Νίκος Καζαντζάκης

Το βιβλίο "Αναφορά στον Γκρέκο" αποτελεί ένα έργο αυτοβιογραφικής μυθιστορίας, το οποίο εκδίδεται για πρώτη φορά, μετά τον θάνατο του κρητικού συγγραφέα, με ιδιαίτερη φροντίδα από την πιστή σύντροφο του λογοτέχνη, Ελένη Καζαντζάκη, και τον επιστήθιο φίλο του, Παντελή Πρεβελάκη. Η "Αναφορά στον Γκρέκο" αποτελεί ένα είδος πνευματικής αυτοβιογραφίας ή -όπως συχνά χαρακτηρίζεται από τον ίδιο τον Καζαντζάκη- μια "αναφορά" με τη στρατιωτική έννοια του όρου, σχετικά με τους στόχους και τις προσπάθειές του. Ο συγγραφέας αρχίζει τη διήγηση από τα παιδικά του χρόνια και οριοθετεί το τέλος της ιστορίας του τη στιγμή της ανάπτυξης της προσωπικής του μεγάλης Ιδέας που ονόμασε "Κρητική Ματιά" και τη σύλληψη της "Οδύσειας".
Ο ίδιος ο συγγραφέας σημειώνει στον Πρόλογο του έργου: "Η Αναφορά μου στον Γκρέκο δεν είναι αυτοβιογραφία? η ζωή μου η προσωπική για μένα μονάχα έχει κάποια, πολύ σχετική, αξία, για κανένα άλλον? η μόνη αξία που της αναγνωρίζω είναι ετούτη: ο αγώνας της ν' ανέβει από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι και να φτάσει όσο πιο αψηλά μπορούσαν να την πάνε η δύναμή της και το πείσμα -στην κορφή που αυθαίρετα ονομάτισα Κρητική Ματιά. Θα βρεις λοιπόν, αναγνώστη, στις σελίδες ετούτες την κόκκινη γραμμή, καμωμένη από στάλες αίμα μου, που σημαδεύει την πορεία μου ανάμεσα στους ανθρώπους, στα πάθη και στις ιδέες".

Η παρούσα έκδοση εντάσσεται στη Νέα Αναθεωρημένη Σύγχρονη Έκδοση των απάντων του Νίκου Καζαντζάκη, στην οποία γίνεται επανεπιμέλεια των έργων του κλασικού συγγραφέα. Το βιβλίο κυκλοφορεί με επιστημονική εισαγωγή της Μαρίνας Γρηγοροπούλου, ενώ στο Επίμετρο παρατίθενται ένα κείμενο του Πάτροκλου Σταύρου, καθώς και ένα σημείωμα επιμέλειας του Νίκου Μαθιουδάκη.

