Ελένη Πριοβόλου

Το φως του Διαφωτισμού βρίσκει την Ελλάδα μέσα στο σκοτάδι της οθωμανικής σκλαβιάς. Τα χρόνια αυτά, στην Ακαρνανία, γεννιέται και ανδρώνεται ο Χριστόδουλος Παμπλέκης. Ορφανός από μάνα και σημαδεμένος από την ευλογιά, βρίσκει διέξοδο στα γράμματα, στο ναρθηκοσχολείο ενός μοναστηριού. Ο πατέρας, επικηρυγμένος κλεφταρματολός, ύστερα από σύγκρουση με τουρκικό σώμα, αναγκάζεται να τον πάρει μαζί του και να φύγουν μακριά από τον τόπο τους, σε μια περιπλάνηση στα βουνά. Εκεί πέφτουν σε παγίδα και συλλαμβάνονται. Το παιδί γίνεται μάρτυρας της θανάτωσης του πατέρα του, ενώ το ίδιο σέρνεται στο σκλαβοπάζαρο. Η τύχη το ρίχνει στα χέρια ενός γραικού άρχοντα και η ζωή του αλλάζει για πάντα. Από το Ξηρόμερο, το Λιτόχωρο, τη Ραψάνη και τα Βρανιανά, έως την Αθωνιάδα Ακαδημία, τη Βενετία, τη Βιέννη και τη Λειψία, ο Χριστόδουλος θα εξελιχθεί σε κορυφαίο δάσκαλο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Θα συγκρουστεί με το καθεστώς της θεοκρατίας, θα διωχθεί και θα αφοριστεί. Ένα μυθιστόρημα για την αναζήτηση της ατομικής ελευθερίας και συνάμα μια ανθρώπινη τραγωδία, την εποχή που ο Ρωμιός αγκομαχούσε υπό το βάρος του οθωμανικού ζυγού, ενώ στην Ευρώπη ο κόσμος είχε αρχίσει να μεταμορφώνεται.

Η Φρόξη Καραμέλα, βέρα Αθηναία από πάππου προς πάππον, είναι κληρονόμος μιας ιστορικής καραμελοποιίας την οποία εξελίσσει και μετατρέπει σε προσωπικό της "ναό". Οι καραμέλες της είναι μοναδικές. Σκληρό το εκμαγείο τους, όμως η ουσία και η δύναμή τους βρίσκεται στο εσωτερικό τους - στο "ολύμπιο νέκταρ" που η ίδια παρασκευάζει, για να καταστεί, από απλή επαγγελματίας, μία πραγματική δημιουργός. "Θεό" αποκαλεί τον εαυτό της, και την κοινωνία έναν απέραντο "οίκο ενοχής", που στέκεται απέναντί της αντίπαλη και εχθρική. Για τη "γλυκιά" Καραμέλα δεν υπάρχουν αθώοι. Στιγματισμένη η ίδια από τη ζωή, αποφασίζει να σπάσει τον εξωτερικό φλοιό του κόσμου και να δώσει στον εαυτό της το ρόλο της τιμωρού. Ένα βιβλίο για τις οικογενειακές, κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις, για την αντίφαση ανάμεσα στο "φαίνεσθαι" και το "είναι". Μια ιστορία για την υποκρισία, τη φθορά και τη διαφθορά, αλλά και για τον σύγχρονο αλλοτριωμένο άνθρωπο.

Πενήντα τρεις γυναίκες συγγραφείς της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας ενώνουν τις φωνές τους σε μία Φωνή, θέλοντας να μιλήσουν για την πραγματικότητα της έμφυλης βίας, ορατής και αόρατης, για τις δομές της έμφυλης κυριαρχίας στην πολυπλοκότητά τους, για τα βιώματα της καταπίεσης αλλά και του αγώνα για ενδυνάμωση, χειραφέτηση, αληθινή συντροφικότητα και αλληλεγγύη. Τα διηγήματά τους συγκλονίζουν, καθώς αφηγούνται ιστορίες βίας και αντίστασης ταξιδεύοντας από τα πιο απόμακρα χωριά ως τις μεγαλουπόλεις, από την Ευρώπη ως τα βάθη της Αφρικής και τη Λατινική Αμερική. Με τον νου πάντοτε στις πρωτοπόρες Ελληνίδες συγγραφείς που ξεχάστηκαν από την επίσημη Ιστορία, οι συγγραφείς του βιβλίου, ζώντας κι αυτές την πραγματικότητα της έμφυλης βίας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο ένα ή στο άλλο πεδίο της καθημερινής ζωής, θέλησαν να δυναμώσουν τη φωνή των γυναικών και να ακουστεί η αλήθεια τους. Οι συγγραφείς του τόμου είναι μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών «η φωνή της». Τα έσοδα από τα δικαιώματα του βιβλίου θα δοθούν στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας.

