Αύγουστος Κορτώ

Κι αν η Παναγία ήταν Ελληνίδα μάνα; Η Δέσποινα έχασε τον γιο της -τριάντα τριών χρονώ παλικάρι, από μιαν αποκοτιά, μια φτυσιά στα μούτρα της χούντας- κι έχει γυρίσει την πλάτη στον θρύλο που ξεπήδησε απ' τον χαμό του: τι να την κάνει τη λατρεία του κόσμου, τους οπαδούς και τους πιστούς, όταν το παιδί της είναι μες στο χώμα; Κι έτσι επιστρέφει με τον νου στο μόνο καταφύγιο -στο παρελθόν- και ξαναζεί τα πάθη και τα λάθη της: το ακριτικό χωριό και τους γέρους γονείς της, το μωρό στα σπλάχνα της, με τον ανομολόγητο πατέρα, τον ξενιτεμό στην Αθήνα, στο αρχοντικό της Δεξαμενής. Από ψυχοκόρη αφέντρα και κυρά, γυναίκα του καλόκαρδου Σήφη, σύντροφος και στήριγμα στα μαύρα χρόνια της κατεχόμενης Κρήτης - μα πάνω απ' όλα μάνα του Χρήστου. Αλλά όση αγάπη κι αν του έδινε, ο μοναχογιός της ήταν μια ζωή ατίθασος, άπιαστος σαν αγρίμι, άφοβος στον κίνδυνο κι αψήφιστα δοσμένος στη φιλία και στον έρωτα, λες και μπορούσε να πατήσει χάμω ως και τον θάνατο. Κι έτσι παρασύρθηκε απ' τον φανατισμό της κουστωδίας του και τα μάτια της Μάγδας, κι έφαγε το κεφάλι του. Μα όλα αυτά τα χρόνια, τα μερόνυχτα της αγωνίας και της πίκρας, η Δέσποινα είχε μια κρυφή παρέα, ορατή μόνο στα μάτια της ψυχής της: την κόρη που δεν απόχτησε, την κόρη που θα μεγάλωνε στο πλευρό της και θα γινόταν απάγκιο κι αποκούμπι της. Μήπως κι η ίδια η Παναγιά δε θα 'θελε ένα κοριτσάκι, για να γλυκαίνει η αντάρα που την πότιζε ο κανακάρης της, για να αλαφραίνει ο πόνος του φευγιού του; Ώσπου μια μέρα, ένας χαμένος φίλος του Χρήστου -ο Γιαννάκης, αφοσιωμένος σαν μαθητής και γλυκός σαν παραγιός- έρχεται να ταράξει τη μοναξιά της Δέσποινας με τις αποκαλύψεις του, με την αλήθεια που λουφάζει στην πιο απίθανη κρυψώνα. Μια ιστορία γι' αυτό που ζήλεψε ακόμα κι ο Θεός: την αγάπη της μάνας.

Η Νόρα κι ο Χάρης ζούνε τις τελευταίες µέρες του γάµου τους, διαλυµένου απ’ τον χαµό του εξάχρονου γιου τους Άγγελου. Ώσπου ένα βράδυ ο Άγγελος έρχεται σ’ ένα µοιρασµένο όνειρο και τους υπόσχεται πως, αν επιστρέψουν στον τόπο της στερνής τους παραθέρισης και προβούν στην υπέρτατη θυσία, θα επιστρέψει κοντά τους. Μόνο που, όταν βρίσκονται και πάλι στο αποµονωµένο εξοχικό της Χαλκιδικής, ο Χάρης και η Νόρα διαπιστώνουν ότι το φράγµα ανάµεσα σε φύση και υπερφυσικό έχει καταρρεύσει, ότι το όνειρο απέχει µια ανάσα απ’ τον εφιάλτη κι ότι το παρελθόν συνεχίζει να ζει, παντοδύναµο. Μια ιστορία για την παραφροσύνη της αγάπης – που, όπως και η πραγµατικότητα, ξεπερνά τη φαντασία.

Τι κάνεις όταν βρίσκεσαι σ' ένα απομονωμένο ορεινό χωριό για το διήμερο των εκλογών κι ενώ όλοι σε μπουκώνουν λυσσαλέα με τα πιο εκλεκτά φαγιά της οικουμένης ο πορσελάνινος θρόνος αρνείται να ενδώσει στις ικεσίες σου; Κι αν ένα και μόνο εσώρουχο αρκούσε για να σε μεταμορφώσει στο πιο ποθητό πλάσμα του κόσμου; Θα ήταν ευλογία ή κατάρα; Και ποια η θέση όλων εμάς που μετά θάνατον δε θέλουμε ούτε να καούμε ούτε να ταφούμε, αλλά να μεταποιηθούμε σε χρηστικά και καλαίσθητα διακοσμητικά εσωτερικών χώρων; Τέτοια και άλλα αγωνιώδη ερωτήματα απαντιούνται με τρόπο παραληρηματικό στις σελίδες αυτού του βιβλίου, που μας θυμίζει ότι το γέλιο είναι συχνά η μόνη σωσίβια λέμβος στις φουρτούνες της ζωής.

