Victor Serge

«Δεν ζούμε για τον εαυτό μας, ζούμε για να δουλεύουμε και να αγωνιζόμαστε». Γράφοντας τις "Αναμνήσεις ενός επαναστάτη", ο Βικτόρ Σερζ αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την παραπάνω ρήση. Οι "Αναμνήσεις" του δεν είναι απλώς η λεπτομερής αφήγηση της ζωής του, αλλά, πολύ περισσότερο, η κριτική παρουσίαση των μεγάλων ιστορικών και κοινωνικών γεγονότων, με τα οποία βρέθηκαν αντιμέτωποι οι άνθρωποι της εποχής του. Το Παρίσι των αρχών του περασμένου αιώνα, ο Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος, οι μεγάλες επαναστάσεις στη Ρωσία και την Ισπανία, οι απαρχές του Δευτέρου Παγκοσμίου συνθέτουν το σκηνικό αυτής της συγκλονιστικής μαρτυρίας. Κατά τον ίδιο τον Σερζ, το βιβλίο είναι γραμμένο με ένα «σοσιαλιστικό και αναρχικό, διόλου αποθαρρυμένο πνεύμα» και ακροβατεί με απόλυτη ισορροπία ανάμεσα στην κοφτερή κριτική ματιά του συγγραφέα και την σταθερή προσήλωση σε μία κατηγορική προσταγή: ποτέ να μην αρνηθείτε την υπεράσπιση του ανθρώπου ενάντια στα συστήματα που σχεδιάζουν την εκμηδένιση του ατόμου.

"Λίγο καιρό προτού ο Στάλιν εξαπολύσει τους αιματηρούς διωγμούς που συγκλόνισαν τον κόσμο, τους διωγμούς των Παλιών Μπολσεβίκων, ο Σερζ βρέθηκε εξόριστος μαζί με μια ομάδα αντιφρονούντων επαναστατών που με τον θαρραλέο τους αγώνα να διατηρήσουν τα σοσιαλιστικά τους ιδεώδη κόντρα στα συκοφαντικά ψεύδη και τις διώξεις, ενέπνευσαν το πιο καυστικό ίσως και το πιο συγκινητικό μυθιστόρημά του, το "Μεσάνυχτα στον αιώνα". Βετεράνος, μοναδικός επιζών εντέλει, των επαναστατικών κινημάτων σε έξι χώρες, μάρτυρας και συμμέτοχος σε αρκετές από τις μεγάλες νίκες και ήττες κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, ο Σερζ κατείχε απαράμιλλη "γνώση για πρόσωπα και πράγματα" - όπως απαράμιλλη ήταν η αφοσίωσή του στην αλήθεια. Κι ωστόσο θα μείνει στην ιστορία πάνω απ' όλα ως ένας λόγιος αυτόπτης μάρτυρας, ως λογοτέχνης κατά βάση - ένας λογοτέχνης που μιλά κατευθείαν μέσα από τον πυρήνα μιας σοσιαλιστικής κουλτούρας της οποίας τις παραδόσεις και προσδοκίες, τις επιτυχίες και αστοχίες απέσταξε και διαφύλαξε στα γραπτά του." (Richard Greeman) "...Δεν υπάρχουν άνθρωποι πιο πρακτικοί, πιο κυνικοί, πιο επιρρεπείς στη δολοφονία ως πανάκεια, από τους προνομιούχους πληβείους που επιπλέουν μετά το τέλος των επαναστάσεων, όταν η λάβα έχει πια στερεοποιηθεί πάνω από τη φωτιά, όταν η επανάσταση όλων γίνεται η αντεπανάσταση των λίγων ενάντια σε όλους. Δημιουργείται τότε μια νέα μικροαστική τάξη με μεγάλα δόντια, που δεν ξέρει τι πάει να πει συνείδηση, ό,τι δεν γνωρίζει το κοροϊδεύει, έχει ορμή και συνθήματα από ατσάλι, ξέρει πολύ καλά ότι μας έχει κλέψει τα παλιά λάβαρα... Είναι άγρια και ποταπή. Εμείς υπήρξαμε αμείλικτοι για να αλλάξουμε τον κόσμο· αυτοί θα είναι εξίσου αμείλικτοι για να κρατήσουν τα λάφυρά τους." (Victor Serge)