Γλώσσα

Ένα κομψό, πολύχρωμο, εικονογραφημένο βιβλίο-δώρο.Το πιο έντονο, το κατ’ εξοχήν πανανθρώπινο συναίσθημα, εκφρασμένο σε 185 γλώσσες

Ο Θανάσης Αραπίδης συλλέγει, διαλέγει, σταχυολογεί και... «σερβίρει», γουλιά γουλιά, το νέκταρ, το απόσταγμα της ανθρώπινης σκέψης και σοφίας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα - Σοφά λόγια, ρήσεις, αποφθέγματα, φιλοσοφία, ποίηση, λογοτεχνία, τέχνη, επιστήμη, πολιτική, και ό,τι άλλο απασχολεί, προβληματίζει και... αγχώνει κάθε υπεύθυνα σκεπτόμενο άνθρωπο. Λόγια που είπαν, έγραψαν, δίδαξαν και κατέθεσαν παλαιοί και σύγχρονοι σοφοί και άσοφοι(!), διανοούμενοι στοχαστές και μύστες, συγγραφείς και ποιητές, αλλά και θυμόσοφοι, απλοί άνθρωποι του λαού.

Το ιδιωματικό λεξιλόγιο, ερμηνευτικό-ετυμολογικό λεξικό

Η γραμματική Η μελέτη και συγγραφή της Γραμματικής ενός ιδιώματος που δεν έχει καμιά γραπτή παράδοση, όπως είναι το γλωσσικό ιδίωμα της Κρανιάς Ολύμπου, είναι μια δύσκολη υπόθεση. Πρώτα πρώτα απαιτεί γνώση του ιδιώματος και μακροχρόνια επικοινωνία με τους ελάχιστους πια γνήσιους χρήστες του σε πραγματικές συνθήκες επικοινωνίας. Ύστερα πο δημοσιευμένες επιστημονικές μελέτες για ένα παρόμοιο βορειελλαδίτικο γλωσσικό ιδίωμα επικεντρώνουν την προσοχή τους σε ορισμένα μόνο γλωσσικά χαρακτηριστικά, συνήθως στη φωνητική/φωνολογία και λιγότερο στη μορφολογία και τη σύνταξη. Ακόμη και η κλασική εργασία του Αχ. Τζάρτζανου "Περί της Συγχρόνου Θεσσαλικής Διαλέκτου", που εκδόθηκε πριν απο 100 χρόνια, στην ουσία αναφέρεται στη φωνητική/φωνολογία του ιδιώματος του Τιρνάβου στις αρχές του 20ού αιώνα. Εξάλλου τα ιδιώματα αυτά δεν ταυτίζονται απόλυτα με το ιδίωμα της Κρανιάς.

"Νομίζαμε πως δεν υπάρχει ελληνική "αργκώ". Τουλάχιστον... τόσον πλούσια! Ξέραμε "παπαγαλλιστί" και τις πιπιλάγαμε, υποσυνείδητα, σαν γλωσσικές καραμέλλες, μερικές λεξούλες "καθημερινής χρήσεως" -"τσιμπιέμαι", "κορόιδο", "ανθίζομαι" και τα λοιπά- που δεν κοπιάζαμε να βρούμε την ετυμολογία τους και απλώς θαυμάζαμε κείνους που τις "πέταγαν" για... την ετυμολογία τους! αλλά πως υπήρχε... "Ελευθερουδάκης - Αργκώ" δεν το πιστεύαμε! Απ' αυτή την πλάνη έρχεται να μας βγάλη ο κ. Β. Καπετανάκης με το "Λεξικό της Πιάτσας" που εξέδωσε. Είναι το πιο χαριτωμένο που έχω πάρει στα χέρια μου. Δεν υποτιμώ την λαογραφική του αξία, που είναι αξιόλογη. Αλλά προτιμώ να χαρώ τις σελίδες του με την δίψα του αναγνώστη. Ο συγγραφεύς προσφέρει αναμφισβήτητη υπηρεσία στην λαογραφία και στην μελέτη της λαϊκής γλωσσοπλαστικής" (Δ. Κ. Ευαγγελίδης, εφημερίς "ΕΘΝΟΣ" της 7/11/1950)

Το "Μικρό Σύγχρονο Λεξικό για μαθητές Δημοτικού" είναι ένα πολύτιμο εργαλείο γνώσης, που θα βοηθήσει τους μικρούς μαθητές στην επίλυση λεξιλογικών ασκήσεων, στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου τους και στην καλύτερη χρήση της νεοελληνικής γλώσσας. Το Λεξικό αυτό αποτελεί επιπλέον ένα βιβλίο αναφοράς για τους γονείς που στοχεύουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους στην πληρέστερη κατάκτηση του βασικού λεξιλογίου.

