Βιογραφία

Από την αρχή κιόλας του βιβλίου, με αδρές κινήσεις ο συγγραφέας ξεδιπλώνει το προσωπικό του αλφαβητάρι: φιλία, αγάπη, ευτυχία (το σχετικό κεφάλαιο εκδίδεται για πρώτη φορά σε όλο τον κόσμο), κινηματογράφος, επανάσταση, ομορφιά, έρωτας Θεός, θάνατος. . . Δεν σταματάει όμως εδώ. Συνεχίζει με τις βαθύτερες σκέψεις του, τις εμπειρίες του, τα ταξίδια που έκανε, τις χαρές και τις τραγωδίες που έζησε, τα πρόσωπα που αγάπησε. Το Σε αυτά πιστεύω δεν είναι μόνο το πιο προσωπικό βιβλίο του μεγάλου Μεξικανού συγγραφέα αλλά και ιδιόρρυθμη γεωγραφία στα λογοτεχνικά έργα, στους τόπους και στους ανθρώπους που σημάδεψαν τη ζωή του: από τον Όμηρο στον Δον Κιχώτη, από τον Βελάσκεθ στον Βίτγκενστάϊν, από τον Τόμας Μαν στον Κούντερα και τον Μάρκες, από την Εβίτα Περόν στον Τρίτο άνθρωπο (Όρσον Ουέλες) και την Ωραία της ημέρας (Κατρίν Ντενέβ), κι ύστερα πάλι πίσω στον Σαίξπηρ, τον Φώκνερ, τον Κορτάσαρ. Μόνιμη παρουσία οι αψιές μυρωδιές και γεύσεις της χώρας του, και η προδομένη κραυγή της αυτοκρατορίας του ήλιου που εξακολουθεί να ακούγεται στο δικό του Μεξικό.

Ο Μαξίμ Γκόρκι είναι ένας από τους κορυφαίους Ρώσους λογοτέχνες. Έζησε σε μια εποχή που έμελλε να αλλάξει ολόκληρο τον κόσμο, αγωνίστηκε για την ελευθερία και πορεύτηκε στον δρόμο της Επανάστασης. Μέσα από τις «Σελίδες της Επανάστασης», ο συγγραφέας των προλετάριων παραθέτει μια σειρά από χρονογραφήματα, δημοσιευμένα σε εφημερίδες της εποχής. Πίσω από τις κοφτερές του λέξεις, ο αναγνώστης βλέπει μια Ρωσία που μαστίζεται από την αμάθεια, τη βία και τη φτώχεια. Ο Γκόρκι, που ονειρεύεται μια χώρα γεμάτη φως, δε διστάζει να γράψει για αλήθειες που πονάνε. Δεν εξιδανικεύει πρόσωπα και καταστάσεις, δεν ωραιοποιεί την Επανάσταση που έμελλε να αλλάξει τη Ρωσία. Κάθε μία από τις «Σελίδες της Επανάστασης» είναι πολύτιμη. Διδάσκει, νουθετεί και, πιο επίκαιρη από ποτέ, παρακινεί τον σύγχρονο άνθρωπο στη δική του Νόβαγια Ζιζν (Νέα Ζωή).

"Πρώτα πρώτα πρέπει να σωπαίνουµε - να καταργούµε το κοινό και να έχουµε το κουράγιο της αυτοκριτικής. Να εξισορροπούµε µια προσεκτική καλλιέργεια του σώµατος µε την πλήρη συνείδηση της ζωής. Να εγκαταλείπουµε κάθε αξίωση και ν’ αφοσιωνόµαστε σ’ ένα διπλό έργο απελευθέρωσης - ως προς τα χρήµατα και ως προς τις µαταιοδοξίες και τις µικροψυχίες µας. Να ζούµε ακολουθώντας τους κανόνες του παιχνιδιού. Δεν είναι υπερβολικά τα δύο χρόνια από µια ολόκληρη ζωή για να σκεφτούµε πάνω σ’ ένα µόνο πράγµα. Πρέπει να εξουδετερώσουµε οριστικά όλες τις προηγούµενες καταστάσεις και να βάλουµε όλη µας τη δύναµη, πρωτίστως για να µην ξεµάθουµε τίποτα, κατόπιν για να µάθουµε υποµονετικά".

