Théatre

Η μοναδική φάρσα του βραβευμένου με Νόμπελ (1934) Ιταλού δραματουργού, που επηρεάστηκε από τον Ίψεν, τον Στρίντμπεργκ και το γερμανικό Εξπρεσσιονισμό, όμως παρέμεινε ως το τέλος Ιταλός, με χαρακτηριστικό στιλ γραφής συγγενικό με εκείνο των Ισπανών, των Ελλήνων και άλλων συγγραφέων της Μεσογείου. 

Τα ιλαροτραγικά γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο δημιουργώντας φαινομενικά αδιέξοδα, ενώ ταυτόχρονα τα έντονα ηθογραφικά στοιχεία δημιουργούν κλίμα ψυχικής ευφορίας. Σε δεύτερο επίπεδο, βέβαια, διαφαίνονται και εδώ τα βασικά θέματα του πιραντελλικού έργου και κυρίως το ερώτημα για την υποκειμενικότητα της αλήθειας.

Το έργο είναι αρκετά αυτοβιογραφικό, μιας και ο Ίψεν όντως ανησυχούσε για την αρπαγή του θρόνου του από νεότερους - ιδιαίτερα τον Στρίντμπεργκ - έπασχε από υψοφοβία, και συχνά θελγόταν από τη γοητεία νεαρών κυριών και δεσποινίδων. Επίσης είναι ένα δράμα με σκληρά δεμένες τις εξαρτήσεις των άλλων προσώπων με τον κεντρικό ήρωα, που σχεδόν ανάγεται σε πρόσωπο τραγωδίας. Ο Σόλνες, ένας επηρμένος μεσήλικας με αρκετά στοιχεία είρωνος θυμοσοφίας, υπερβαίνει τα όρια και τις δυνατότητές του, μέσω μιας εγρήγορσης απωθημένων που μια ζωή κουβαλούσε, όταν αφήνεται και παρασύρεται από την τρυφερότητα, την ανθρωπιά και τη νεανική ορμή της Χίλντα. Και είναι γνωστό πόσο οικτρό είναι το τέλος των κοινών θνητών όταν υπερβαίνουν τα ανθρώπινα.

Ο Αρχιμάστορας Σόλνες -ένας δαιμονιακά ερωτικός διάλογος δύο ψυχών- είναι το πρώτο απ΄ τα όψιμα έργα του Ίψεν, όπου τα δυο κύρια πρόσωπα ενσαρκώνουν μύχιες επιθυμίες κι αυτοκαταστροφικά ορμέμφυτα. «Θέλω όμως να σας πω πως τη νοιώθω εγώ -πάνω μου- τούτη την "ευτυχία": σαν ένα κομμάτι στο στέρνο μου πούχει γυμνωθή από δέρμα. Κ? οι βοηθοί μαζί με τους υπηρέτες -οι δαίμονες όλοι- γδέρνουν σάρκες από άλλους ανθρώπους και μου τις φέρνουν, για να μπαλώσουν τη δικιά μου πληγή! … Μα η πληγή δε γιατρεύεται. Ποτέ,.. ποτέ! Αχ και να ξέρατε συχνά-πυκνά πόσο με τρώει και με καίει.»

Ο Μολιέρος υπήρξε μια χαρισματική μεγαλοφυΐα που με δύναμη, τόλμη, φαντασία, ευρηματικότητα κατέγραψε, έκρινε, κατέκρινε και συχνά χλεύασε μέσα στης δικής του εποχής τα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις τους κοινωνικούς αρνητικούς κύριους χαρακτήρες που πηγάζουν από την εποχή και την καθορίζουν συνάμα.

Ο πρωταγωνιστής του έργου, ο Λέττε, είναι υπερβολικά άσχημος, αλλά κανείς δεν του το είχε ομολογήσει έως τώρα. Ούτε ο ίδιος γνώριζε πόσο. Όταν, εξαιτίας προβλημάτων στη δουλειά του, του το εξομολογούνται, αποφασίζει να αλλάξει το πρόσωπό του. Η εγχείρηση πηγαίνει ανέλπιστα καλά και, πλέον, το ασύγκριτα όμορφο πρόσωπό του γίνεται το μέσο για μια νέα ζωή με γυναίκες, δόξα, λεφτά… Μέχρι τη στιγμή που καταλήγει να γίνει προϊόν προς πώληση. Τότε τα πράγματα θα πάρουν μια πραγματικά άσχημη τροπή… Ο Άσχημος, το διασημότερο έργο του ανατρεπτικού δημιουργού Μάριους φον Μάγιενμπουργκ, έχει ανέβει σε πάνω από τριάντα χώρες μετά την πρώτη του παρουσίαση το 2007, στη Γερμανία. Αναφέρεται στη βιαιότητα της σύγχρονης ναρκισσιστικής κοινωνίας, όπου η εικόνα, η τεχνολογία, η κοινωνική προβολή και ο πλουτισμός επηρεάζουν σώμα και ψυχή, καθορίζουν την ύπαρξή μας.

