Θεοδόσιος Π. Τάσιος

Οι λόγοι επλήθυναν, οι θεωρίες φουντώσανε αλλ' οι κοινωνίες μας δεν πάνε πολύ καλά... Και πολλοί λένε πως όταν πρόκειται για το κοινό Καλό (την Συνισταμένη του ατομικού Ήθους δηλαδή), μόνον το Παράδειγμα είναι ικανό να μας αλλάξει: Διότι διαθέτει πειστικότητα (πρόκειται για πράξεις, κι όχι για φλυαρίες) και λειτουργεί και ως Σύμβολον (βραχυκυκλώνοντας την τεράστια απόσταση ανάμεσα στο νοούμενον και στο υπάρχον). Θυμάστε όταν (παιδιά) βγαίναμε απ΄ τον κινηματογράφο, πώς ασυναίσθητα περπατούσαμε σαν τον πρωταγωνιστή· ή με πόσην τρυφερότητα κοιτούσαμε τους ανάπηρους με τη ματιά του Σαρλώ. Μα τα ζωντανά παραδείγματα γύρω μας λιγόστεψαν: Καθώς οι πόλεις κι ο ρυθμός του βίου μεγάλωσαν, δέν βλέπομε εύκολα μπροστά μας τον "Αξιομίμητο", τα δε ΜΜΕ δέν έχουν πάντοτε συμφέρον να προβάλουν το αξιομίμητο -προβάλλουν το ευκολομίμητο! Αυτή λοιπόν η ανάγκη Παραδειγμάτων μας οδηγεί προς Προσωπικότητες της Ιστορίας, των οποίων ο βίος μπορεί να γίνει Μάθημα του δικού μας βίου. Έτσι, σ' αυτό το βιβλίο επιλέχθηκε ένας Φιλόσοφος (ο Σωκράτης), ένας Μουσικός (ο Μότσαρτ), ένας Επιστήμονας και Πολιτικός (ο Φραγκλίνος), ένας Πρίγκιπας Επαναστάτης (ο Βολκόνσκι) και ένας τραγικός Συγγραφέας (ο Καζαντζάκης). Η αφιέρωσή τους σε σκοπούς υψηλούς, η αγάπη τους στον Συνάνθρωπο, κι η αντοχή τους στα βάσανα της ζωής, ενδέχεται να συνηχήσουν μέσα μας...

Ένας Έλληνας διανοούμενος συναντά έναν συνοδοιπόρο του στον χώρο του πνεύματος. Από τη συνάντηση αυτή προκύπτει ένας μικρός θησαυρός σκέψεων, ιδεών αλλά και συναισθημάτων που θα ήταν κρίμα να μένει σε γνώση των λίγων τυχερών που κάποια στιγμή άκουσαν ή διάβασαν τον Θεοδόση Τάσιο να μιλά για τον Νίκο Καζαντζάκη και να αναλύει την προσωπικότητά του και τις πολυσυζητημένες πτυχές του χαρακτήρα του. Το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη και οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης με ιδιαίτερη χαρά συνεργάζονται για πρώτη φορά για να κάνουν αυτό τον μικρό θησαυρό κτήμα του φιλότεχνου κοινού. Ενός κοινού που αναζητά στη σκέψη των πνευματικών ταγών του γένους μας τη δική του αναγέννηση. Στο σύντομο αυτό δοκίμιο, ο Θεοδόσης Τάσιος αποπειράται να συμβάλει στην επανεξέταση του «θέματος Καζαντζάκη», ενός θέματος που είναι σε συνεχή εκκρεμότητα και η σοβαρή επανεκτίμησή του αναβάλλεται συνεχώς: «Χρέος μας», τονίζει ο συγγραφέας, «είναι να κατανοήσουμε τις πάμπολλες αντιφάσεις του Καζαντζάκη, οι οποίες φαίνεται ότι οφείλονται στην αναμφισβήτητη ιδιοτυπία του και στις εσωτερικές συγκρούσεις τις οποίες η ιδιοτυπία αυτή μοιάζει να εκτρέφει (ή και να εκφράζει): Καταρχήν, και πριν απ’ όλα, ήταν παθιασμένος με την Ιστορία και με τις Φιλοσοφικές Ιδέες – σε καμμιά περίπτωση δεν ήταν ένας απλός Τεχνίτης του λόγου. Όμως, έχοντας μια πολυδιάστατη αντίληψη για το Είναι (νοιώθοντας ότι η Υπόσταση δεν προσπελαύνεται μόνον με τη Διάνοια), ήθελε να τις βιώνει αυτές τις Ιδέες. Και, σαν να μην έφτανε αυτό, τον τράβαγε κατά καιρούς κι η Δράση. Και απ’ το φιλοσοφικό του ‘‘πιστεύω’’, και απ’ τη Συνανθρωπική του ευαισθησία, ήθελε κατά καιρούς να παρεμβαίνει στο κοινωνικό γίγνεσθαι – παρά το γεγονός ότι τέτοιου είδους δράσεις τον έβγαζαν απ’ την έμμονη (με νύχια και με δόντια) συγγραφική του τροχιά. Από τούτην τη βασική διχοστασία ενδιαφερόντων δημιουργούνταν και συνθήκες που μεγάλωναν τις πιθανότητες εμφάνισης ‘‘αντιφάσεων’’ στο πλαίσιο της πολιτικής δραστηριότητας του Καζαντζάκη».

Αν δεν είμαστε μπαταχτσήδες, ας θυμηθούμε ότι με τα ζώα: - Τρεφόμαστε - Μεταφερόμαστε - Συντροφευόμαστε - Θεραπευόμαστε (χάρις στα πειραματόζωα) - Άσε που παλαιότερα, με τα ζώα δωροδοκούσαμε και τους θεούς μας ("θυσίες") Λοιπόν, από ευγνωμοσύνη τουλάχιστον, θα θέλαμε να μάθουμε για το "πώς περνάνε" κι αυτά τα έρμα. Βέβαια, κάμποσοι απο μάς σου λένε κι άλλα: "Μέσα στο σκοτεινό και κρύο σύμπαν, ετούτα τα ζώα είναι συνοδοιπόροι μας στο σκανδαλώδες φαινόμενο της ζωής. Γι' αυτό, και οι αρχαίοι Έλληνες και η Παλαιά Διαθήκη, αναγνωρίζουν ψυχή στα ζώα. Αδέρφια, δηλαδή", σου λέει. Αλλά κι εμείς οι άλλοι που δεν γουστάρουμε τέτοιες συγκινήσεις, ελπίζουμε ότι μελετώντας τα κοινωνικά φαινόμενα των ζώων, ίσως κατανοήσουμε καλύτερα και τις δικές μας κοινωνίες. Ή έτσι ή αλλιώς, λοιπόν, είναι μάλλον δύσκολο να αδιαφορήσεις...