Λυσίας

Οι 34 σωζόμενοι Λόγοι του Λυσία είναι χάρμα οφθαλμών, νόησης και ψυχής. Είναι, μέχρι τώρα, καλά κρυμμένος θησαυρός, όπως και τόσοι άλλοι του αρχαιοελληνικού πνεύματος, τη βιοηθική του οποίου έχει απόλυτη ανάγκη η κάθε κοινωνία σήμερα στην πολυπολιτισμική και παγκοσμιοποιημένη της έκφανση. Είναι αναμφίβολα ο Λυσίας ο μεγαλύτερος δικανικός και ο οικουμενικός ρήτορας των αιώνων, όπως αβίαστα εξάγεται από το πολύπλευρο θεματικό και πολυτάλαντο συγγραφικό έργο του. Δεν υστερεί, ασφαλώς, και ο Δημοσθένης και ο Ισοκράτης. Όμως, τον Λυσία τον ευνοούν εξαιρετικά οι περιστάσεις, έχει βιώσει τον Πελοποννησιακό πόλεμο και δύο απανωτές σχεδόν δικτατορίες στην Αθήνα και έχει αισθανθεί στο «πετσί» του τη σκληρότητα των τυράννων με τη δολοφονία του αδελφού του Πολέμαρχου από τον ίδιο τον τύραννο Ερατοσθένη. Άρα, οι Λόγοι του είναι φορτισμένοι με μεγάλο πάθος, φυσιολογικά και δικαιολογημένα».

Ο δεύτερος τόμος των «Απάντων» του Λυσία συμπεριλαμβάνει τους καταγγελτικούς του Λόγους. Όλους τους έγραψε για λογαριασμό πελατών του, εκτός από τον «Κατά του Ερατοσθένους», που τον εκφώνησε ο ίδιος στη Βουλή, ζητώντας την παραδειγματική τιμωρία του τυράννου που είχε συλλάβει τον αδελφό του Πολέμαρχο και τον οδήγησε στο θάνατο (. . .) Τους Καταγγελτικούς Λόγους τους προσεγγίζουμε και τους σχολιάζουμε περισσότερο από άποψη πραγματολογική, ερμηνευτική και ιδεολογική, αποφεύγοντας τον αυστηρό σχολαστικισμό, που φρονούμε ότι στάθηκε και η κύρια αιτία της περιπέτειας που γνώρισε η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών στα Γυμνάσια και στα Λύκεια της χώρας μας. Η αρχαιοελληνική σκέψη κρύβει τόσο βαθιά και διαχρονικά μηνύματα, που θεωρήσαμε χρέος τόσο προς τον ανεπανάληπτο λογογράφο Λυσία όσο και προς κάθε εραστή του αρχαιοελληνικού λόγου να επικαιροποιήσουμε τα μηνύματά του, που τόσο ανάγκη τα έχουν οι ταραγμένοι καιροί μας (. . .)

Εδώ προβάλλει ένας άλλος Λυσίας, βαθύς γνώστης της διαδρομής της Αθηναϊκής δημοκρατίας από τη γένεσή της -όπως καταγράφεται στον «Επιτάφιο»- προστάτης των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, με οικολογική συνείδηση και υπερασπιστής της Ολυμπιακής Ιδέας, όπως εξυμνείται στον «Ολυμπιακό» του λόγο. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

[…] Οι ρητορικοί λόγοι του Λυσία θεωρούνται από τους αρχαίους κριτικούς ως πρότυπα γνήσιου και καθαρού έντεχνου αττικού λόγου. Το ύφος του Λυσία είναι ζωηρό, πειστικό με μία όχι ευκόλως προσδιορίσιμη γοητεία. Η έκφρασή του είναι συνοπτική, ρευστή και σαφής. Χαρακτηριστικά του λόγου τού Λυσία η καθημερινή αλλά αξιοπρεπής γλώσσα, η έλλειψη ποιητικού λεξιλογίου και ασυνήθιστων εκφράσεων καθώς και η περιορισμένη χρήση της μεταφοράς