Biographies

«Κάθε πρωί στις επτά, φρέσκος, πλυμένος, ξυρισμένος, ντυμένος στην τρίχα, κάθομαι στο τραπέζι του γραφείου μου και γράφω. Είμαι πειθαρχημένος, τέλειος υπάλληλος της γραφής. Με κάποιες κακές συνήθειες, ίσως, γιατί όσο γράφω καπνίζω, πολύ, και πίνω μπίρα. Και γράφω, γράφω ασταμάτητα». Καλοκαίρι του 2016. Ο Αντρέα Καμιλλέρι, στα 91 του, μάχεται το σκοτάδι της τυφλότητας ανατρέχοντας στις εικόνες της μνήμης του. Και αρχίζει να υπαγορεύει. Γεννιέται έτσι μια πραγματική άσκηση μνήμης, ένα είδος «εργασίας για τις διακοπές». 23 ιστορίες σε 23 ημέρες, για τις αναμνήσεις που σημάδεψαν τη ζωή και το έργο του, και που αποτελούν επιπλέον πολύτιμες βινιέτες της ιστορίας του τόπου του τα τελευταία εκατό χρόνια. Τις ιστορίες συνοδεύουν τα σχέδια έξι καταξιωμένων Ιταλών εικονογράφων, οι οποίοι επιχειρούν να εκφράσουν οπτικά το συναίσθημα του βιβλίου. Η στάχτη του Λουίτζι Πιραντέλλο, που το 1942 πέντε μαθητές λυκείου, ανάμεσά τους κι ο Αντρέα Καμιλλέρι, προσπαθούν να πείσουν τις αρχές να μεταφερθεί από τη Ρώμη στο Αγκριτζέντο, τιμώντας την επιθυμία του. Πίσω στα 1940 και στο εξοχικό των εκ μητρός παππούδων, τη μέρα που ο Μουσσολίνι κήρυξε τον πόλεμο στη Γαλλία και στην Αγγλία. Η προληπτική λογοκρισία του 1960, που φτάνει ως τη σύλληψη του κριτικού κινηματογράφου που δημοσίευσε, υπό τον εύγλωττο τίτλο Η Στρατιά «Σ’ αγαπώ», κείμενο με θέμα τα κατορθώματα του ιταλικού στρατού στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι αφηγήσεις του Ρώσου φίλου του ηθοποιού Πιέτρο Σαρόφ για τη γνώμη του Τσέχοφ για τον Στανισλάφσκι, για τον Αντονιόνι και τη Μόνικα Βίττι, για τις παρενέργειες των ψηλών βουνών στη συμπεριφορά ενός ανθρώπου που γεννήθηκε σ’ ένα χωριό ενάμισι μέτρο πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, για τη μανία του καπνίσματος, για τον αστυνόμο Καμιλλέρι, για την Ομορφιά που κάποτε είχε την τύχη ν’ αντικρίσει... «Ο Καμιλλέρι, ο τυφλός συγγραφέας με τα χίλια μάτια και τις χιλιάδες αναμνήσεις, μας διηγείται το μικρό έπος του στα μαγευτικά μέρη που έζησε πραγματικά. Αυτό που καμία τυφλότητα δεν μπορεί να σβήσει και να εξαφανίσει». Il Messaggero «Διαβάζοντάς το ανακαλύπτεις την πηγή έμπνευσης του πολυαγαπημένου συγγραφέα». Corriere della Sera

