Νίκος Δαββέτας

Η µεταπολεµική Ελλάδα όπως την έζησαν ένας αφανής παρακρατικός και ο µονάκριβος γιος του που, δραπετεύοντας από την προβληµατική του οικογένεια, ζει τώρα και εργάζεται στο Παρίσι. Δυο γενιές αντρών, µετέωρες µεταξύ των µεγάλων γεγονότων και των οικείων κακών, στην πιο κρίσιµη αναµέτρηση της ζωής τους. Μια απρόβλεπτη διαδροµή, από τα δύσκολα µετεµφυλιακά χρόνια και τη δικτατορία του ’67 ως την κοσµογονία της µεταπολίτευσης και την οικονοµική κρίση του 2010. Πατέρες και γιοι, αγόρια που δεν ενηλικιώθηκαν, ενήλικες που δεν ωρίµασαν, αµφιταλαντευόµενοι διαρκώς µεταξύ του καλού και του κακού, του ορθού και του λάθους. Άλλοτε ασταθείς και φοβισµένοι, άλλοτε αποφασισµένοι και ριψοκίνδυνοι. Μια αντιπαράθεση γενεών αλλά και µια αντιπαράθεση µύθου και ιστορίας. Μια αναφορά, κι εκείνη αβέβαιη, σε αποχαρακτηρισµένο έγγραφο της Ασφάλειας από την περίοδο της δικτατορίας, «…στις παρακολουθήσεις φοιτητών συµµετείχε και ο Χ. Λ., έµµισθος συνεργάτης της υπηρεσίας που αποτάχθηκε λόγω οµοφυλοφιλίας…», µου κίνησε το ενδιαφέρον. Ποιος ήταν ο Χ.Λ.; Πού µεγάλωσε; Είχε οικογένεια; Ποια ήταν τα κίνητρά του; Τι απέγινε µετά την απόταξή του; Ερευνώντας σε διάφορα αρχεία δεν βρήκα και πολλά πράγµατα, έτσι θέλησα να γράψω τη ζωή του, µέσα από πρόσωπα και προσωπεία που εγώ φαντάστηκα, να συµπληρώσω τα κενά της ισχνής βιογραφίας του µε τη βοήθεια της µυθοπλασίας, να εξερευνήσω την ανθρώπινη εµπειρία πέρα από τα στερεότυπα, να δοκιµάσω και τις αντοχές των πολλαπλών αφηγήσεων µέσα σε ένα µυθοπλαστικό σύµπαν. Ν. Δ.

Μια νέα γυναίκα, η Νίκη, µακριά από τον γενέθλιο τόπο της, προσπαθεί να διαλευκάνει το γερµανόφιλο παρελθόν του πατέρα της και ιδιαίτερα τον βαθµό ανάµειξής του στον αφανισµό των Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Συµπαραστάτης της ο ερωτικός της σύντροφος, που βασανίζεται από τις δικές του ενοχές όταν πληροφορείται την οικογενειακή του ιστορία στα χρόνια του Εµφυλίου. Ένα µυθιστόρηµα για τη διαπλοκή της συλλογικής και της προσωπικής µνήµης, που φωτίζει µε πλάγιο τρόπο τα ανεπούλωτα τραύµατα της Ιστορίας.

