχασμού". (Hannah Arendt) "Στο αποσπασματικά πραγματοποιημένο σχέδιο του Μπένγιαμιν για μια πρωτο-ιστορία της νεωτερικότητας... ο Μπωντλαίρ έγινε κεντρική μορφή διότι η ποίησή του φέρνει στο φως "το νέο μέσα στο διαρκώς ίδιο και το διαρκώς ίδιο μέσα στο νέο"... Η κριτική του Μπένγιαμιν αφορούσε τις συλλογικές εικαστικές φαντασιώσεις που κατασταλάζουν στα στοιχεία έκφρασης της καθημερινής ζωής καθώς και της λογοτεχνίας και της τέχνης, πηγάζοντας από τη μυστική επικοινωνία του πιο παλαιού δυναμικού σημασιοδότησης των ανθρώπινων αναγκών με τις καπιταλιστικές συνθήκες ζωής". (Jurgen Habermas)

Έρωτας, πάθος, δολοπλοκίες και κατασκοπεία στο εκρηκτικό κλίμα του ελληνικού μεσοπολέμου. Μια πραγματική ιστορία κατατρεγμένων προσφύγων της Μικράς Ασίας, που αγωνίζονται να επιβιώσουν από την κόλαση του διωγμού στη Σμύρνη. Με βάσανα και κόπους καταφτάνουν στη Λέσβο και καταλύουν σ’ επιταγμένους χώρους, παραπλεύρως του περίφημου ξενοδοχείου της εποχής "Σάρλιτζα Πάλλας", όπου πλέκονται συγκλονιστικές ερωτικές ιστορίες. Η μοίρα και ο έρωτας τους ενώνουν, αλλά και τους χωρίζουν, μέσα από την οδύνη που προξενούν τα πολιτικά πάθη και τα παιχνίδια των Μεγάλων Δυνάμεων, που έθρεψαν τον Εθνικό Διχασμό και ώθησαν στην εθνική καταστροφή το 1922. Οι ήρωες κινούνται ανάμεσα στη Δραπετσώνα -με τους τεκέδες, τα χασισοποτεία και τα περίφημα δημοτικά μπορντέλα των "Βούρλων"- και στην Κηφισιά, σε μια περίοδο που κορυφώνεται με τη "Δίκη των Εξ" και σημαδεύεται από αλλεπάλληλες δικτατορίες. Ύστερα από μια διαδρομή με μεγάλες ανατροπές, αναζητούν την ευτυχία και τη χαμένη τους αθωότητα πίσω στη Λέσβο, στο "Σάρλιτζα Πάλλας"...

Πολυάριθμες σκηνές μοιάζει να βγήκαν από τα σκοτάδια. Βλέπει κάλλος στην έκφραση του φόβου. Μήπως δεν είναι και η ίδια φοβισμένη ακατάπαυστα; Ακόμη κι όταν βαδίζει, μιλά, ανασαίνει. Της απαγορεύουν την πρόσβαση στα πάρκα και στα δημόσια κολυμβητήρια. Ολόκληρη η πόλη της είναι ένα πεδίο μάχης. Μια φυλακή για το αίμα της. ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΣΑΡΛΟΤ ΣΑΛΟΜΟΝ, μιας ζωγράφου που δολοφονήθηκε -είκοσι έξι ετών έγκυος- στο Άουσβιτς. Αφηγείται επίσης, στιγμή στιγμή, τη δεκαετία του '30 στο Βερολίνο και τη δηλητηριώδη διείσδυση του ολοκληρωτισμού στην καθημερινή ζωή όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων. Μετά την παιδική της ηλικία στο Βερολίνο, που σημαδεύτηκε από μια οικογενειακή τραγωδία, η Σαρλότ αποκλείεται σταδιακά απ' όλες τις εκδηλώσεις της γερμανικής κοινωνίας. Ζει ένα καταιγιστικό ερωτικό πάθος, πριν αναγκαστεί να τα εγκαταλείψει όλα για να βρει καταφύγιο στη Γαλλία. Στην εξορία ξεκινάει ένα αυτοβιογραφικό ζωγραφικό έργο, συγκλονιστικό στη νεωτερικότητά του. Καθώς γνωρίζει ότι κινδυνεύει, το εμπιστεύεται στον γιατρό της, λέγοντάς του "είναι όλη μου η ζωή". Πορτραίτο μιας εξαιρετικής γυναίκας, ιστόρηση μιας τραγικής μοίρας, η Σαρλότ είναι επίσης η αφήγηση μιας αναζήτησης. Της προσωπικής αναζήτησης του Νταβίντ Φοενκινός, που δουλεύει σχεδόν υπνοβατώντας, στοιχειωμένος από τη ζωγράφο εδώ και χρόνια.