Το 1920, ο Γιόζεφ Ροτ, ο πιο διάσημος γερμανόφωνος ανταποκριτής της εποχής του, έφτασε στο Βερολίνο. Τα άρθρα του για αυτό επηρέασαν μια ολόκληρη γενιά συγγραφέων, ανάμεσα τους και τον Τόμας Μανν. Αντηχούν τους βίαιους κοινωνικούς και πολιτικούς παροξυσμούς που αδιάκοπα απειλούσαν την εύθραυστη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Ο Ροτ κινήθηκε πίσω από το παραπέτασμα της πιο ξακουστής μητρόπολης της εποχής της τζαζ, όπως δεν έκανε κανένας άλλος Γερμανός συγγραφέας της εποχής του. Έγινε ο χρονικογράφος της ζωής των κατοίκων της που ήταν ξεχασμένοι από όλους: ανάπηροι του Πρώτου Παγκόσμιου πολέμου, Εβραίοι μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη που κατέκλυζαν την πόλη, άστεγοι στα άσυλα, αστοί στα δημόσια λουτρά, όλα τα ανώνυμα πτώματα στα νεκροτομεία, ενώ ταυτόχρονα περιέγραψε τις πιο φαντασμαγορικές όψεις της πρωτεύουσας, τους δημόσιους κήπους και τις μεικτές πισίνες, τα τρένα και τα τραμ, τους ουρανοξύστες και την αναδυόμενη βιομηχανία του θεάματος. Αντιλήφθηκε από τους πρώτους τη διαφαινόμενη απειλή του ναζιστικού κόμματος, που τελικά θα τον οδηγήσει στην αναγκαστική υπερορία. Γι' αυτό είχε βαλθεί να χαρτογραφήσει το τοπίο της ηθικής χρεοκοπίας και της απατηλής ομορφιάς της πόλης, και να μας δώσει ένα απαράμιλλο πορτραίτο της σε μια στιγμή κομβική για την Ιστορία της. Ο Ροτ έπιασε το σφυγμό της Ευρώπης αυτών των αβέβαιων ήμερων που προηγήθηκαν της μεγάλης κατάρρευσης μιας ηπείρου και του χαμού ενός ολόκληρου πολιτισμού. Το τελευταίο συγκλονιστικό κείμενο, "Το Auto-da-fe του πνεύματος", γραμμένο το 1933, μιλάει ακριβώς για το κάψιμο των βιβλίων από τους Ναζί έξω από το Ράιχσταγκ και την τραγική θέση των συγγραφέων που καταργήθηκε το έργο τους στη μητρική τους γλώσσα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) Το βιβλίο αυτό προσφέρει μεγάλη απόλαυση χωρίς να καταφεύγει σε ψευδείς εντυπώσεις ή προκατασκευασμένες σκέψεις. Θα μπορούσα να παραθέσω ξεχωριστά κάθε φράση του για να εκθειάσω την αστείρευτη διαύγειά του, την ακαταμάχητη γοητεία του και την αδιατάραχτη συνοχή του. (Jeffrey Eugenides, New York Times)

Το διασημότερο βιβλίο του μεγάλου Πορτογάλου συγγραφέα στην πλέον πρόσφατη και ολοκληρωμένη εκδοχή του. Η μεγαλοφυΐα του Πεσσόα στο απόγειό της.

Αντι-μυθιστόρημα, βιογραφία του πιο κοντινού στον Πεσσόα ετερώνυμου του Μπερνάρντο Σοάρες, ημερολόγιο, χρονικό, ένα είδος λογοτεχνίας από μόνο του; Τι είναι το "Βιβλίο της ανησυχίας" που εκτόξευσε τον συγγραφέα του στο πάνθεον των μεγαλύτερων συγγραφέων όλων των εποχών και τον τοποθέτησε στον περίφημο Δυτικό Kανόνα του Χάρολντ Μπλουμ πλάι στον Δάντη και τον Σαίξπηρ;
Γεννήθηκε με τη δημοσίευση το 1913 ενός αποσπάσματος και συνέχισε να γράφεται μέχρι τον θάνατο του Πεσσόα το 1935. Εκδόθηκε 50 χρόνια αργότερα και καθώς ο δημιουργός του δεν είχε αφήσει παρά μόνο τον τίτλο του και ελάχιστες οδηγίες, συχνά αντικρουόμενες, από τότε μελετητές του μεγάλου Πορτογάλου συγγραφέα, επιμελητές και μεταφραστές συνθέτουν τα αποσπάσματά του καταθέτοντας τη δική τους εκδοχή του "Βιβλίου της Ανησυχίας".
Η παρούσα μετάφραση βασίζεται στην πιο πρόσφατη και πιο έγκυρη πορτογαλική εκδοχή του, εκείνη του άοκνου μελετητή του Πεσσόα Ρίτσαρντ Ζένιθ και περιλαμβάνει 481 αποσπάσματα, τα μεγάλα κείμενα που είχε επιλέξει για το βιβλίο ο συγγραφέας του, καθώς και κείμενα του Πεσσόα που αναφέρονται σε αυτό.
"Αυτό που έχουμε μπροστά μας", γράφει ο Ρ. Ζενίθ, "είναι το βιβλίο-όνειρο, το βιβλίο-απελπισία, το αντι-βιβλίο, πέρα από οποιαδήποτε λογοτεχνία. Αυτό που έχουμε σ’ αυτές τις σελίδες είναι η μεγαλοφυΐα του Πεσσόα στο απόγειό της".
Σκέψεις, αποφθέγματα, όνειρα, ιστορίες, περιγραφές, ένα μαγικό βιβλίο που μαγνητίζει. Ο κάθε αναγνώστης, τονίζει η μεταφράστρια του Πεσσόα Μαρία Παπαδήμα, μπορεί να το διαβάσει "ακολουθώντας ευλαβικά την αρίθμηση ή ανοίγοντας τυχαία κάποια σελίδα, ανακατεύοντας τα αποσπάσματα ανάλογα με τη διάθεση της στιγμής, να συνθέσει το δικό του "Βιβλίο της Ανησυχίας" δημιουργώντας με τον συγγραφέα του μια σχέση καινοφανή και απολύτως μοντέρνα, γράφοντας εν τέλει το δικό του προσωπικό βιβλίο".