Το 1952 θα ξεκινήσει η μεγάλη πανευρωπαϊκή εκστρατεία για τη ματαίωση της εκτέλεσης του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Ο Πάμπλο Πικάσσο θα σπεύσει τότε, βασισμένος σε μια φωτογραφία που τραβήχτηκε κατά τη διάρκεια της δίκης του Μπελογιάννη, να φιλοτεχνήσει το έργο του «O άνθρωπος με το γαρίφαλο», που αναπαράγεται σε χιλιάδες κόπιες και κάνει γρήγορα τον γύρο του κόσμου. Εξήντα χρόνια αργότερα, ένας Έλληνας συγγραφέας που ζει μόνιμα στο Παρίσι, βρίσκεται δολοφονημένος στο διαμέρισμά του. Η αστυνομία συνδέει τη δολοφονία του με το γεγονός ότι είχε στην κατοχή του τα κλεμμένα προσχέδια του θρυλικού πορτρέτου. Μια νουάρ ιστορία με φόντο τον κύκλο των Ελλήνων εμιγκρέ στο Παρίσι του Ψυχρού Πολέμου. «Ο Δαββέτας παντρεύει δίχως δυσκολία το αστυνομικό με το ιστορικό μυθιστόρημα, περνάει με ευχέρεια από το ένα χρονικό επίπεδο αφήγησης στο άλλο, διαθέτει σφιχτοδεμένη πλοκή, που δεν διασπάται εν τέλει από το υπεράριθμο των προσώπων, και έχει δουλέψει με προσοχή τους χαρακτήρες του. Αποφεύγοντας τα εξαντλητικά ψυχολογικά πορτρέτα, στήνει τα κοντινά πλάνα των ηρώων του από τη σωστή απόσταση: τα πλησιάζει μόνο ώσπου να συνδέσει τον ατομικό κόσμο τους με τον κοινωνικό ρόλο τους και τον ιστορικό τους περίγυρο. Το μήνυμα παραμένει πικρό: οι ιδεολογίες υπήρξαν εξαρχής διάτρητες». Βαγγέλης Χατζηβασιλείου «Συναρπαστικό και πυκνογραμμένο μυθιστόρημα, όπου το μυστήριο συναντά την πολιτική μέσα από μια ζωηρή πινακοθήκη αριστερών εμιγκρέ στο Παρίσι, την εποχή της δικτατορίας». Αλέξης Πανσέληνος «Στο μυθιστόρημά του ο Νίκος Δαββέτας συνδυάζει επιτυχημένα το αγαπημένο του πεδίο της νεότερης ελληνικής Ιστορίας με ένα άλλο είδος πλοκής, πιο κοντινό στο νουάρ». Μανώλης Πιμπλής

Η διαφορά της ώρας µικρή, η χιλιοµετρική απόσταση που τους χώριζε µεγάλη, παρ’ όλα αυτά ο θανατηφόρος κυµατισµός που προκάλεσαν οι εκρήξεις στο µετρό του Λονδίνου διέσχισε µε βιάση το στενό της Μάγχης, κατηφόρισε την ξενυχτισµένη Ευρώπη, τα ράθυµα Βαλκάνια, για να σκάσει πάνω στο παράθυρό της εξασθενηµένος, ελάχιστος, ένα δειλό τρεµούλιασµα του αέρα. Κι ο θόρυβός του, πιο αδύναµος κι από το βουητό της σφήκας στο τζάµι. Όµως έφτασε. Το ένιωσε µε την πρώτη, η Δέσποινα. Το αντιλήφθηκε όπως έπλενε την κούπα του καφέ στον νεροχύτη, κάτι την τίναξε προς τα πίσω ή ήταν η ιδέα της; Είδε ξάφνου το µπράτσο της να πρήζεται και ο νους της πήγε µόνο σε εκείνον. Στην εύθραυστη σιλουέτα του, έτσι όπως τη θυµόταν να δρασκελίζει την είσοδο του µετρό και να κατεβαίνει βαθιά στη γη χρησιµοποιώντας την κυλιόµενη σκάλα…

Η Δέσποινα θα πληροφορηθεί από τα δελτία ειδήσεων το αποτρόπαιο γεγονός ότι ο µονάκριβος γιος της που σπούδαζε στην Αγγλία συγκαταλέγεται ανάµεσα στα θύµατα µιας νέας βοµβιστικής επίθεσης φανατικών ισλαµιστών στο µετρό του Λονδίνου. Το ταξίδι της στη βρετανική πρωτεύουσα θα κρατήσει λίγες µονάχα ώρες. Σύντοµα θα επιστρέψει στο σπίτι της µε την τραγική υποψία ότι το ωστικό κύµα των τροµοκρατικώνχτυπηµάτων έχει σαρώσει όχι µονάχα το µέλλον, αλλά και το παρελθόν της οικογένειάς της. Κι ενόσω περνούν οι µέρες του πένθους, η Δέσποινα θα αναρωτηθεί, για πρώτη φορά, πώς βρέθηκε το µοναχοπαίδι της τη λάθος ώρα στον λάθος τόπο. Ήταν η µοίρα του, η «κακιά στιγµή» ή µήπως τίποτα δεν είναι τυχαίο σ’ αυτόν τον κόσµο;