Sciences

Η επίσκεψη στον γιατρό είναι συχνά κάτι ψυχρό, μηχανικό και απρόσωπο· ορισμένες φορές, το βλέμμα του γιατρού ούτε καν διασταυρώνεται με το βλέμμα του ασθενούς. Ο διαθέσιμος χρόνος είναι λιγοστός, με αποτέλεσμα τούτες οι σύντομες, απρόσωπες επισκέψεις να οδηγούν ενίοτε σε εσφαλμένες διαγνώσεις και ιατρικά λάθη. Οι γιατροί έχουν σήμερα στη διάθεσή τους περισσότερους πόρους από οποιονδήποτε συνάδελφό τους στο παρελθόν, επιβαρύνονται όμως με υπερβολικό φόρτο εργασίας υπό μεγάλη πίεση χρόνου, ιδίως στο πλαίσιο του δημόσιου συστήματος περίθαλψης. Στη Βαθιά ιατρική, ο κορυφαίος Αμερικανός καρδιολόγος και ερευνητής Eric Topol δείχνει πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) θα μπορούσε να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά τα προβλήματα. Η επεξεργασία φυσικής γλώσσας μπορεί να καταγράψει τις σημειώσεις των γιατρών μας, να αξιοποιήσει καλύτερα το ιατρικό μας ιστορικό και να εμβαθύνει στη σχετική επιστημονική βιβλιογραφία περισσότερο από οποιονδήποτε άνθρωπο. Οι αλγόριθμοι βαθιάς μάθησης, που εφαρμόζονται σε φορητούς αισθητήρες, γονιδιωματικές αναλύσεις και εξετάσεις αίματος, μπορούν να διαμορφώσουν εξειδικευμένα θεραπευτικά προγράμματα. Οι εικονικοί ιατρικοί βοηθοί, που λειτουργούν με εξατομικευμένη ΤΝ, μπορούν να μας εκπαιδεύσουν έτσι ώστε να βελτιώσουμε τη διατροφή μας και την υγεία μας, ακόμη και να προλάβουμε κάποια νόσο. Κυρίως, όμως, απελευθερώνοντας τον γιατρό από καθήκοντα που εμποδίζουν την ανθρώπινη επικοινωνία, η ΤΝ μπορεί να του προσφέρει το δώρο του χρόνου — γιατί η ανθρώπινη επαφή και φροντίδα πρέπει να ενσωματωθούν και πάλι στην υγειονομική περίθαλψη. Καινοτόμο, προκλητικό, αλλά και αισιόδοξο, το βιβλίο αυτό μάς δείχνει πώς αξιοποιώντας τη φοβερή δύναμη της ΤΝ έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε την ιατρική καλύτερη και, επιπλέον, αναδεικνύει το εξής παράδοξο: Οι μηχανές είναι ικανές να κάνουν τους ανθρώπους πιο υγιείς και πιο … ανθρώπινους!

Γιατί δεν είμαστε σκλάβοι των γονιδίων μας και σε τι διαφέρουμε απ’ τους χιμπατζήδες; Τι είναι η επιγενετική και γιατί η τρυφερότητα κατά τον θηλασμό καθορίζει πώς θα συμπεριφέρεται το νεογέννητο ποντικάκι σε όλη τη μετέπειτα ζωή του; Πώς μετατρέπεται σε αχαλίνωτο Δον Ζουάν ένας μονογαμικός αρουραίος και πώς επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας ουσίες όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη ή η κοκαΐνη; Γιατί στον πόλεμο κατά των μικροβίων χαμένοι θα είμαστε πάντα εμείς; Σε τι παραπέμπουν οι "πρωτόγονοι" μονοκύτταροι οργανισμοί που δραστηριοποιούνται σε νερά που κοχλάζουν; Τι πληροφορίες μας δίνουν για τη ζωή σε άλλους πλανήτες οι διαστημοσυσκευές που έχουμε στείλει; Το βιβλίο αναζητά τις απαντήσεις σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα και σε πολλά ακόμη. Κάθε ένα από τα 19 μικρά δοκίμιά του είναι σαν ένα παραμύθι, όπως γράφει στον πρόλογο ο νομπελίστας Rolf Zinkernagel. Με ύφος αφηγηματικό -συχνά σε πρώτο πρόσωπο- και διάθεση στοχαστική, ενίοτε ποιητική, μας μεταφέρει σ' έναν κήπο γεμάτο θαύματα, τον αόρατο κήπο της μοριακής και κυτταρικής βιολογίας, της βιοχημείας και της γενετικής - τον κήπο της αυτογνωσίας μας.

