William Marx

Στον λόφο του Σκουζέ, στα Σεπόλια της σύγχρονης Αθήνας, τίποτα πλέον δεν θυμίζει το ιερό δάσος όπου εκτυλίσσεται η τελευταία σωζόμενη αττική τραγωδία, ο Οιδίπους επί Κολωνώ. Ένα βασικό στοιχείο τούτης της τραγωδίας –και όλων των τραγωδιών–, ο τόπος, έχει οριστικά χαθεί. Και δεν είναι μόνο αυτό: οι λατρευτικές τελετές, οι ήρωες, η πολυσυζητημένη έννοια της κάθαρσης, δηλαδή η επενέργεια του ποιητικού λόγου πάνω στην ψυχοσωματική υπόσταση του θεατή, αποτελούν και αυτά οριστικά ανεύρετα για εμάς στοιχεία. Ακόμη και η έννοια του τραγικού, μιας λέξης καταχρηστικά καθιερωμένης στις σύγχρονες γλώσσες, έχει διαμορφωθεί μέσα από ένα φίλτρο γερμανικής ιδεαλιστικής διανόησης, που δεν ανταποκρίνεται ακριβώς στο περιεχόμενο των τραγωδιών. Με βάση τα παραπάνω ο συγγραφέας του βιβλίου αμφισβητεί την εκ μέρους μας δυνατότητα για μια οριστική γνώση της αρχαίας αττικής τραγωδίας και τη διαχωρίζει από την έννοια του τραγικού, με την οποία την επικάλυψε η παράδοση κυρίως των τελευταίων δύο αιώνων.

Επιτέθηκαν στη λογοτεχνία, τη λοιδόρησαν, την καταδίκασαν, με κάθε πρόσχημα και ανεξαρτήτως καθεστώτος, με τις καλύτερες ή τις χειρότερες προθέσεις, για λόγους αστείους ή ενίοτε και σοβαρούς. Εξόρισαν τους ποιητές και έκαψαν τα βιβλία τους ή τουλάχιστον προσπάθησαν να το κάνουν. Εδώ και 2.500 χρόνια, η λογοτεχνία γίνεται στόχος ποικίλων επικρίσεων και κατηγοριών, που διατυπώνονται από φιλοσόφους και θεολόγους, ιερείς και παιδαγωγούς, επιστήμονες και κοινωνιολόγους, βασιλείς, αυτοκράτορες, ή ακόμα και προέδρους. Από τον Πλάτωνα ώς τον Νικολά Σαρκοζί, τούτο το βιβλίο παρουσιάζει όλα τα στοιχεία που προσκομίστηκαν σε αυτή την εξωφρενική δίκη, συνθέτει την τοιχογραφία ενός απίστευτου κόσμου με γκροτέσκες και γελοίες φιγούρες, και αφηγείται, με τον τρόπο του, μια άλλη ιστορία της δυτικής λογοτεχνίας, από τις απαρχές της: γεμάτη βουή και μανία, ανοησία, υποκρισία και άγνοια, με τις έριδες και τις μάχες της, τις ήττες και τους θριάμβους της, τους στρατηγούς, τους προδότες και τους ήρωές της.

Μέσα από το μίσος για τη λογοτεχνία αποκαλύπτεται το κρυφό πρόσωπο της ιστορίας της λογοτεχνίας: εκείνο που της δίνει ίσως το αληθινό της νόημα.