Σ’ έναν κόσμο ελάχιστα διαφορετικό απ’ τον δικό μας, η Κατερίνα, χήρα εξήντα επτά ετών, ετοιμάζεται να γιορτάσει τα γενέθλια της κόρης της Ζωής. Μ’ αυτή την άτιμη την πανδημία, μαύρισε το μάτι της απ’ την αποθυμιά – έχει να δει τον εγγονό της, τον Τασούλη, μήνες. Μα στο αποψινό τραπέζι, κι αύριο, στο σπίτι του Πέτρου στο Πανόραμα, θα πάρει τα παιδιά της αγκαλιά, κι η καρδιά της θα πάει στη θέση της. Κι έπειτα, ψάχνοντας για δώρο στο παλαιοβιβλιοπωλείο ενός φίλου, πέφτει πάνω στο Βιβλίο της Κατερίνας. Πρώτη φορά το βλέπει, κι ούτε έχει ακουστά τον συγγραφέα με το παράξενο όνομα – μα η φωτογραφία στο εξώφυλλο είναι δική της. Κι όταν, σαστισμένη, αρχίζει να το διαβάζει, ανακαλύπτει πως η πλοκή είναι μια γκροτέσκα παραχάραξη της ιστορίας της, ένα χαοτικό, εφιαλτικό ψέμα: η Κατερίνα του βιβλίου, ναυαγισμένη απ’ την αρρώστια και τις καταχρήσεις, αυτοκτονεί στα σαράντα εννιά, κι όλη η αφήγηση είναι μια ζοφερή, βάναυση καρικατούρα της ζωής της – της δικής της ζωής. Ταραγμένη κι οργισμένη, η Κατερίνα αποφασίζει να κρύψει το βιβλίο απ’ τα παιδιά της – να το ξεχάσει. Μα αυτό δεν είναι εύκολο: η άλλη Κατερίνα έχει τρυπώσει στο μυαλό της κι έχει σπείρει σκοτάδι: αμφιβολίες, υποψίες, φόβο. Κι αν κάτι είχε πάει στραβά, μονολογεί, κι ήμουν εγώ ένα στοιχειό που μιλά απ’ τον άλλο κόσμο; Η πραγματικότητα –πότε ανεπαίσθητα, πότε κεραυνοβόλα– αρχίζει να μπατάρει. Μια αδιόρατη απειλή τυλίγει την οικογένεια της Κατερίνας, κι ανεξήγητα συμβάντα, άγρια σαν του βιβλίου, μολύνουν τις μέρες γαλήνης κι ευτυχίας που σχεδίαζε. Μόνο μία απ’ τις δυο μπορεί να επιβιώσει – στη ζωή ή στο χαρτί. Όμως ποια; Ποια είναι η αληθινή Κατερίνα;

Δε γνωριζόμαστε, αλλά σε ξέρω. Έχουμε περάσει μέρες και μήνες μαζί, ο καθένας κλεισμένος στο σπίτι του. Έγραψα το βιβλίο αυτό για σένα και για μένα. Για να σου θυμίσω και να θυμηθώ την κοινή δοκιμασία μας, τον κοινό μας αγώνα. Γιατί η κατάθλιψη είναι συνηθισμένη και μοναδική, ύπουλη και διάφανη, τρωτή όπως κι εμείς οι ίδιοι. Ήταν ένας τρόπος να σου πω: Θα περάσει. Να σε διαβεβαιώσω – και συγχρόνως να καθησυχάσω τον εαυτό μου: η αρρώστια μας θεραπεύεται. Η χειρότερή μας μέρα είναι ακριβώς αυτό, και τίποτα περισσότερο: μια μέρα που παρέρχεται και μας φέρνει πιο κοντά στην ίαση. Ό,τι κι αν μας ψιθυρίζει η κατάθλιψη, πάντα υπάρχει ελπίδα. Είμαστε φτιαγμένοι για καλύτερες μέρες.