Ο νεαρός Μπάγιαρντ Σαρτόρις μόνον επιφανειακά αποτελεί το θέμα του μυθιστορήματος. Το πραγματικό θέμα είναι ο συσχετισμός αυτού του ήρωα με τις τέσσερις προηγούμενες απ' αυτόν γενιές των Σαρτόρις, που περνούν μέσα απ' τον Εμφύλιο και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κι ενώ η βία του Παγκοσμίου Πολέμου είναι άμεση, ωμή, κυνική, και δεν καταπραΰνεται με εύκολες συνταγές και τρόπους συμπεριφοράς, η βία του Εμφυλίου επαναπροσδιορίζεται κάτω από πολλά και διαφορετικά πρίσματα, απαλύνεται και κάποιες φορές περιβάλλεται από αίγλη και δόξα. Μ' αυτό το μυθιστόρημα ο συγγραφέας αρχίζει ν' αναλύει τη σημασία του μύθου στη ζωή και την κοινωνία του Αμερικάνικου Νότου. [...]

Η Πώλα που πλησιάζει την ηλικία των 40, σχεδιάστρια στο Παρίσι, έχει κολλήσει στη σχέση της με τον επιχειρηματία Ροζέ, τα τελευταία 5 χρόνια, ο οποίος αρνείται να σταματήσει να βλέπει κι άλλες γυναίκες. Kάνοντας τα στραβά μάτια στις απιστίες, ζει μια ζωή «ασφαλή» και μονότονη, μέχρι που συναντά τον Σιμόν, τον εικοσιπεντάχρονο γιο μιας πλούσιας πελάτισσάς της. Εκείνος την ερωτεύεται παράφορα και επιμένει ότι η ηλικιακή διαφορά τους δεν έχει καμία σημασία. Η Πώλα στην αρχή αντιστέκεται αλλά μετά από λίγο οι αντιστάσεις της χαλαρώνουν και υποκύπτει στο ερωτικό κάλεσμα του νεαρού δημιουργώντας ένα ερωτικό τρίγωνο…

Στο μικρό φτωχό ψαροχώρι άρχισαν να συμβαίνουν παράξενα πράγματα. Κάθε πρωί, στις αυλές και τα παράθυρα των σπιτιών μικρές εκπλήξεις περίμεναν τους κατοίκους. Όμως ποιος κυκλοφορούσε τις νύχτες δίχως να αφήνει ίχνη; Όλες οι απαντήσεις ήταν κρυμμένες σε ένα βιβλίο που απ’ έξω έγραφε:

"ΣΑΣ ΠΑΡΑΚΑΛΩ, ΜΗΝ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ".

Ο άντρας σηκώνει το χέρι του και σημαδεύει. Οι επτά πυροβολισμοί που ακούγονται ωχριούν μπροστά στην κραυγή του παιδιού: "Πατέρα...". Αλήθεια ή πλάνη; Τυχαίο γεγονός ή βεντέτα; Οι καταστάσεις περιπλέκονται και παίρνουν ανεξέλεγκτη τροπή. Ακολουθεί δεύτερος θάνατος - αυτήν τη φορά μια γυναίκα. "Τις γυναίκες και τα κοπέλια δεν τα σκοτώνουν. Αλλού να ψάξετε για τον φονιά. Όχι στη βεντέτα..." Τα λόγια των μυστών ακούγονται ουτοπικά. "Πάρε την κοπελιά μας και αλαργέψετε αμέσως από την Κρήτη. Δεν θα αργήσει να γίνει κι άλλο κακό. Φύγετε..." Μια μάνα μαζί με την κόρη της, εν μία νυκτί, εξαφανίζονται από προσώπου γης. Ένα κλειδί μένει κρεμασμένο στην πρόκα του τοίχου και μια μαντινάδα στέκει ατελείωτη. Όρη και θάλασσες, τραγούδια και κατάρες, οργή και χάδι. Μέσα στις αντιθέσεις της φωτιάς, οι άνθρωποι χτίζουν τα όνειρά τους. Ωστόσο, η θέληση και το πάθος δεν αρκούν. Τα πάντα μπορούν να ανατραπούν ακαριαία. Ένας ατέρμονος κύκλος αίματος συνεχίζεται και η παλιά βεντέτα, σαν εφιάλτης, σκορπά τον τρόμο ανάμεσα σε δυο χωριά της Κρήτης. Οι λέξεις ποτέ δεν είχαν αρκετή δύναμη για να περιγράψουν τόσο ακραία συναισθήματα. Τι θα μπορούσε να επιφέρει τη συμφιλίωση, τον πολυπόθητο Σασμό;