Το βιβλίο "Ασκητική [Salvatores Dei]" είναι μια φιλοσοφική ποιητικά πραγματεία στην οποία περιέχεται η κοσμοθεωρία του Καζαντζάκη, συνοψίζοντας ιδεαλιστικά την ενσάρκωση του νέου Οδυσσέα. Η "Ασκητική" είναι ο Νίκος Καζαντζάκης. Και ο Νίκος Καζαντζάκης είναι η "Ασκητική". Μια ελβετική εφημερίδα έγραψε πως το έργο τούτο είναι "το κατά Καζαντζάκην ευαγγέλιο". Ο ίδιος ο δημιουργός της έγραψε ότι η "Ασκητική" είναι "η πιο σπαραχτική Κραυγή της ζωής του" και πως όλο το έργο του είναι σχόλιο στην Κραυγή αυτή. Ουσιαστικά στο φιλοσοφικό δοκίμιο διαφαίνεται η ανάγκη του συγγραφέα να εκφράσει τον αέναο αγώνα των ψυχικών δυνάμεων του ανθρώπου στην προσπάθειά του να μετουσιωθεί η Ύλη σε Πνεύμα, απελευθερωμένος από το δέος και τον φόβο, προκειμένου να φτάσει στην εσωτερική αποκορύφωση της απόλυτης αίσθησης της ελευθερίας.
Το φιλοσοφικό πόνημα του Νίκου Καζαντζάκη δομείται με αρχιτεκτονική ακρίβεια, δημιουργώντας ένα ισχυρό οικοδόμημα ιδανικών ιδεών προκειμένου να αναδείξει και να περικλείσει ολόκληρη την καζαντζακική σκέψη και τις αέναες αναζητήσεις του κρητικού συγγραφέα. Συγκεκριμένα, το βιβλίο χωρίζεται σε έξι βασικά κεφάλαια: α) ΠΡΟΛΟΓΟΣ, β) Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ, γ) Η ΠΟΡΕΙΑ, δ) ΤΟ ΟΡΑΜΑ, ε) Η ΠΡΑΞΗ και στ) Η ΣΙΓΗ. Στο τέλος του καταληκτικού κεφαλαίου ο μεγάλος στοχαστής αποτυπώνει με σαφήνεια το φιλοσοφικό του ΠΙΣΤΕΥΩ.
Η παρούσα έκδοση εντάσσεται στη Νέα Αναθεωρημένη Σύγχρονη Έκδοση των απάντων του Νίκου Καζαντζάκη, στην οποία γίνεται επανεπιμέλεια των έργων του κλασικού συγγραφέα. Το βιβλίο κυκλοφορεί με επιστημονική εισαγωγή του νεοελληνιστή Kimon Friar, ενώ στο Επίμετρο παρατίθενται ένα κείμενο του Πάτροκλου Σταύρου, καθώς και ένα σημείωμα επιμέλειας του Νίκου Μαθιουδάκη.

Μια κρίσιμη βίαιη στιγμή είναι η ιστορική εποχή μας ετούτη, ένας κόσμος γκρεμίζεται, ένας άλλος δεν έχει ακόμα γεννηθεί.
Η εποχή μας δεν είναι στιγμή ισορρόπησης, οπόταν η ευγένεια, ο συμβιβασμός, η ειρήνη, η αγάπη θα ’τανε γόνιμες αρετές.

Ζούμε τη φοβερή έφοδο, δρασκελίζουμε τους οχτρούς, δρασκελίζουμε τους φίλους που παραπομένουν, κιντυνεύουμε μέσα στο χάος, πνιγόμαστε.
Δε χωρούμε πια στις παλιές αρετές κι ελπίδες, στις παλιές θεωρίες και πράξες. Ο άνεμος του ολέθρου φυσάει? αυτή είναι σήμερα η πνοή του Θεού μας ας πάμε μαζί του!

Ο άνεμος του ολέθρου είναι το πρώτο χορευτικό συνέπαρμα της δημιουργικής περιστροφής.
Φυσάει πάνω από τις κεφαλές κι από τις πολιτείες, γκρεμίζει τις ιδέες και τα σπίτια, περνάει από τις ερημιές, φωνάζει: «Ετοιμαστείτε! Πόλεμος! Πόλεμος!»
Τούτη είναι η εποχή μας, καλή ή κακή, ωραία ή άσκημη, πλούσια ή φτωχή, δεν τη διαλέξαμε. Τούτη είναι η εποχή μας, ο αγέρας που αναπνέμε, η λάσπη που μας δόθηκε, το ψωμί, η φωτιά, το πνέμα!
Ας δεχτούμε παλικαρίσια την ανάγκη.
Πολεμικός μάς έλαχε ο κλήρος, ας ζώσουμε σφιχτά τη μέση μας, ας αρματώσουμε το κορμί, την καρδιά και το μυαλό μας!
Ας πιάσουμε τη θέση μας στη μάχη!
Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: «Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε;» Πολέμα!

«Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λεύτερος». Η Ασκητική είναι ένα φιλοσοφικό μανιφέστο που διέπεται από έναν οραματικό-προφητικό τόνο, εμποτισμένο με τη λυρικότητα του δη­­μιουργού της. Το νόημα της ζωής και της ύπαρξης συμπυκνώνεται σε έναν συνεχή αγώνα κατά το «ανηφόρισμα του ανθρώπου», όπου το ηθικό «χρέος» συμβαδίζει με την υπαρξιακή «κραυγή», δίνοντας φωνή στην «ελευθερία», στην πλήρη αποδέσμευση της ανθρώπινης οντότητας από κάθε φόβο αλλά και κάθε ελπίδα. Ο Καζαντζάκης επεξεργάστηκε την Ασκητική του ξανά και ξανά, είναι ο σπόρος από όπου βλάστησε όλο του το έργο, όπως εξομολογήθηκε κάποια στιγμή στον Πρεβελάκη. Με άλλα λόγια, πρόκειται για την πεμπτουσία της σκέψης του. Αυτό το γενναιόδωρο βιβλίο, με την οδυνηρή ειλικρίνεια και την ποιητικότητά του, είναι ο διακαής πόθος της ελευθερίας, ο αγώνας προς την ολοκλήρωση, που τελικά καταλήγει σε μια δυνατή κραυγή για να μας οδηγήσει στο ανώτατο σκαλοπάτι της ωριμότητας: τη σιωπή. «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή· ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός, κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος. Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή, κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία».

Το βιβλίο "Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά" αποτελεί ένα από τα πλέον γνωστά έργα του Νίκου Καζαντζάκη το οποίο λαμβάνει το 1954 το βραβείο του καλύτερου ξένου μυθιστορήματος που εκδόθηκε στη Γαλλία και συγκαταλέγεται στα 100 Καλύτερα Βιβλία όλων των Εποχών σύμφωνα με την έκθεση που συντάχθηκε το 2002 από τη Νορβηγική Λέσχη του Βιβλίου.
Η πλοκή του έργου διαδραματίζεται στην Κρήτη ενώ αντίστοιχα ο πραγματικός Γιώργης Ζορμπάς μεταμορφώνεται στο μυθοπλαστικό πρόσωπο του Αλέξη Ζορμπά. Η ιστορία ξεκινά τη στιγμή που συναντιούνται στον Πειραιά οι δύο βασικοί ήρωες του βιβλίου: ο Συγγραφέας και ο Ζορμπάς. Ο Συγγραφέας, αφού εντυπωσιάστηκε με τον αντισυμβατικό χαρακτήρα του Ζορμπά και το διαρκώς φιλοσοφούμενο πάθος του για τη ζωή, αποφασίζει να τον προσλάβει ως επιστάτη στην επιχείρησή του. Στην Κρήτη, εγκαθίστανται στο ξενοδοχείο της Μαντάμ Ορτάνς, μιας ξεπεσμένης σαντέζας, που δεν αργεί να γίνει η ερωμένη του Ζορμπά, μια από τις πολλές γυναίκες της πολυτάραχης ζωής του. Σημαντικός κορμός του μυθιστορήματος είναι οι συζητήσεις των δύο φίλων κατά τη διάρκεια της συνεργασίας τους στο λιγνιτωρυχείο το οποίο αποδεικνύεται ένα προσχηματικό συγγραφικό κατασκεύασμα.
Η παρούσα έκδοση εντάσσεται στη Νέα Αναθεωρημένη Σύγχρονη Έκδοση των απάντων του Νίκου Καζαντζάκη, στην οποία γίνεται επανεπιμέλεια των έργων του κλασικού συγγραφέα. Το βιβλίο κυκλοφορεί με επιστημονική εισαγωγή του καθηγητή Θανάση Αγάθου, ενώ στο Επίμετρο παρατίθενται ένα κείμενο του Πάτροκλου Σταύρου, μια επιστημονική εισήγηση του Ερατοσθένη Καψωμένου, καθώς και ένα σημείωμα επιμέλειας του Νίκου Μαθιουδάκη.