Το "Σύγχρονο Λεξικό Τσέπης για μαθητές Δημοτικού" θα βοηθήσει τους μικρούς μαθητές στην επίλυση λεξιλογικών ασκήσεων, στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου τους και στην καλύτερη χρήση της νεοελληνικής γλώσσας. Το Λεξικό αυτό θα αποτελέσεις επίσης ένα χρήσιμο εργαλείο για τους γονείς που στοχεύουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους στην πληρέστερη κατάκτηση του βασικού λεξιλογίου.

Ο αναγραφόμενος στο εξώφυλλο τίτλος "Φρασεολογισμοί στη ρωσική λογοτεχνική γλώσσα και η απόδοσή τους στη νέα ελληνική" θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παραπλανητικός, ως ένα βαθμό· αλλά και ενδεικτικός μετριοπάθειας, καθώς αποκρύπτει μια πολύ ενδιαφέρουσα διάσταση του συνολικού έργου: μια κατάλληλη για διδακτικούς σκοπούς, αλλά συνάμα λογοτεχνικώς άρτια και συχνά ευφυή μετάφραση του έργου του Μ. Μπουλγκάκοφ "Η ζωή του κυρίου ντε Μολιέρ", ένα έργο που έως τώρα δεν είχε μεταφραστεί στην Ελληνική. Το βιβλίο αυτό προσφέρεται για διάφορες χρήσεις, πράγμα που το καθιστά ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τα ελληνικά χρονικά. Πέρα από ένα εύχρηστο βοηθητικό σύγγραμμα που έχει ως φιλοδοξία του τη συμβολή στην πληρέστερη διδασκαλία των ρωσικών φρασεολογισμών (και άλλων παρόμοιας φύσης λεξικών συνδυασμών) σε φοιτητές, αποτελεί ταυτόχρονα ένα επιστημονικό σύγγραμμα με σημαντικές -και, σε πολλές περιπτώσεις, πρωτότυπες- παρατηρήσεις σε σχέση με το πολυσυζητημένο ζήτημα των φρασεολογισμών, γνωστών ευρύτερα ως φρασημάτων, καθώς και ένα ευχάριστο ανάγνωσμα που μπορεί να απολαύσει όποιος ενδιαφέρεται για τη λογοτεχνία (ρωσική ή όχι) ή, γενικότερα, για τον Μολιέρο και τη ζωή του.Είναι εμφανές ότι αμφότεροι οι μεταφραστές κατέβαλαν κάθε προσπάθεια ώστε να θυσιάσουν όσο το δυνατόν λιγότερα υφολογικά και εκφραστικά στοιχεία στο πλαίσιο της επιδίωξης τους να παραγάγουν ένα χρηστικό μετάφρασμα· ένα διδακτικό βιβλίο που θα συμβάλλει στην ευκολότερη κατανόηση, από πλευράς φοιτητών, των μηχανισμών που κρύβονται πίσω από τους ρωσικούς φρασεολογισμούς, τη χρήση τους στα λογοτεχνικά κείμενα και τη μετάφραση τους στην Ελληνική. Μολονότι πρόκειται για ένα ενιαίο έργο ως προς το υπό εξέταση θέμα, έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι, στο θεωρητικό μέρος, οι μεταφραστές παρουσιάζουν καθένας τη δική του σκοπιά ως προς τα ζητήματα που ανακύπτουν από τη μετάφραση του εν λόγω έργου του Μ. Μπουλγκάκοφ, εάν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι ο μεν Π. Γ. Κριμπάς έχει ως μητρική του γλώσσα την Ελληνική, η δε Ι. Γ. Πογκόσοβα τη Ρωσική. Από επιστημονικής πλευράς, το έργο δεν αναλώνεται σε στείρες αναλύσεις, αλλά περιέχει θεωρητικώς θεμελιωμένες κρίσεις που βρίσκονται σε διαρκή και άμεση αναφορά με μεταφραστικές επιλογές που συναντά ο αναγνώστης στο κείμενο άφιξης. Τέλος, ας σημειωθεί ότι η διατήρηση των όποιων διαφορών ως προς την ορολογία που χρησιμοποιεί κάθε μεταφραστής στο θεωρητικό μέρος (πβ. τον όρο αλλοίωση φρασεολογισμού που χρησιμοποιεί ο Π. Γ. Κριμπάς με τον όρο ανανέωση φρασεολογισμού που χρησιμοποιεί η Ι. Γ. Πογκόσοβα) αποτελεί συνειδητή επιλογή τους, η οποία είχε ως στόχο να μην συγκαλυφθεί το εκφραστικό και επιστημονικό στίγμα καθενός εξ αυτών.(Γιώργος Κεντρωτής, Κέρκυρα, Φεβρουάριος 2008)