Από την αντίπερα όχθη του νεοελληνικού διαφωτισμού

Ο νεοελληνικός Διαφωτισμός, όπως εν τέλει επικράτησε στή νεώτερη γραμματεία μας να χαρακτηρίζουμε μία άκρως σημαντική για τον νεώτερο Ελληνισμό περίοδο της πνευματικής μας ιστορίας, είναι ένα σύνθετο και μάλλον δύσκολα προσπελάσιμο πεδίο έρευνας για τους μελετητές της φυσιογνωμίας του σύγχρονου Ελληνισμού. Προεχόντως, βέβαια, η περίοδος αυτή έχει μέγιστη σημασία για τα γράμματά μας και την ιστορία των ιδεών στην πνευματική μας ζωή, επηρέασε ωστόσο στο σύνολο την όλη ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας και εν πολλοίς καθορίζει ακόμα σήμερα τις σκέψεις και τις πράξεις μας. Η πρόσληψη των ιδεών του Διαφωτισμού συναρτάται με την γιγαντιαία προσπάθεια των μεγάλων διανοητών, των μετά την Άλωση και έως τα μέσα του 19ου αιώνα διαλαμψάντων. Από την πλευρά της ιστορίας του πνεύματος αποτελεί συνέχεια και κορύφωση της προσπάθειας των λογίων ανδρών στους δύο τελευταίους αιώνες του εκπνέοντος Βυζαντίου να αφομοιώσουν τις φιλοσοφικές ιδέες των Δυτικών.