Ο Νίκος Καζαντζάκης σημείωνει στον πρόλογό του: Δεν κάτεχα ακόμα τι μορφή να δώσω στο παραμύθι τούτο του Ζορμπά: ρομάντζο, τραγούδι, πολύπλοκο φανταστικό διήγημα της Χαλιμάς ή στεγνά, ξερά, να ξεσηκώσω τις κουβέντες που μου έκανε σ ένα ακρογιάλι της Κρήτης, όπου ζήσαμε, σκάβοντας για να βρούμε τάχα λιγνίτη. Ξέραμε καλά κι οι δυό πως ο πραχτικός αυτός σκοπός ήτανε στάχτη για τα μάτια του κόσμου, εμείς βιαζόμαστε πότε να βασιλέψει ο ήλιος, να σκολάσουν οι εργάτες, να στρωθούμε στο φαί μας, να πιούμε το μπρούσκο κρητικό κρασί και ν αρχίσουμε την κουβέντα...

Αυτό θα πει να ’σαι άνθρωπος, σου λέω: Ελευτερία! Το Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά είναι μια ιστορία για το πνεύμα και τη σάρκα. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1946 και βασίζεται στη ζωή του Γιώργη Ζορμπά, φίλου και επιχειρηματικού συνεργάτη του συγγραφέα. Στο βιβλίο αυτό μορφοποιείται πεζογραφικά η γεμάτη αντιθέσεις ψυχή του Καζαντζάκη, καθώς αποκαλύπτεται για άλλη μια φορά η στοχαστική του διάθεση. Με μια σημαντική όμως διαφοροποίηση: ο Καζαντζάκης κατορθώνει να δώσει στον στοχασμό του ανάλαφρη διάθεση, να τον μετουσιώσει σε ελεύθερη, απρόσκοπτη αφήγηση. Πιο συγκεκριμένα, η γεμάτη αντινομίες, όπως ειπώθηκε, ψυχή του, η οποία κατευθύνει την κοσμοθεωρία του, στο Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά περιστρέφεται κυρίως γύρω από τη βασική ανησυχία του συγγραφέα: την πάλη ανάμεσα στη θέληση του ανθρώπου για ελευθερία και εντέλει στις αντιξοότητες που αυτός αντιμετωπίζει. Αυτό το κάλεσμα σε Πράξη ενσαρκώνει ο Ζορμπάς, ο οποίος ως πρότυπο μεταφέρει την Πράξη αυτή στο διηνεκές. Στο τέλος όμως της ημέρας ο συγγραφέας επανέρχεται στην αλήθεια του που συνοψίζεται στη φράση του Ζορμπά: «Μπορούσες και συ, κακομοίρη, μια φορά στη ζωή σου να δεις μιαν όμορφη πράσινη πέτρα και δεν την είδες». Στη ζωή μου, οι πιο μεγάλοι μου ευεργέτες στάθηκαν τα ταξίδια και τα ονείρατα, από τους ανθρώπους, ζωντανούς και πεθαμένους, πολύ λίγοι βοήθησαν τον αγώνα μου. Όμως, αν ήθελα να ξεχωρίσω ποιοι άνθρωποι αφήκαν βαθύτερα τ’ αχνάρια τους στην ψυχή μου, ίσως να ξεχώριζα τρεις τέσσερεις: τον Όμηρο, τον Μπέρξονα, το Νίτσε και το Ζορμπά. Οι νέες εκδόσεις, με νέα εξώφυλλα και ειδικά σχεδιασμένη γραμματοσειρά, συνοδεύονται από εισαγωγικά κείμενα και επίμετρο, που προσφέρουν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το ίδιο το έργο και την εποχή στην οποία γράφτηκε

non-exchangeable & non-refundable

• Ταξιδιωτικά: Ισπανία, Ιαπωνία – Κίνα, Αγγλία, Ρουσσία, Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος - Ο Μοριάς 
• Θεατρικά Έργα (τραγωδίες): Τόμος Α’ (Προμηθέας, Κούρος, Οδυσσέας, Μέλισσα), Τόμος Β’ (Χριστός, Νικηφόρος Φωκάς, Ιουλιανός ο Παραβάτης, Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος), Τόμος Γ’ (Καποδίστριας, Χριστόφορος Κολόμβος, Σόδομα και Γόμορρα, Βούδας)
• Μυθιστορήματα: Όφις και Κρίνο, Τόντα-Ράμπα, Ο Βραχόκηπος, Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται, Ο Καπετάν Μιχάλης, Ο Τελευταίος Πειρασμός, Ο Φτωχούλης του Θεού, Οι Αδερφοφάδες, Αναφορά στον Γκρέκο
• Ποιήματα : Οδύσσεια, Τερτσίνες
• Δοκίμια: Συμπόσιον, Ιστορία της ρώσσικης λογοτεχνίας, Ασκητική - Salvatores Dei
• Μεταφράσεις – διασκευές : Θεία Κωμωδία Δάντη

