Χρήστος Κεφαλής

Ο Λένιν υπήρξε ο κορυφαίος μαρξιστής του 20ού αιώνα. Διάδοχος και συνεχιστής των Μαρξ και Ένγκελς, ανύψωσε το μαρξισμό σε ένα νέο επίπεδο και έγινε ο κύριος καθοδηγητής της Οκτωβριανής Επανάστασης, ο ιδρυτής της ΕΣΣΔ και της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Οι μελέτες για την ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία· οι πολεμικές ενάντια στο ναροντνικισμό· η θεωρία για το κόμμα νέου τύπου· η προβληματική της δημοκρατικής αγροτικής επανάστασης του 1905· οι πολεμικές στο φιλελευθερισμό και τον οπορτουνισμό· οι φιλοσοφικές μελέτες· οι εργασίες για το εθνικό ζήτημα· η ρήξη με τη σοβινιστικά μεταλλαγμένη Β' Διεθνή· η επιστροφή στη μαρξιστική θεωρία για το κράτος· η εξέγερση του Οκτώβρη· η θεμελίωση της Κομμουνιστικής Διεθνούς· η προβληματική της ΝΕΠ και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης - αυτοί είναι οι βασικοί σταθμοί του έργου του Λένιν, με τη μελέτη των οποίων μπορεί να κατανοηθεί η προσωπικότητα και η συμβολή του.

Στο παρόν βιβλίο ο Χρήστος Κεφαλής ανιχνεύει την ενότητα αλλά και τη διαρκή ανέλιξη και τον εμπλουτισμό της σκέψης του Λένιν σε όλη την ιστορική της διαδρομή. Κριτικάρει τις διαστρεβλώσεις της από την κυρίαρχη ιδεολογία και το σταλινισμό και αναδεικνύει την επικαιρότητά της για το σοσιαλιστικό κίνημα στην εποχή μας.

Στην παρούσα συλλογή ο αναγνώστης θα βρει εννέα άρθρα του Χρήστου Κεφαλή δημοσιευμένα στην πενταετία 2012-2016 στο περιοδικό Μαρξιστική Σκέψη. Τα άρθρα, που έχουν ξαναδουλευτεί και συμπληρωθεί, εκτείνονται σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Συζητούνται η παγκοσμιοποίηση, το εθνικό ζήτημα, οι αραβικές επαναστάσεις, η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και οι καπιταλιστικές μεταρρυθμίσεις στην Κίνα, η μαρξιστική θεωρία του φασισμού, ο παλιός και νεότερος ιρασιοναλισμός, αλλά και καλλιτεχνικά έργα και μορφές, από το «Κεφάλαιο» του Γαβρά ως τη βαθιά ιστορική ποίηση του Καβάφη. Το κοινό μοτίβο σε αυτά τα γραπτά είναι η αναζήτηση του χαμένου νήματος της μαρξιστικής κοινωνικής κριτικής, μέσα από την προσπάθεια επεξεργασίας επίκαιρων ζητημάτων που έχει αναδείξει η ιστορική πράξη. Μιας επεξεργασίας που δεν γίνεται στο κενό, αλλά αξιοποιεί τη μαρξιστική παράδοση και αναδεικνύει την επικαιρότητά της. Ο συγγραφέας επιχειρεί έτσι να δώσει απαντήσεις σε ζητήματα που θέτει επιτακτικά το παρελθόν, όπως η υπέρβαση του σταλινισμού, αλλά και να συνεισφέρει ιδέες για τo σύγχρονο κόσμο, ανιχνεύοντας τις προκλήσεις και τις ανάγκες της εποχής μας.

Η μεγάλη επανάσταση του 20ού και του 21ου αιώνα στις φυσικές επιστήμες άλλαξε την εικόνα μας για τον κόσμο. Η σχετικότητα, η κβαντομηχανική, η κοσμολογία της μεγάλης έκρηξης και οι πρόσφατες θεωρίες των χορδών και των βρόχων ανέτρεψαν εκ βάθρων την παλιά, στατική και μηχανιστική κοσμοαντίληψη της κλασικής φυσικής, οικοδομώντας μια ιστορική και υλιστική εικόνα της φύσης. Η βιολογία ολοκλήρωσε το έργο τού Δαρβίνου, αποκαλύπτοντας τα μυστικά της ζωής. Στο Οι μεγάλοι φυσικοί επιστήμονες ο Χρήστος Κεφαλής εξετάζει τη συνεισφορά των πιο επιφανών φυσικών επιστημόνων που θεμελίωσαν και προώθησαν τη μεγάλη επιστημονική επανάσταση, από τον Αϊνστάιν και τον Μπορ ως τον Χόκινγκ και τους άλλους σύγχρονους συνεχιστές τους. Επιχειρηματολογεί ότι η εικόνα του κόσμου που προκύπτει από τις ανακαλύψεις τους έχει στο επίκεντρό της τις έννοιες της αντιφατικότητας, της αυθυπαρξίας και της αυτοεξέλιξης της φύσης, που βρίσκονται στη βάση της μαρξιστικής διαλεκτικής. Ταυτόχρονα υπογραμμίζει τα αθεϊστικά και ριζοσπαστικά συμπεράσματα που συνάγουν από τις θεωρίες τους οι κορυφαίοι φυσικοί. Στο βιβλίο εξετάζονται συνολικά 23 κορυφαίοι επιστήμονες του 20ού και του 21ου αιώνα. Ο αναγνώστης θα βρει κείμενα για τον Αϊνστάιν, τους πρωταγωνιστές της κβαντικής θεωρίας, Μπορ, Χάιζενμπεργκ, Ντιράκ, και τους συνεχιστές τους Φάινμαν και Γκελ-Μαν. Οι εξελίξεις στην κοσμολογία παρουσιάζονται μέσα από το έργο των Χόκινγκ, Λίντε, Γκαθ, Τούροκ και Στάινχαρντ, αλλά και του Ιμάνουελ Καντ, ο οποίος είχε προκαταλάβει πολλές από τις σύγχρονες ιδέες. Οι προσπάθειες για την ενοποίηση των θεμελιωδών φυσικών δυνάμεων, μέσα από τις θεωρίες των χορδών, των βρόχων, κ.ά., συζητούνται με αναφορά στο έργο των Γουάινμπεργκ, Κάκου, Σβαρτζ, Γκριν, Γκρος, Γουίτεν, Σμόλιν και Ροβέλι. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με μια επισκόπηση της συμβολής τριών κορυφαίων βιολόγων, Κρικ, Μάιρ και Ντόκινς. Ο συγγραφέας επιχειρεί έτσι να αναδείξει τη διαδοχή των επιστημονικών θεωριών ως μια διαλεκτική ανέλιξη αλληλένδετων στιγμών προς την ενιαία γνώση της φύσης.