Ο Αλµπέρ Καµύ αντιµέτωπος τόσο µε τον κόσµο όσο και µε τον εαυτό του. Με περιέργεια για όλους και για όλα, διηγείται ένα συµβάν, "πιάνει" µια αίσθηση, αποτυπώνει -για να επιστρέψει αργότερα σε αυτές- ιδέες και µνείες. Οι σηµειώσεις αφορούν τα παιδικά του χρόνια, αρχικά, τα αναγνώσµατά του εκείνης της εποχής. Τις σκέψεις, κατόπιν, που θα πλέξουν τα θέµατα από όπου θ’ αναδυθούν ο "Ευτυχισµένος θάνατος", ύστερα ο "Ξένος", αποσπάσµατα του "Μύθου του Σισύφου" και της "Πανούκλας", που προαναγγέλλουν τον "Επαναστατηµένο άνθρωπο". Τα "Σηµειωµατάρια" µας µισανοίγουν την πόρτα της εσωτερικής ζωής του Καµύ, σε µια ατµόσφαιρα οικειότητας που φωτίζει το έργο του, ενώ αποτελούν, παράλληλα, µια θαυµαστή µαρτυρία για τη σχέση του µε τον κόσµο.

Οδοιπορικό επιστροφής σ’ ένα εξοχικό σπίτι του 1875, στον Λαύκο Μαγνησίας, σ’ ένα χωριό μέσα στα χιόνια του χειμώνα. Ριπές μνήμης, αποτυπώματα που χάνονται, επεισόδια ανολοκλήρωτα, ήχοι που σβήνουν. Μυθικά ονόματα με σημερινά επώνυμα.

Καταγραφές μιας άλλοτε στοχαστικής και άλλοτε μελαγχολικής καθημερινότητας, συναντήσεις με Έλληνες και ξένους συγγραφείς σε φεστιβάλ και περιστατικά από τον κόσμο των λογοτεχνικών περιοδικών, σημειώσεις για βιβλία και τέχνη, σχόλια πάνω στην πνευματική ζωή με τις εντάσεις και τις ιδιορρυθμίες της, στίχοι που δεν εντάχθηκαν σε καμία ποιητική συλλογή, υπερρεαλιστικά όνειρα, διηγήματα και ταξίδια στεγάζονται στα Σκίτσα δρόμων κι έναστρης νύχτας, αυτή την πρώτη επιλογή από τα ημερολόγια του Δημήτρη Αγγελή. Οι χωρίς χρονολογική σειρά εγγραφές υπονομεύουν το είδος του χρονικού ή της μαρτυρίας και δίνουν προτεραιότητα σε μια απολύτως λογοτεχνική κατανόηση της καθη- μερινότητας. Ο συγγραφέας εκτίθεται, αυτοσαρκάζεται, τσαλακώνεται, παραμένοντας συναισθηματικά ανοχύρωτος, όπως ακριβώς και στην ποίησή του.

Στο σύντομο αυτό αυτοβιογραφικό έργο του Έσσε παρουσιάζονται με μοναδικό τρόπο οι εβδομάδες που πέρασε ο συγγραφέας στη λουτρόπολη Mπάντεν της Eλβετίας. H κωμικοτραγική καθημερινότητα δίνει στο συγγραφέα την ευκαιρία να σκιαγραφήσει, με χιούμορ και ειρωνεία, την όχι πάντα αρμονική συμβίωσή του με τους άλλους επισκέπτες των λουτρών. Mέσα από τα σωματικά και ψυχικά σκαμπανεβάσματα του Έσσε αναδεικνύονται οι κοσμοθεωρίες και οι φιλοσοφικοί του στοχασμοί για τη ζωή γενικότερα. Yπήρξε ένα από τα πλέον αγαπημένα αναγνώσματα του επίσης νομπελίστα Tόμας Mαν.