Δεν ήταν ο Δάντης διανοούμενος χαρτοπόντικας. Ζωή και τέχνη, πράξη και λόγος γι’ αυτόν ήταν ένα. Φτωχός, ξορισμένος, παράσιτος, όπως τον είχαν καταντήσει, άλλη παρηγοριά δεν του `μενε παρά τούτη: μην μπορώντας πια να ριχτεί στην πράξη και να πάρει στ? ανήλεα χέρια του την πολιτική εξουσία, κατέφυγε στο στίχο να εγδικηθεί. Γι? αυτό κι ο στίχος του έχει τόση δριμύτατη πικράδα και γλύκα? τόση ανθρώπινη ουσία. Είναι συμπυκνωμένη πράξη και, πολύ συχνά, μετουσιωμένο φονικό. Ο Δάντης είναι ανώτατο υπόδειγμα όχι μονάχα για όσους ακολουθούν τη στράτα της τέχνης και θέλουν να μάθουν από το μεγάλο αυτόν Δάσκαλο πώς «ο άνθρωπος γίνεται αθάνατος»? είναι κυρίως ανώτατο υπόδειγμα για όσους θέλουν να γίνουν άρτιοι άνθρωποι και θεωρούν την τέχνη ή την πράξη ή την ηθική ή κάθε ιδέα ως Βιργίλιο ή Βεατρίκη ή Άγιο Βερνάρδο, που μια και μόνο, μα ανυπολόγιστη, έχουν αξία: να μας δείχνουν τον ανήφορο της αυτο-τελειοποίησης, ν? ανεβαίνουμε επίπονα από τη σκοτεινή Κόλαση που έχουμε μέσα μας στο βουνό της επίγειας άσκησης, κι από κει στη λύτρωση – δηλαδή στην απολύτρωση από κάθε τέχνη, πράξη, ηθική κι ιδέα· από κάθε χίμαιρα κι από κάθε πραγματικότητα. Στην τελευταία ανέκφραστη αστραπή όπου τελεύει τ? όραμα. Τα μυθιστορήματα της ώριμης περιόδου του είναι: *Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά *Καπετάν Μιχάλης *Ο τελευταίος πειρασμός *Ο Χριστός ξανασταυρώνεται *Τόντα Ράμπα *Ο βραχόκηπος *Ο φτωχούλης του Θεού *Αδερφοφάδες Καθώς και το μυθιστορικό αυτοβιογραφικό έργο του: *Αναφορά στον Γκρέκο. Επίσης κυκλοφορούν τα μυθιστορήματα της νεανικής περιόδου του Νίκου Καζαντζάκη: *Όφις και κρίνο, Σπασμένες ψυχές.

Ορκισμένος να μη γελάσει αν δεν ελευθερωθεί η Κρήτη, ο Καπετάν Μιχάλης ζει στο Μεγάλο Κάστρο στα τέλη του 19ου αιώνα, με τη φήμη του αγριμιού να τον συνοδεύει σε κάθε του στιγμή. Ο ίδιος όμως δείχνει να χάνει τη συγκέντρωσή του και να απομακρύνεται από τις αξίες του όταν γνωρίζει την Εμινέ, σύζυγο του αδερφοχτού του Νουρήμπεη, σαν να τον κυριεύει ένας «δαίμονας» άγνωστος σε εκείνον μέχρι τότε. Καθώς η τεταμένη κατάσταση ανάμεσα σε Οθωμανούς και Χριστιανούς στο νησί καταλήγει σε μια σειρά γεγονότων που θα οδηγήσει στην επανάσταση του 1889, ο Καπετάν Μιχάλης βρίσκεται να αναζητά την ελευθερία σε έναν ακόμη τομέα…