Οι "Βοτανοθεραπείες" αποτελούν το απόσταγμα δουλειάς δεκαετιών πάνω στη μελέτη της θεραπευτικής χρήσης των βοτάνων από τον Dr Duke και για αυτό άλλωστε έχει χαρακτηριστεί κλασικό έργο.

Ως αυθεντία στο χώρο της βοτανοθεραπείας και της έρευνας, ο Dr Duke μοιράζεται τη γνώση του για την ασφαλή εφαρμογή φυσικών θεραπειών και το πώς αυτές μπορούν να γίνουν μέρος της καθημερινότητας μας.

Συμβουλευτείτε τον Dr Duke για:
-την αρθρίτιδα: μια νέα φυσική θεραπεία που μειώνει τον πόνο στο μισό
-τον πόνο στην πλάτη: ένα φρούτο με αντιφλογιστικές ιδιότητες που παρέχει μακροχρόνια ανακούφιση
-την υψηλή χοληστερόλη: ένα γευστικό δημητριακό που έχει καλύτερα αποτελέσματα ακόμα και από τη βρώμη
-την ημικρανία: ένα βότανο που έχει τη δύναμη να ελαχιστοποιεί την αίσθηση της θολής όρασης και των ανυπόφορων πόνων
-την οστεοπόρωση: μια εκλεκτή φυτική πηγή ασβεστίου που βοηθά σημαντικά στην προστασία των οστών
-τις ρυτίδες: μια φυτική λοσιόν, που χωρίς κανένα κόστος, καθαρίζει και αναζωογονεί το δέρμα, χάρη στα οξέα φρούτων που περιέχει ...και για πληθώρα άλλων παθήσεων.

Σε μια εκπληκτική επαναπροσέγγιση των γεγονότων, ο Stillman Drake -διακεκριμένος μελετητής του Γαλιλαίου- προχωρεί μέχρι τέλους την υπόθεση πως η δίκη και η καταδίκη του ενώπιον της Iεράς Eξέτασης είχε σαν αιτία όχι το ότι αψήφησε την Eκκλησία, αλλά ότι επέσυρε την έχθρα των συγχρόνων του φιλοσόφων. Tα ίδια τα επιχειρήματα του Γαλιλαίου, όμορφα και διαυγή, χρησιμοποιούνται για να δειχθεί ότι η επιστημονική του μέθοδος, εντελώς διαφορετική από την κυρίαρχη τότε Αριστοτέλεια προσέγγιση του φυσικού κόσμου, στηριζόταν στην αναζήτηση νόμων και όχι «τελικών αιτίων». Πρόκειται ακριβώς για τη μέθοδο πάνω στην οποία θεμελιώθηκε η Nεώτερη Φυσική και η οποία οδήγησε στον τελικό διαχωρισμό των δρόμων της Eπιστήμης και της Φιλοσοφίας. Ένα προκλητικό βιβλίο για μια από τις σημαντικότερες μορφές της ιστορίας των ιδεών.