Aν ο Βόυτσεκ αποτελεί μια λαχανιασμένη, θραυσματική σύνοψη στο θεατρικό έργο του Μπύχνερ, κείμενο κατεξοχήν αποσπασματικό, τότε ο Ουρανός Άουσβιτς, που προέκυψε έπειτα από μια επίσκεψη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης τον Σεπτέμβριο του 2007, δεν είναι παρά η μάταιη απόπειρα να διατηρηθεί η προσωπική μνήμη προτού κομματιαστεί, γίνει θραύσματα και εξαφανιστεί.

Τα δύο γραπτά παρουσιάστηκαν σε ισάριθμες εικαστικές εκθέσεις το 2017 και δουλεύτηκαν ξανά για την παρούσα έκδοση.

Όταν η Ελληνοαμερικανίδα δρομέας Alexi Pappas ήταν τεσσάρων ετών, αυτοκτόνησε η μητέρα της, ένα τραγικό γεγονός που άλλαξε δραστικά την πορεία της ζωής της και την έκανε να αναζητά γυναικεία πρότυπα. Οι αθλήτριες ήταν από τις πρώτες γυναίκες που θαύμασε η Pappas κι έτσι γεννήθηκε το ολυμπιακό της όνειρο. Ταυτόχρονα, είχε και δημιουργικές ανησυχίες: Ήθελε να γυρίσει ταινίες και να γράψει. Παρά τις αναποδιές και τις δυσκολίες, η Pappas δεν άφησε τίποτα να σταθεί εμπόδιο στον δρόμο της μέχρι να πραγματοποιήσει τα όνειρά της. Μέσα στην ίδια χρονιά, το 2016, έλαβε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες και πρωταγωνίστησε στην πρώτη της ταινία μεγάλου μήκους, όπου συμμετείχε επίσης στο σενάριο και στη σκηνοθεσία.

Όμως οι μεγάλες επιτυχίες είχαν υψηλό τίμημα για την ίδια – μαζί με τη χαρά ήρθε και η θλίψη. Στη Γενναία, η Pappas μοιράζεται άφοβα και ειλικρινά τη μάχη της με την κατάθλιψη και περιγράφει πώς βγήκε στη φωτεινή πλευρά της ζωής ως χειραφετημένη γυναίκα. Ασυγκράτητη, πληθωρική και πάντα διασκεδαστική, η Γενναία αναδεικνύει τη χαρακτηριστική, γοητευτική φωνή της Pappas, η οποία αφηγείται τα ορόσημα της ζωής της μέχρι τώρα και τα μαθήματα που τροφοδότησαν την καριέρα της, τόσο ως αθλήτριας όσο και ως δημιουργού.

Οι εμπειρίες της Pappas αποκαλύπτουν πώς μπορούμε όλοι μας να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες, να γίνουμε φίλοι με τον πόνο, να γιορτάσουμε τη νίκη, να απολαύσουμε την πίστη των συνοδοιπόρων μας και να διεκδικήσουμε το μερίδιό μας στη χαρά. Εν ολίγοις: πώς ο καθένας μας μπορεί να γίνει γενναίος.