Δύο κορίτσια -φίλες επιστήθιες, σχεδόν αδελφές- μεγαλώνουν στην ελληνική ύπαιθρο, σε περιβάλλον ασφυκτικό, που τις εκπαιδεύει στο κυρίαρχο μοντέλο ηθικής, εμφυσώντας τους το φόβο και την ενοχή. Η Αρίστη, φύσει ανήσυχη, ανακαλύπτει τις πηγές του φόβου μέσα από την έρευνα και τη μάθηση. Αναζητεί αλήθειες γύρω από τη θέση της σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, την ελευθερία της σκέψης, την πολιτική και τον έρωτα. Η Διαλεχτή μένει στα "αβαθή" και "σίγουρα" νερά· αθάρρευτη και αδρανής, κάνει κάθε φορά μικρά και δειλά βήματα στη ζωή. Η σχέση των δύο κοριτσιών δοκιμάζεται όταν ανάμεσά τους μπαίνει ο Διονύσης Αρχοντής, άντρας ορμητικός, το αρχέτυπο του Βάκχου. Έκτοτε, οι δύο φίλες πορεύονται με δύο εαυτούς: τον φανερό και τον κρυφό.

Οι ζωές τους περνούν από συμπληγάδες, από την εποχή του Εθνικού Διχασμού μέχρι την αρχή του Εμφυλίου, καθώς τα γεγονότα συγκλονίζουν την Ελλάδα, που πασχίζει να βγει από τις παλιές φεουδαρχικές της δομές και να αστικοποιηθεί.

Ένα βιβλίο για την αναζήτηση της ελευθερίας, για το φόβο και την υποταγή, για τα όνειρα και τις αυταπάτες.

Από τη συγγραφέα του μυθιστορήματος "Όπως ήθελα να ζήσω" (Βραβείο Αναγνωστών ΕΚΕΒΙ 2010).

 

Έτος 2001. Ο διανοητής Φωκάς Κορέσιος, στη δύση της ζωής του και αποσυρμένος από κάθε δημοσιότητα, αποφασίζει να ενδώσει στην πρόσκληση της σκηνοθέτριας Άσπας Παμπλέκη να κάνει ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του. Αρχίζει την αφήγηση από τα παιδικά του χρόνια, στις αρχές της δεκαετίας του '30: την καταπίεση από τον φιλοφασίστα στρατιωτικό πατέρα, το αυστηρό πλαίσιο το οποίο επιβάλλει το οικογενειακό πρωτόκολλο, τον απειθή, έκλυτο εφηβικό του βίο, τη στράτευσή του στη Μεταξική Νεολαία και εν συνεχεία στις γραμμές του ΕΑΜ. Μετά την απελευθέρωση βρίσκονται, μαζί με τη γυναίκα της ζωής του, ως υπότροφοι του Γαλλικού Ινστιτούτου στο Παρίσι, όπου αναμειγνύονται με τον κύκλο των υπαρξιστών και υπερρεαλιστών κι εκείνος εξελίσσεται σε μέντορα του φιλοσοφικού στοχασμού. Συνειδητά και κάτω από το βάρος των αφόρητων ενοχών του, καθιστά τη σκηνοθέτρια εξομολόγο του και της αποκαλύπτει τα βαθιά κρυμμένα μυστικά, ακόμα και τα εγκλήματά του μέχρι την κατάκτηση της κορυφής. Έτσι, τη θέτει προ του διλήμματος αν η ίδια θα υπηρετήσει την ιστορική αλήθεια ή θα συνεχίσει τα κατά συνθήκην ιστορικά ψεύδη.

Το νέο μυθιστόρημα της βραβευμένης Ελένης Πριοβόλου (Βραβείο Αναγνωστών Ε.ΚΕ.ΒΙ. για το "Όπως ήθελα να ζήσω" και βραβείο του περιοδικού Διαβάζω για το "Σύνθημα") διαδραματίζεται από τη δεκαετία του '60 μέχρι σήμερα και από την Αθήνα και τον Καναδά του αντιδικτατορικού αγώνα μέχρι τον Λίβανο του αιματηρού εμφυλίου πολέμου. Το βιβλίο ακροβατεί ανάμεσα στην καταστροφή και την αναδημιουργία, στο παρελθόν και το παρόν, στην Ανατολή και τη Δύση.