Ίσως είχαν πράγματι δίκιο οι Έλληνες, ότι δηλαδή στην αρχή ήταν το χάος. Πολλές παρατηρήσεις της σύγχρονης φυσικής μοιάζουν να το επιβεβαιώνουν.
Όμως, τι συνέβη τις πρώτες στιγμές ζωής του σύμπαντος;
Προκειμένου να δώσουν μια απάντηση σε αυτό, επιστήμονες διερευνούν καθημερινά την ύλη.
Χρησιμοποιούν μεγάλα τηλεσκόπια και ισχυρούς επιταχυντές σωματιδίων για να ανασυνθέσουν λεπτομερώς τους μηχανισμούς μέσω των οποίων γεννήθηκε το θαύμα που μας περιβάλλει και να συλλέξουν ενδείξεις για το τέλος του.
Κρατώντας αποστάσεις από σύνθετους επιστημονικούς όρους, ο κορυφαίος φυσικός του CERN, Guido Tonelli, απαντά στο μεγάλο ερώτημα σε επτά κεφάλαια, από τη Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) μέχρι την εμφάνιση των αστεριών, των γαλαξιών και, τέλος, του ανθρώπου. Ένα ιλιγγιώδες ταξίδι πίσω στον χρόνο μέχρι τη μυστηριώδη αρχή των πραγμάτων.

Το σεξ βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε ατομικής συμπεριφοράς, στον κόσμο των ζώων. Αυτό, βέβαια, έχει άμεση επίπτωση στο σχήμα, το μέγεθος, τη μορφολογία, αλλά και στους τρόπους λειτουργίας των αναπαραγωγικών τους οργάνων. Όλα τα παραπάνω συνδέονται με το περίφημο φαινόμενο της φυλετικής (ή σεξουαλικής) επιλογής, το οποίο ο ίδιος ο Δαρβίνος είχε θεωρήσει τόσο σημαντικό ώστε να του αφιερώσει ολόκληρο βιβλίο! Ωστόσο, στον αιώνα που ακολούθησε οι σχετικές έρευνες αναπτύχθηκαν ελάχιστα: η αιδημοσύνη και τα ταμπού έπαιξαν τον ρόλο τους. Σήμερα, βέβαια, τα πράγματα αλλάζουν… Στα Γενετήσια παιχνίδια, ο εξελικτικός βιολόγος και οικολόγος Μέννο Σχίλτχαϋζεν καταφέρνει να συγκεντρώσει όλα τα καινούργια στοιχεία για το θέμα και να αναδείξει με χιούμορ, πολλά σκίτσα και διαγράμματα, γλαφυρή και ενίοτε υπαινικτική γλώσσα, αλλά πάντοτε τεκμηριωμένα, την εξέλιξη της σεξουαλικής συμπεριφοράς μέσα από την εξέλιξη των γεννητικών οργάνων. Σκιαγραφώντας έναν κόσμο άλλοτε άγριο κι άλλοτε αστείο (όπως είναι εντέλει και η ζωή), διαλύει παρανοήσεις και προκαταλήψεις (περί καλού και κακού) και μας δίνει να καταλάβουμε ότι το άρμα της εξέλιξης της ζωής (που δεν έχει οδηγό) το τραβούν, σε μεγάλο βαθμό, τα δύο «άλογα» της φυλετικής επιλογής. Το ένα είναι αρσενικό και το άλλο θηλυκό: συχνά διαφωνούν μεταξύ τους, πρόσκαιρα συμφιλιώνονται, έως την επόμενη σύγκρουση, όμως αλλάζουν συνέχεια μορφή και συμπεριφορά.