Έµαθα να βάφοµαι για να κρύβω τις µελανιές.
Η Μάντια διδάχτηκε τη βία από µικρή: την είδε στο πρησµένο πρόσωπο της µάνας της, την υπέµεινε απ’ το χέρι του πατέρα της, που ήταν νόµος στο σπίτι.
Μεγάλωσε ανυπεράσπιστη: στη γενέτειρά της, µια κωµόπολη της Ηµαθίας, ο κόσµος δεν ανακατευόταν στα οικογενειακά του άλλου.
Έτσι, όταν στα δεκαοχτώ γνωρίζει τον Άκη, φιλόλογο απ’ τη Σαλονίκη, αποφασίζει να το σκάσει, να αναζητήσει την τρυφερότητα, την ανεξαρτησία – να ζήσει ελεύθερη, χωρίς φόβο, πόνο και ντροπή.
Όµως η βία έχει πολλά πρόσωπα, και πριν κοπάσει ο έρωτας, η Μάντια γνωρίζει το χειρότερο απ’ όλα: αυτό που υποδύεται την αγάπη.
Στην άλλη όχθη της ζωής, αφηγείται τις δοκιµασίες και τις χαρές της, τα δώρα που της χάρισε και της έκλεψε η µοίρα. Μιλά για όσα έκανε κι όσα µετάνιωσε, για τη δύναµη που βρήκε µέσα της ακόµα και στις εσχατιές της απελπισίας.
Μια ιστορία για την αγριότητα της διπλανής πόρτας και για το κόστος της επιβίωσης.
Για την αγάπη, που θέλει θυσίες για να µην είναι µόνο µια λέξη.

Για το βιβλίο με τίτλο Η Εξαφάνιση της Ντόροθυ Σνοτ: Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας και Πρώτο Βραβείο Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2004

 

Ποιoς ευθύνεται για την εξαφάνιση της Ντόροθυ Σνοτ; Ή μήπως είναι απαγωγή…; Τι συμβαίνει στον πύργο της Ούρσουλα ντε Φλαφ; Είναι στ’ αλήθεια στοιχειωμένος ή κρύβει κάποιο ακόμα σκοτεινότερο μυστικό…; Ποια κατάρα σκεπάζει το θρυλικό περιδέραιο της Νιαουφερτίτης; Και τι θα συμβεί σ’ αυτόν που θα τολμήσει να το αποκτήσει…; Κι ένα ταξίδι με το διάσημο τρένο Τούνδρα Εξπρές, όπου, μέσα στο χιόνι και τη σιωπή, μια σειρά από φοβερά εγκλήματα αρχίζουν να συμβαίνουν το ένα μετά το άλλο… Τις μυστηριώδεις, γεμάτες αγωνία αυτές υποθέσεις καλείται να εξιχνιάσει ο διάσημος Κορνήλιος Κρικ, ο κορυφαίος σκίουρος-ντετέκτιβ του πλανήτη, με την πιστή του φίλη και συνεργάτιδα, την πυγολαμπίδα Μάρθα, η οποία είναι διάσημη… για άλλους λόγους, όπως το εκρηκτικό της ταμπεραμέντο και οι ξεκαρδιστικοί μπελάδες στους οποίους συχνά μπλέκεται από μόνη της. Οι τέσσερις αυτές περιπέτειες του Κορνήλιου Κρικ, για πρώτη φορά μαζί σ’ ένα βιβλίο, αποκαλύπτουν τα συναρπαστικά τους μυστικά σε νέους αναγνώστες, μικρούς και μεγάλους.

Στις 28 Δεκέμβρη του 2008, στις τρεις τα χαράματα, ο μεγαλύτερος φόβος μου έγινε πραγματικότητα: κατά το κοινώς λεγόμενον, τρελάθηκα.

Το μυαλό μου –ο κόσμος μου– γκρεμίστηκε και τη θέση του πήρε μια παντοδύναμη ψύχωση, που σαν παράσιτο με ξενιστή τον ίδιο μου τον εαυτό τρεφόταν και θέριευε με τις παρανοϊκές ιδέες που γεννούσε ασταμάτητα: ήμουν ο νεός Δαλάι Λάμα, ο Φύλακας στη σίκαλη, πληρωμένοι δολοφόνοι παραμόνευαν στο κατόπι μου.

Σ’ αυτό μου το παραλήρημα, ολοζώντανο ακόμα στη μνήμη μου, στη σύντομη νοσηλεία μου και στην κατοπινή, θανατερή μου κατάθλιψη, παρέσυρα κι οδήγησα στην απόγνωση όλους τους ανθρώπους της καρδιάς μου, που μ’ έβλεπαν άξαφνα κατακερματισμένο από μιαν ανεξέλεγκτη ψυχική ασθένεια.

Ο ζοφερός Δεκέμβρης του ’08 στη μουδιασμένη Αθήνα. Το ιερό κόκκινο χρώμα. Κι η αυτόχειρας μάνα μου, που χρόνια μετά επιστρέφει από τον Άδη. Στο βιβλίο αυτό έγραψα όλα όσα θυμάμαι, χωρίς ν’ αλλάξω τίποτα και μην κρατώντας τίποτα κρυφό. Γιατί χάρη σ’ αυτές τις αδιανόητες μέρες, κατάφερα, μες στα συντρίμμια του μυαλού μου, να βρω έναν νέο εαυτό και τον δύσκολο δρόμο που οδηγεί στην ψυχική γαλήνη. Κι ενώ η ιστορία μου μοιάζει μοναδική, το τέρας της ψυχικής αρρώστιας και του φόβου που σκορπάει είναι κοινό για όλους μας, όπως και το θηρίο της αγάπης και της κάθε ανθρώπινης δύναμης.