Η Μυθιστορηματική βιογραφία ''Γιαννούλης Χαλεπάς'' απευθύνεται στους πολυπληθείς Έλληνες αναγνώστες που ελάχιστα γνωρίζουν για τη ζωή και το έργο του μεγάλου Τηνιακού γλύπτη, τα λίγα διασωζόμενα έργα του οποίου -ανάμεσά τους η περίφημη Κοιμωμένη- του άνοιξαν διάπλατα τις πόρτες της αθανασίας. Παρά τις σκληρές δοκιμασίες και το δυσμενές κοινωνικό περιβάλλον, που καθήλωσαν τον Χαλεπά, επί σαράντα περίπου χρόνια, στην ψυχοπάθεια και την καλλιτεχνική αδράνεια, το όνομά του εγγράφεται ανάμεσα στα μεγάλα ονόματα της ιστορίας της τέχνης. Ο Χαλεπάς (1851-1938) συγκέντρωνε, ως καλλιτεχνική προσωπικότητα, την πανελληνικότητα του Παλαμά, την ποιητική αποσπασματικότητα και τη δραματικότητα του Σολωμού, το ήθος του βιωματικού πεζογράφου Παπαδιαμάντη και την τραγικότητα της ζωής του γοητευτικού ποιητή και διηγηματογράφου Βιζυηνού. Η ενασχόληση του συγγραφέα με τον Γιαννούλη Χαλεπά οφείλεται στη συγκίνηση που του προκαλούσαν ανέκαθεν τόσο ο θρύλος αυτού του ανθρώπου όσο και το εκπληκτικό δημιουργικό έργο του. Έτσι οδηγήθηκε ο Χρήστος Σαμουηλίδης σε πενταετή επίμοχθη έρευνα, ζωντανό καταστάλαγμα της οποίας αποτελεί αυτό το βιβλίο, που συμπληρώνεται με φωτογραφίες από τη ζωή και το έργο του Τηνιακού καλλιτέχνη και με εκτενή βιβλιογραφία.

Στο πιο πολυμεταφρασμένο και εμβληματικό γαλλικό έργο του εικοστού αιώνα, ο Μικρός Πρίγκιπας θα μάθει για την αγάπη και τη φιλία από μια αλεπού. "Μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία τα μάτια δεν τη βλέπουν" θα πει η αλεπού στον Μικρό Πρίγκιπα. Με πολλούς τρόπους, το "Γράμμα σ' έναν όμηρο" είναι η ανάλυση αυτού του ίδιου αισθήματος, καθώς ο Σαιντ-Εξυπερύ ανιχνεύει αυτά τα ουσιώδη συστατικά που καθορίζουν την ύπαρξή μας. Ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ έγραψε το "Γράμμα σ' έναν όμηρο" το 1942, κατά τη διάρκεια της εξορίας του στην Αμερική. Απευθύνεται στον φίλο που έμεινε "όμηρος" στην κατεχόμενη Γαλλία, διωκόμενος στην πατρίδα του που δεν μπορούσε να εγκαταλείψει. Τα συναισθήματα που έδεναν τον Σαιντ-Εξυπερύ με τον φίλο του Λεόν Βερτ γέννησαν ένα συμβολικό κείμενο. Ο Σαιντ-Εξυπερύ συνεχίζει να απευθύνεται σε ενικό αριθμό στον "όμηρο" φίλο του, τον οποίο, για να τον προστατέψει, δεν κατονομάζει, αλλά μέσω αυτού απευθύνεται σ' όλους τους συμπατριώτες του που έχουν μείνει στη Γαλλία, σ' όλη την ανθρωπότητα, τελικά, που δοκιμάζεται από τη βαρβαρότητα του πολέμου. Το "Γράμμα σ' έναν όμηρο" σημαδεύεται από την αγωνία και τις τύψεις του Σαιντ-Εξυπερύ, που εγκατέλειψε τη χώρα του ενώ οι άνθρωποι του υπέφεραν κάτω από τη γερμανική κατοχή, ενώ ο φίλος του, ο Εβραίος Λεόν Βερτ, απειλούνταν. Όταν έφυγε τον Δεκέμβριο του 1940 για τις Ηνωμένες Πολιτείες, δε σκόπευε να μείνει παρά μερικές εβδομάδες, κι έμεινε δυόμισι χρόνια. Την παραμονή του στην Πορτογαλία, λίγο πριν, τη βλέπει εκ των υστέρων σαν προανάκρουσμα, κατά κάποιον τρόπο, μιας λιποταξίας που γίνεται με κίνδυνο τον αφανισμό της προσωπικότητας. Αυτό που φοβάται πάνω απ' όλα είναι η απώλεια των σημείων αναφοράς· των φίλων, του σπιτιού: "Θέλω να 'μαι ταξιδιώτης, αλλά όχι και πρόσφυγας".

Το "Γράμμα στη Ντ." είναι μια δημόσια επανόρθωση, μια ερωτική εξομολόγηση και μια προαναγγελία θανάτου. Ο Αντρέ Γκορζ (1923-2007), το πιο κοφτερό, κατά τον Σαρτρ, μυαλό της Ευρώπης, που πέρασε τη ζωή του ανάμεσα στη δημοσιογραφία και τον πολιτικό στοχασμό, συνιδρυτής του "Νουβέλ Ομπσερβατέρ", θεωρητικός της πολιτικής οικολογίας, έγραψε αυτό το γράμμα στην επί 58 χρόνια σύντροφό του Ντορίν και μερικούς μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2007, έκαναν μαζί την έξοδό τους από τη ζωή.