Με πολλές ασκήσεις και πλούσιο υλικό, το βιβλίο στοχεύει να βοηθήσει τους φοιτητές στην κατανόηση και την εμπέδωση των βασικών μαθηματικών εννοιών. Καλύπτει τον κλασικό απειροστικό λογισµό, διατρέχοντας την ύλη των Μαθηµατικών Ι, όπως αυτά διδάσκονται σε ένα οικονοµικό τµήµα και πρέπει να τα γνωρίζουν οι οικονοµολόγοι. Ως εκ τούτου, τα παραδείγµατα και οι εφαρµογές αντλούνται από τα οικονοµικά, χωρίς όµως να γίνονται εκπτώσεις στις καθαρά µαθηµατικές γνώσεις που είναι απαραίτητες για την αντιµετώπισή τους. Σε πολλά κεφάλαια παρατίθενται βασικές γνώσεις, ενώ σε αρκετά τμήματα του βιβλίου αναπτύσσονται εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούνται ευρέως στα οικονομικά. Πολλές από τις ασκήσεις που περιλαμβάνονται στο σύγγραμμα είναι κλασικές ασκήσεις μαθηματικής ανάλυσης και σε αρκετές υπάρχει μια οικονομική «ενδυμασία». Αυτό αποσκοπεί σε μια πρώτη στοιχειώδη επαφή του φοιτητή με το «οικονομικό λεκτικό περιβάλλον». Δεδομένου ότι σκοπός του συγγραφέα είναι η διδασκαλία των μαθηματικών και όχι της οικονομικής θεωρίας, το κύριο βάρος έχει δοθεί στο μαθηματικό κομμάτι των ασκήσεων οικονομικού περιεχομένου και όχι στην οικονομική τους διερμήνευση. Οι λύσεις που δίδονται σε διάφορες ασκήσεις είναι σε συνοπτική μορφή και μπορούν να θεωρηθούν μάλλον ως υποδείξεις. Ο φοιτητής καλείται να αποφύγει την αποστήθιση και να αυτενεργήσει καλύπτοντας μόνος του τα διάφορα (υπολογιστικά συνήθως) κενά.

Ο Will Williams ξαναφέρνει στο προσκήνιο τη γεωγραφία αναδεικνύοντας το εύρος της. Αυτό το βιβλίο περιλαµβάνει τα πάντα – από τις ηφαιστειακές εκρήξεις, τους ποταμούς, τις ακτές και την κλιµατική αλλαγή μέχρι τον παγκόσμιο πληθυσμό, τον τουρισµό, τα µοντέλα ανάπτυξης οικισµών, την ενέργεια και την παραγωγή· και όλα αυτά είναι γεωγραφία! Όπως λέει ο συγγραφέας, πρόκειται για ένα γνωστικό αντικείμενο που περιλαµβάνει τις φυσικές επιστήµες, τα οικονοµικά και την κοινωνιολογία, καθώς και τους υποκλάδους της γεωγραφίας, όπως η γεωλογία, η γεωµορφολογία και η τεκτονική. Γραμμένο με εύληπτο τρόπο, εξηγεί βασικές έννοιες της γεωγραφίας, τόσο του φυσικού όσο και του ανθρώπινου κόσμου. Αν είστε αρκετά νέοι για να έχετε διδαχτεί τις θεωρίες για το πώς έχει αλλάξει το τοπίο µε την πάροδο του χρόνου ή την οικονοµική και κοινωνική σηµασία της αύξησης του πληθυσµού, αναµφίβολα θα αποκοµίσετε νέες γνώσεις από αυτό το βιβλίο· αν, πάλι, δεν φτάσατε ποτέ πέρα από την αποµνηµόνευση του µήκους του Νείλου και του Αµαζονίου, το βιβλίο αυτό θα είναι µια αποκάλυψη. Είτε πρόκειται για ένα ταξίδι ανακαλύψεων είτε για ένα βοήθηµα σε µελλοντικά παιχνίδια γνώσεων, το βιβλίο αυτό έχει να προσφέρει πολλά σε όποιον ενδιαφέρεται να µάθει πώς λειτουργεί ο πλανήτης µας και οι κάτοικοί του. Αυτός ο ισχυρισµός µπορεί να ακούγεται υπερβολικός, αλλά έτσι είναι η γεωγραφία.