Το μονόπρακτο έργο είναι ένας μονόλογος του τραγικού του ήρωα από την αρχή σχεδόν ως το τέλος, χωρισμένος αριστοτεχνικά σε οχτώ κλιμακωτά διαβαθμισμένες, κατ’ ανιούσα ένταση αγωνίας, σκηνές. Πρόκειται για την ιστορία ενός μαύρου άντρα που καταφεύγει σε ένα νησί της Καραϊβικής όπου καταλήγει να καταδυναστεύει τους ιθαγενείς με τον ίδιο τρόπο που το είχαν κάνει οι λευκοί Βρετανοί και Αμερικάνοι άποικοι. Ο ήρωάς μας θα δολοφονήσει έναν άλλο άνθρωπο παίζοντας ζάρια, θα καταδικαστεί, θα αποδράσει και τελικά θα γίνει κυβερνήτης. Το θέμα που διατρέχει το έργο είναι οι ρατσιστικές πρακτικές και προκαταλήψεις που συχνά δεν έχουν καν το διαφορετικό για αποδέκτη.

Το μάνταλο αδράχνει ευθύς το ένοχό του χέρι Και με το γόνατό του διάπλατα την πόρτα ανοίγει. Ο γκιόνης το κοιμώμενο θ' αρπάξει περιστέρι: Πριν τον προδότη αντιληφθούν, αυτός κιόλας προδίδει· Καθένας θα 'φευγε μακριά, αν έβλεπε το φίδι. Μα εκείνη άφοβη στα βάθη του ύπνου του γλυκού, Κείται στο έλεος του θανατηφόρου του κεντριού. "Αν είχες την τιμή σου εντός μου, άνδρα μου, αποθέσει, Την άρπαξαν με μια πανίσχυρη έφοδο για μένα. Σαν τον κηφήνα απέμεινα, το μέλι έχω απολέσει· Δεν έχω πλέον απόσταγμα του θέρους μου κανένα· Από την άγρια κλοπή όλα λεηλατημένα. Τρύπωσε σφήκα αλήτισσα στην άμοιρη κυψέλη Και της αγνής σου μέλισσας το ρούφηξε το μέλι".

Πραγματικό "Θέατρο Εφαρμογής" τούτο το έργο του κορυφαίου Γάλλου δραματουργού Αντρέ Ομπέ. Εφαρμογής των καινούργιων θεατρικών αντιλήψεων που φανήκανε στις αρχές του αιώνα μας, με το βαθυστόχαστο καινοτόμο της θεατρικής λειτουργίας Έντουαρντ Γκόρντον Γκραιγκ, και προπάντων με τον αληθινό θεμελιωτή του ό,τι Νέου σήμερα υπάρχει στο θέατρο του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού - που κυριαρχεί, φυσικά, και στην Αμερική-, τον Ζακ Κοπώ. Σαν ώριμος εκφραστής των ιδεών για ένα "Νέο Θέατρο" του δασκάλου αυτού όλων των μεγάλων θεατρικών λειτουργών του αιώνα μας, πρόβαλε, από το 1829, ο Αντρέ Ομπέ. Και το θέατρό του τόσο γνήσιο, που όχι μονάχα αποτελεί τη θεμελίωση ό,τι "πρωτοποριακού" σήμερα συντελείται στο σκηνικό χώρο, αλλά και συγκλονίζει - όπως σπάνια, δυστυχώς,συμβαίνει στο καινούργιο θέατρο - με την εσωτερική του, λιτή και απέριττη, ποίηση, που την ξανάφερε ο συγγραφέας αυτός στη σκηνή. Εμπνευσμένο τούτο το δράμα απ΄το ομώνυμο ποίημα του Σαίξπηρ, "Ο βιασμός της Λουκρητίας" στην προσπάθειά του να μας δώσει κάτι το "ελισαβετιανό", μας μιλάει για τη διαιώνια προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, για την "ύβρι", που η βία ασκεί στα ανθρώπινα πεπρωμένα. Και συνταράζει τις συνειδήσεις.  

Έργο προφητικό, που αναφέρεται στον ξεπεσμό της τάξης των γαιοκτημόνων και την οικονομική βελτίωση των κολίγων. Έργο προφητικό, διότι ο Τσέχωφ αισθάνεται την καθίζηση που έχει υποστεί η αστική τάξη στη Ρωσία του τσάρου, ενώ αρχίζει να διαφαίνεται η προοπτική της Οκτωβριανής Επανάστασης, που έμελλε να αλλάξει την ταξική ισορροπία σε όλη την Ευρώπη