"Ένα γράμμα που δεν έφτασε ποτέ στον παραλήπτη του". Τον Νοέμβριο του 1919 ο Φραντς Κάφκα νοίκιασε ένα δωμάτιο σε μια πανσιόν, πενήντα χιλιόμετρα βόρεια της Πράγας. Τις επόμενες εννέα ημέρες έγραψε μια επιστολή 103 σελίδων, η οποία αρχίζει με την προσφώνηση "Πολυαγαπημένε πατέρα" και τελειώνει με την υπογραφή "Φραντς". Ο Κάφκα είναι τριάντα έξι χρόνων όταν γράφει αυτήν την επιστολή και ο πατέρας του εξήντα επτά, όμως τα λόγια του Φραντς παραπέμπουν σε ένα ανασφαλές, φοβισμένο παιδί, το οποίο στέκει αμήχανο μπροστά στην τρομερή πατρική φιγούρα. Μπορεί τα ημερολόγια και οι πολυάριθμες επιστολές να ρίχνουν ένα φως στην ψυχοσύνθεση του συντάκτη τους, όμως ποτέ δεν θα μπορούσαμε να υπολογίσουμε το μέγεθος της επίδρασης του πατέρα στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του -και όχι μόνο- αν δεν υπήρχε αυτό το μοναδικό ντοκουμέντο, ο συντάκτης του οποίου καταδύεται άσπλαχνα και με οδυνηρή ακρίβεια στα βάθη του εαυτού του για να ανασύρει τεκμήρια μίσους και εχθρότητας. Ο λόγος που το γράμμα αυτό δεν έφτασε ποτέ στον παραλήπτη του δεν έχει γίνει γνωστός. Μεταπείστηκε από κάποιους ή τελικά θεώρησε, μέσα από την ίδια την πράξη της γραφής, ότι το γράμμα είχε μεγαλύτερη χρησιμότητα ως κείμενο αυτοκατανόησης, ενώ από την άλλη δεν θα συνέβαλε καθόλου στην εξομάλυνση των σχέσεων με τον πατέρα του; Ό,τι κι αν συνέβη, το ευτύχημα είναι ότι το Γράμμα στον πατέρα, το οποίο θεωρείται ένα από τα θεμελιώδη κείμενα του λογοτεχνικού μοντερνισμού, βρήκε τον δρόμο του προς το αναγνωστικό κοινό και τη θέση που του αρμόζει σε ό,τι αφορά την κατανόηση και ερμηνεία του καφκικού λογοτεχνικού σύμπαντος.

«Μια μέρα θα γράψω την αυτοβιογραφία μου. Θα ήθελα να τη γράψω εγώ η ίδια, ώστε να φωτίσω καλύτερα τα γεγονότα. Έχουν ειπωθεί τόσο πολλά ψέματα για μένα...» Χάρη σε αυτό το βιβλίο που περιλαμβάνει επιστολές της μεγάλης υψιφώνου, καθώς και τις δύο απόπειρές της να γράψει τα απομνημονεύματά της (το 1957 και το 1977), η ευχή της Μαρίας Κάλλας γίνεται επιτέλους πραγματικότητα. Από τα δύσκολα παιδικά της χρόνια στη Νέα Υόρκη έως τα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής στην Αθήνα, από τα δειλά πρώτα της βήματα στον κόσμο της όπερας έως την παγκόσμια αναγνώριση, τα σκάνδαλα και τις προσωπικές της δοκιμασίες, από την εξιδανικευμένη αγάπη της για τον σύζυγό της έως τον παθιασμένο έρωτά της για τον Ωνάση, αυτή η έκδοση δίνει για πρώτη φορά τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε την πραγματικότητα πίσω από τον μύθο. Άλλοτε ξεδιπλώνεται μπροστά μας η Μαρία, μια γυναίκα ευαίσθητη και εύθραυστη, και άλλοτε ο θρύλος Κάλλας, συχνά θύμα του μεγάλου ονόματός της, σε συνεχή αγωνία για την κατάσταση της φωνής της, έως και τον πρόωρο θάνατό της, σε ηλικία μόλις 53 ετών, στη μοναξιά του παρισινού διαμερίσματός της. Η συναρπαστική και γοητευτική αυτοπροσωπογραφία της μεγαλύτερης φωνής του 20ού αιώνα.