Πολλοί θεωρούν τους υδάτινους πόρους εξίσου σημαντικούς με το πετρέλαιο, καθώς η έλλειψή τους θα μπορούσε αντίστοιχα να οδηγήσει σε μια ολέθρια «κρίση νερού», σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, ενώ διατυπώνονται προβλέψεις ότι η κρίση αυτή ενδέχεται να πυροδοτήσει ακόμα και πολεμικές συρράξεις. Ωστόσο, ο ρόλος του νερού στις συγκρούσεις δεν έχει διερευνηθεί ακόμη επαρκώς. Αν λάβουμε ως δεδομένο ότι το νερό προκαλεί τριβές στις σχέσεις μεταξύ των κρατών, σπανίως αποτελεί τη βασική αιτία μιας σύρραξης· μπορεί όμως να αποτελέσει γόνιμο έδαφος για συνεργασία, εάν υπάρχουν ειρηνικές προθέσεις. Η γεωπολιτική του νερού δεν εξαντλείται στις «κρίσεις νερού» που οφείλονται σε φυσική λειψυδρία, αλλά ασχολείται και με τις ανεπαρκείς πολιτικές διαχείρισης του νερού και με την αδυναμία κατοχύρωσης υδατικής ασφάλειας, προβλήματα τα οποία εντείνονται από την κλιματική κρίση. Παρ’ όλα αυτά, λύσεις υπάρχουν για μια «νέα κουλτούρα του νερού»· απομένει τώρα να εφαρμοστούν. Μέσα από την ανάλυση συγκεκριμένων περιπτώσεων, ο Νταβίντ Μπλανσόν παρουσιάζει τις τρεις μεγάλες προκλήσεις στη διαχείριση του νερού στον 21ο αιώνα: προστασία των οικοσυστημάτων, παροχή πόσιμου νερού σε όλους και επαρκής υδροδότηση για τη γεωργία. Το νερό παίζει βασικό ρόλο στην κάλυψη των θεμελιωδών αναγκών του ανθρώπου, και γι’ αυτό αποτελεί, όπως το κλίμα, ένα παγκόσμιο διακύβευμα. Η ελληνική έκδοση συνοδεύεται από Επίμετρο του Δρος Γεωπολιτικής Ιωάννη Ε. Κωτούλα στο οποίο εξετάζεται η υδατική ασφάλεια στη μακρά ιστορική διάρκεια.

Σε ύφος λογοτεχνικό και ρηξικέλευθο, ο Adam Phillips εξετάζει μερικά φαινομενικώς συνηθισμένα ζητήματα με τα οποία η ψυχανάλυση δεν έχει ασχοληθεί αρκετά:το γαργάλημα, το φίλημα, την ανησυχία, την πλήξη, τον κίνδυνο, τη μοναξιά, την αταραξία, ακόμα και το πέρδεσθαι. Φωτίζοντας αυτές τις κατά τα άλλα κοινές πτυχές της καθημερινής ζωής, υποστηρίζει ότι η ψυχανάλυση ξεκίνησε ως ένας δεξιοτεχνικός αυτοσχεδιασμός εντός της ιατρικής επιστήμης, ο οποίος όμως υποχώρησε μπροστά στο όνειρο της επιστήμης που αξιώνει πως μόνο τον "εξετασμένο βίο" αξίζει να ζει κανείς. Ο Phillips δείχνει πώς η ορμή για παντογνωσία αποδείχτηκε δυσοίωνη τόσο για την ψυχανάλυση όσο και για τη ζωή και αποκαλύπτει ότι μεγάλο μέρος της ψυχικής υγείας εξαρτάται από την καθιέρωση μιας ζωής που αντιστέκεται επιτυχώς στην εξέταση. Όπως λέει, την ψυχανάλυση -ως μορφή συζήτησης- αξίζει να την έχουμε μόνον αν καθιστά τη ζωή μας πιο ενδιαφέρουσα ή πιο αστεία ή πιο θλιβερή ή πιο βασανισμένη ή οτιδήποτε θεωρούμε ότι έχει αξία και θέλουμε να προαγάγουμε· και ιδίως αν μας βοηθά να βρούμε νέα πράγματα για τον εαυτό μας στα οποία δεν γνωρίζαμε ότι θα μπορούσαμε να δώσουμε αξία.