Κεντρικές ηρωίδες του η Άρια και η Οριάνθη, που ανταμώνουν το καλοκαίρι του 1963 από κάποια ευλογημένη συγκυρία, αλλά ένα μοιραίο γεγονός διακόπτει πρόωρα την εξελισσόμενη φιλία τους. Οι δυο κοπέλες χάνονται μέσα στα δράματα που η ζωή τούς επιφυλάσσει. Στον κύκλο της η καθεμιά παρασύρεται από τους στροβίλους των γεγονότων. Η Οριάνθη τραυματικά, η Άρια λιγότερο οδυνηρά. Ύστερα από πολλά χρόνια, οι συμπτώσεις τις φέρνουν και πάλι κοντά, για να αφηγηθούν τις ιστορίες τους και να αντιληφθούν ότι όλα όσα έζησαν μοιάζουν σαν να μην τα βίωσαν οι ίδιες αλλά κάποιος άλλος, θαρρείς και κινούσε τα νήματα της ύπαρξής τους ένας αόρατος, ραδιούργος κουκλοπαίκτης.

Ένα μυθιστόρημα για τις γενιές που έρχονται, για τις πληγές των μικρών λαών, για το δικαίωμα του να είσαι άνθρωπος μέσα σε μια δική σου πατρίδα.

Η Μαρία εγκαταλείπει το πατρικό της σπίτι και εγκαθίσταται στο κτήμα που της κληροδότησε ο πατέρας της καταμεσής του κάμπου. Δημιουργεί εκεί ένα φυτώριο με λουλούδια. Έχει για συντροφιά της τα ενδημικά πουλιά, που έχουν στήσει την αποικία τους πάνω σ’ έναν χιλιόχρονο πλάτανο, αλλά και τα αποδημητικά, που γυρνούν κοντά της κάθε χρόνο. Τους αργούς ρυθμούς της μοναχικής ζωής της έρχονται να διαταράξουν «Εκείνοι» – οι μετανάστες που εργάζονται στις καλλιέργειες των αδελφών της σε συνθήκες δουλείας. Ο φόβος για τον ξένο, τον αλλογενή, την κρατάει σε απόσταση ασφαλείας. Μέχρι που ένας από «Εκείνους» διαβαίνει το νοητό σύνορο. Είναι ο Νιζάμ ο Ροχίνγκια. Ισορροπεί στους ώμους του ένα ραβδί, απ’ όπου κρέμονται φωλιές για τα πουλιά του δέντρου. Ο χειμώνας πλησιάζει δριμύς, και ο Νιζάμ νοιάζεται για τα πουλιά όσο και η Μαρία. Μέσα από την αγάπη και τη γνώση τους για τα πετούμενα του ουρανού, θα καταφέρουν να επικοινωνήσουν βαθιά, γκρεμίζοντας όλα τα σύνορα που τους χωρίζουν. Ένα βιβλίο για τους ενδημικούς και αποδημητικούς ανθρώπους, που σαν τα πουλιά ψάχνουν να βρουν ασφαλές καταφύγιο, πάντα απάτριδες και πάντα κυνηγημένοι.

... Μερικές φορές ένιωθα ότι δεν τα ζούσα εγώ, ρε συ. Τότε, εκείνο το βράδυ που κατέφυγα στο σκουπιδοτενεκέ και έσκυψα να πάρω ένα μισοφαγωμένο σάντουιτς, είπα "πάει, αυτός είναι ο κόσμος μου πια. Θα ζω ανάμεσα στα σκουπίδια και τα αποφάγια, ένα σκουπίδι με ψυχή, που θα λιώνει μέσα στην αδικία και στο ψέμα". Όμως η τύχη μίλησε αλλιώς σ’ εμένα. Και την άκουσα. Δεν της γύρισα την πλάτη κάνοντας τον καμπόσο, γιατί την τύχη την φτιάχνεις εσύ, φίλε μου... Ο δεκαεξάχρονος Ντίνος, μαθηματικό κεφάλι, κατεβάζει διαρκώς την κουκούλα. Για να μη βλέπει και να μην τον βλέπουν. Οι συνθήκες της ζωής του δεν τον ευνοούν. Τρέχει σαν δαρμένο σκυλί. Και πεινασμένο. Η οικογένεια έχει πάψει να αποτελεί γι’ αυτόν ασφαλές καταφύγιο κι εκεί έξω ο κόσμος μοιάζει εχθρικός. Όμως βγαίνει να τον αντιμετωπίσει. Μέσα στα ερείπια, ένα όνειρο φυτρώνει. Το ακολουθεί. Στην αβέβαιη πορεία του συναντά ανθρώπους σαν και αυτόν. Ενώνουν τις δυνάμεις τους και βάζουν τα υποστυλώματα, όχι απλά της επιβίωσης, αλλά της ζωής. Ένα βιβλίο για την καταστολή του μίσους, την πίστη σε έναν σκοπό και την καλλιέργεια της αγάπης σαν μόνο προορισμό, μέσα σε έναν εχθρικό κόσμο που αλλάζει δραματικά.