Ο λαβύρινθος της μοναξιάς

Η μοναξιά, το να νιώθει κανείς και να ξέρει ότι είναι μόνος, απόμακρος από τον κόσμο και ξένος προς τον εαυτό του, χωριστός απ’ αυτόν, δεν αποτελεί αποκλειστικό χαρακτηριστικό του Μεξικανού. Όλοι μας, κάποια στιγμή της ζωής μας, νιώθουμε μόνοι. Κι ακόμη χειρότερα: είμαστε μόνοι. Η ζωή είναι αποκοπή απ’ αυτό που ήμασταν και βάπτισμα σε αυτό που θα γίνουμε, σε ένα πάντα παράδοξο μέλλον. Η μοναξιά είναι ο έσχατος κύκλος της ανθρώπινης μοίρας. Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον που νιώθει μόνο και το μοναδικό που αποζητεί τους άλλους […] Σήμερα, η εξουσία καταργεί τη μοναξιά, διά νόμου. Και, μαζί μ’ αυτή, τον έρωτα, παράνομη και ηρωική μορφή μέθεξης. Η προάσπιση του έρωτα αποτελούσε ανέκαθεν πράξη αντικοινωνική και επικίνδυνη. Σήμερα αρχίζει να γίνεται πραγματικά επαναστατική.

Ο Λαβύρινθος της μοναξιάς (1950) είναι το πρώτο και ίσως το σημαντικότερο δοκίμιο του Οκτάβιο Πας. Πρόκειται για μια βαθιά ψυχολογική τομή του χαρακτήρα του μεξικανικού λαού μέσω της αναδρομής στην ιστορική του πορεία από την ισπανική κατάκτηση μέχρι σήμερα […] Το κείμενο του Πας είναι ανεξάντλητο. Η γνώση του ιστορικού παρελθόντος της χώρας του βαθιά. Το οξύ και διεισδυτικό του βλέμμα, εργαλείο μοναδικό για την ανάλυση ενός τόσο σύνθετου και αντιφατικού παρόντος. Η προσπάθειά του να πείσει αυτόν το λαό για τη μοναδικότητά του αγωνιώδης. Δεν μπορεί κανείς να ’χει ζωντανό παρόν έχοντας πίσω του ένα νεκρό παρελθόν. Μόνος του στόχος ν’ αποκτήσει ο λαός αυτός συνείδηση της ιστορικής του συνέχειας.