Γιατί η ψυχή μας δεν είναι φτιαγμένη ν’ αρκείται στη δυστυχία.

Ο Αντώνης Ράπτης, δεκαεφτά χρονών αγόρι, αιματοκύλισε το Χρυσοδέντρι: μπήκε στην τάξη του μονοθέσιου σχολείου μ’ ένα κλεμμένο πολυβόλο, σκότωσε τον δάσκαλο κι όλους σχεδόν τους φίλους του, κι έπειτα αυτοπυρπολήθηκε. Το μακελειό συντάραξε το ακριτικό χωριουδάκι, αλλά η αστυνομία έκλεισε τον φάκελο εν τάχει. Το τι συνέβη ήταν φως φανάρι: άλλο ένα πειραγμένο σκατόπαιδο που, με αφορμή μια ερωτική απογοήτευση, έκανε τη ζήλια του φονικό όπλο.
Όμως ο άνεμος της ενοχής τραντάζει ακόμα τα δέντρα του χωριού. Η μάνα του δράστη ξέρει ότι ο δολοφόνος κι ο γιος της δεν ήταν το ίδιο πρόσωπο. Το μόνο θύμα της επίθεσης που έχει ακόμα τις αισθήσεις του πασχίζει να αρθρώσει την αλήθεια. Κι οι ψυχές των νεκρών μαθητών φωνάζουν, σκυλοτρώγονται, κρατούν καλά το μυστικό τους.

Ο Φίλιππος Σέξτος, συλλέκτης μαρτυριών κι επίδοξος γραφιάς, ταξιδεύει στο χαροκαμένο Χρυσοδέντρι. Κάτι στην όλη υπόθεση δεν τον αφήνει σε ησυχία: πρέπει να μιλήσει με τους γονείς, με τα αδέρφια, με τη Μάρω, την πλέον τραγική απ’ τις μητέρες.
Όταν ένα παιδί σκοτώνει άλλα παιδιά εξακολουθεί να ’ναι παιδί; Κι όταν το αίμα χύνεται άδικα, ποια είναι η πρώτη αδικία, η ρίζα του κακού; Μια ιστορία μυστηρίου, ένα κυνηγητό για την αλήθεια. Ποιος σκότωσε πρώτος και ποιο θύμα ξεχάστηκε; Ένα σκοτεινό παραμύθι που σου κλέβει την ανάσα.

«Καλώς το παλικάρι μου» λέει ο Ουρανός στον Κρόνο που ζύγωνε απ’ την άκρη της παραλίας κρατώντας κάτι περίεργο στο χέρι, κρυμμένο απ’ την αντηλιά.«Γεια σου, φάδερ» απαντά εκείνος. «Ήρθα να παίξουμε ρακέτες».«Μπαλάκια δε βλέπω».«Κι ούτε θα ξαναδείς».Πόσα ξώγαμα είχε τέλος πάντων ο Δίας; Τι έπινε η Πυθία κι έβγαζε τέτοιους αλλοπρόσαλλους χρησμούς; Ήταν όντως δώδεκα οι άθλοι της Ηρακλάρας ή μήπως ο Ευρυσθέας του ’παιξε μπινιά στο ενενήντα; Κι η κοπελιά η Ειλείθυια ήταν στ’ αλήθεια τόσο στόκος όσο αφήνει να εννοηθεί τ’ όνομά της ή πρόκειται για παρεξήγηση και την κακολογούνε τζάμπα; Αυτά και άλλα φλέγοντα ερωτήματα έρχεται ν’ απαντήσει η Νεοελληνική Μυθολογία. Παρωδώντας τους μύθους του Ησίοδου με τρόπο παραληρηματικό και σ’ έναν διαρκή διάλογο με την αξεπέραστη Ελληνική Μυθολογία του Τσιφόρου, το βιβλίο αναπλάθει όλες τις αγαπημένες ιστορίες των παιδικών μας χρόνων, φωτίζοντας την ιλαρή πλευρά της συναρπαστικής περιπέτειας που οι αρχαίοι Έλληνες σκαρφίστηκαν για να ερμηνεύσουν τον κόσμο. Γιατί χωρίς τους θεούς, τους ημίθεους και τα ατέλειωτα καμώματά τους, η αλήθεια που γύρευαν και γυρεύουν ακόμα οι φιλόσοφοι ίσως και να ’ναι λίγο βαρετή.