Για πρώτη φορά μιλάει για τη φήμη, το χρήμα, το αναγκαίο της ζωής, τα δώρα του Θεού, για τον πολλαπλασιαστή της αντοχής του βασανισμένου ανθρώπου, για την καταγωγή του θυμού του, για το κόστος της ειλικρίνειας, τα λάθη, τις εμμονές, τα κουσούρια, για τους ανθρώπους που αδίκησε και γι' αυτούς που τον αδίκησαν, για τα κοροϊδιλίκια των ανθρώπων της νύχτας, για τους ανθρώπους που χτίζουν θεόρατα σπίτια για να ζήσει μέσα ο «κύριος Κανένας», για τον εθισμό της συνήθειας, για τη μεγάλη φωνή που έχει ανάγκη την ψυχή, για τον μετρονόμο της ευτυχίας, τη Ζωή, τη σεναριογράφο της ζωής, για την πείνα, το «ξύλο χωρίς όρια», τα ναρκωτικά, τον τζόγο. Κλείνει τη διαμάχη με τον Χρήστο Νικολόπουλο και ο Χρήστος δίνει στη δημοσιότητα για πρώτη φορά ένα από τα γράμματα που του έστελνε ο Στέλιος από την Αμερική. Μιλούν για τον Στέλιο: Α. Πάνου, Μαρινέλλα, Μ. Χατζιδάκις, Σ. Μάλαμας, Γ. Νταλάρας, Γ. Μπιθικώτσης, Ε. Βιτάλη, Δ. Σαββόπουλος, Στ. Κουγιουμτζής, Χ. Αλεξίου, Β. Καζαντζίδη, Σ. Χανούμ, Χρ. Νικολόπουλος και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος.

Σημειώσεις που κρατούσα μια ζωή. Να χαράξω την κάθε μοναχική στιγμή που ζούσα, μη χαθεί. Τώρα που οι διαδρομές τελειώνουν και ο χρόνος σβήνει τις πατημασιές μου στην ομίχλη του μυαλού, ένιωσα την ανάγκη να βρω τις μνήμες εκείνες που ήταν δικές μου. Τις στιγμές που ήταν δικές μου. Τις αγωνίες μου για τα βιβλία που έγραψα και ήταν δικά μου. Σήμερα αισθάνομαι πως τίποτα δεν έχω δικό μου πια. Σαν να έκοψα κομματάκια την ψυχή μου και να τη σκόρπισα στον άνεμο. Οι χιλιάδες σελίδες που έγραψα. Και αγαπήθηκαν. Τούτο το βιβλίο είναι ένα δώρο για τους αναγνώστες μου. Για εκείνους που αγάπησαν τα βιβλία μου. Είναι το ιερό που φύλαξα στην ψυχή μου. Η διαίσθησή μου για τον κόσμο και για την ύπαρξη. Στα "Μονοπάτια του αγγέλου μου" περπατώ ξανά. Αυτά τα ασφοδελά μονοπάτια που ο πόνος της μύησης, ο άσωτος πόνος της αγάπης, τα έκανε φίλντισι και ορφικό τραγούδι.

Στην αυτοβιογραφία του έχει δεύτερο ρόλο. Πρωταγωνιστούν τα πρόσωπα που τον έπλασαν: η παραμάνα του η Κασσάνδρα, με το πιθηκίσιο μούτρο, την αλαμπουρνέζικη γλώσσα και τη χωριάτικη σοφία· η κατά φαντασίαν χρονίως ασθενούσα μητέρα του, εκθρονισμένη πριγκίπισσα· ο πατέρας του, μανιώδης κυνηγός, ήρωας χωρίς αιτία· η αιθέρια αδελφή του, νύμφη και τύραννος μαζί· η μετρημένη Στράουσσι, που ξέρει να συμβιβάζει τα ασυμβίβαστα· και πάνω απ' όλα η θρυλική Μπουκοβίνα, χωνευτήρι λαών, γλωσσών, θρησκειών, τόπος μυθικός, τόπος χαμένος. (Από τον εκδότη) "Ένα αριστούργημα... Με τη φαινομενικά ανιδιοτελή επικέντρωσή του στα πρόσωπα που τον καθόρισαν στα παιδικά του χρόνια, ο Ρετσόρι καταφέρνει να αποδώσει με ζωντάνια έναν δημόσιο κόσμο που χάθηκε κι έναν ιδιωτικό εαυτό που διατηρείται στο διάβα του χρόνου". (Τζων Μπάνβιλ, από τον πρόλογο της αμερικανικής έκδοσης) "Λεπτή περιφρόνηση απέναντι σε κάθε αισθηματολογία, καυστική αίσθηση του χιούμορ, και διεισδυτική παρατηρητικότητα που ξέρει να διακρίνει τις ποικίλες αποχρώσεις της αγάπης και της αδιαφορίας, της γλώσσας, του τοπίου και της ταξικής συμπεριφοράς". (TIME) "Με πρόζα λυρική και υπαινικτική μαζί, ο Ρετσόρι καταθέτει έναν ελεγειακό φόρο τιμής στο παρελθόν που χάνεται και στην απελευθερωτική δύναμη της μνήμης: ένα οικογενειακό φωτογραφικό λεύκωμα πανέμορφα μεταφερμένο σε λέξεις".