Others

«Είναι μια ιστορία για τη διαφορετικότητα, για τον αποκλεισμό. Ένα βιβλίο στο οποίο πολλοί άνθρωποι θα αναγνωρίσουν τον εαυτό τους. Ο αυτισμός δεν φαίνεται, δεν κατονομάζεται, αλλά είναι παρών».

Σ’ αυτό το σύντομο και καίριο βιβλίο ο Πασκάλ Μπρυκνέρ εξετάζει το φαινόμενο του σύγχρονου γάμου: πώς ένας θεσμός εθελοντικός, «ελεύθερος» –στον σύγχρονο δυτικό κόσμο– καταλήγει συχνά πηγή δυστυχίας. Ήταν άραγε «καλός» ο παλιός καλός καιρός όταν οι άνθρωποι δεν παντρεύονταν από έρωτα αλλά από κοινωνικό χρέος και έμεναν παντρεμένοι «υποφέροντας σιωπηλά»; Πολλά πράγματα άλλαξαν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα: η θέση των γυναικών, τα ήθη, οι νόμοι, οι νοοτροπίες... Εδώ και σαράντα χρόνια, ο γάμος χάνει το κύρος του, τα διαζύγια πολλαπλασιάζονται, οι οικογένειες ανασυντίθενται ή δεν συντίθενται καθόλου: ο αριθμός των μονογονεϊκών οικογενειών έχει φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα, όπως και ο αριθμός των ατόμων που ζουν έξω και μακριά από κάθε μορφή γάμου. Και παρ’ όλα αυτά, το ιδεώδες του ζευγαριού επιζεί και διαιωνίζεται.

Κανένα άλλο κείμενο δεν άλλαξε τόσο τη διανοητική και πνευματική ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ανθρώπων όσο αυτό το εκπληκτικό βιβλίο. Σε αυτό ο Δρ Scott Peck, διάσημος ψυχίατρος και συγγραφέας, μας παρουσιάζει τη νέα «ψυχολογία της αγάπης»: έναν διαφορετικό τρόπο να βλέπουμε τη ζωή, τον εαυτό μας και τους άλλους. Οι εμβριθείς ιδέες, τα ζωντανά παραδείγματα, οι συναρπαστικές ιστορίες και τα τεκμηριωμένα επιστημονικά δεδομένα θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε σε βάθος τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να διαχειριστούμε τα προβλήματά μας, να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας και να βρούμε εσωτερική γαλήνη και φώτιση. Πορευόμενος μέσα στα δύσβατα μονοπάτια των ανθρώπινων ιδεών και σχέσεων, ο συγγραφέας ανοίγει για εμάς τον δρόμο προς την πνευματική ανάπτυξη, την εσωτερική ισορροπία – και τελικά προς μια ολοκληρωμένη και γεμάτη νόημα ζωή.

Κάποιοι φίλοι που είχαν κόψει το κάπνισμα με τη μέθοδο του Allen, μου πρότειναν, να διαβάσω το βιβλίο.
Ήταν τέτοια η αποκάλυψη, που απελευθερώθηκα από τον εθισμό στη στιγμή. Όπως οι φίλοι μου πριν από μένα, το βρήκα όχι μόνο εύκολο αλλά και απίστευτα ευχάριστο να μην καπνίζω. Τώρα νιώθω πιο υγιής και πιο ευτυχισμένος.
Μου φαίνεται απίστευτο πώς ο Allen Carr καταφέρνει να το κάνει τόσο απλό μ' αυτά που λέει.
(Sir Anthony Hopkins).
O Allen Carr έχει σήμερα αναγνωριστεί ως ο υπ' αριθμόν ένα ειδικός για το σταμάτημα του καπνίσματος. Η μέθοδος που αναπτύσσει στο κλασικό αυτό best seller της Penguin, βρίσκεται για χρόνια στην κορυφή των πωλήσεων στη Μεγάλη Βρετανία και έχει μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου. "Ο εύκολος τρόπος να κόψετε το κάπνισμα" έχει βοηθήσει χιλιάδες καπνιστές σ' όλο τον κόσμο να μεταβληθούν, εύκολα και ανώδυνα, σε ευτυχισμένους μη καπνιστές.

Η ιστορία αυτή του Πήτερ Ουσπένσκι, σπουδαίου φιλόσοφου, συγγραφέα, πνευματικού δασκάλου και σημαντικού μαθητή του Γεωργίου Γκουρτζίεφ, διερευνά δυο μεγάλα ερωτήματα: πρώτον, κατά πόσο το κακό δρα συνειδητά και δεύτερον -που αποτελεί πεποίθηση των περισσότερων ανθρώπων- ο υλικός κόσμος είναι η μόνη πραγματικότητα; Ο Ουσπένσκι έχει την άποψη πως η πίστη αυτή είναι η πηγή όλων μας των προβλημάτων, καθώς παραβλέπουμε το αληθινό πρόβλημα, που είναι η απελευθέρωσή μας από τη φυλακή της ύλης. Θέλοντας να κάνει γνωστή την οπτική του αυτή έγραψε τον "Εφευρέτη", μια αλληγορική και συνάμα προφητική ιστορία (αν λάβουμε υπόψη ότι γράφτηκε έναν αιώνα πριν) με πρωταγωνιστή ένα νεαρό άντρα, εφευρέτη, που έρχεται αντιμέτωπος με τις συνέπειες της σύγχρονης επιστήμης και τεχνολογίας. Ο Ουσπένσκι ισχυρίζεται ότι το κακό σπάνια εκδηλώνεται με συνειδητή πρόθεση, αλλά πιο συχνά είναι το αποτέλεσμα της ύπνωσης και της μηχανικότητας μέσα στην οποία ζούμε. Το ζήτημα αυτό διατρέχει όλη την ιστορία καθώς ο εφευρέτης φαίνεται να κάνει το κακό ιδίως όταν προτίθεται να κάνει το καλό, μη μπορώντας να συνειδητοποιήσει τις καταστροφικές συνέπειες της μεγαλοφυούς εφεύρεσής του. Μια άλλη ιδέα που επίσης διατρέχει το βιβλίο είναι ότι ο Διάβολος ενδιαφέρεται για εμάς μόνο όταν κάνουμε μια πραγματική προσπάθεια να αποδράσουμε - μια βασική ιδέα του Ουσπένσκι στην οποία επιστρέφει συχνά σε όλα του σχεδόν τα βιβλία. Κατά τον ίδιο, λίγοι άνθρωποι είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ότι το τίμημα του να κάνεις το σωστό είναι πολύ υψηλό, καθώς έρχεσαι αντιμέτωπος με αντίρροπες δυνάμεις που ορισμένες φορές φέρνουν την καταστροφή. Επίσης λίγοι άνθρωποι βλέπουν την πραγματικότητα ως έχει. Η πλειονότητα βλέπει μόνο ορισμένες εκφάνσεις της, πράγμα που διαπιστώνουμε να ισχύει σε μεγάλο βαθμό σήμερα σε σχέση με εκατό χρόνια πριν που γράφτηκε αυτή η ιστορία. Ο ίδιος δίδασκε πως αν ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων μπορούσε να δει κάπως καθαρά την κατάστασή του και αποδεχόταν την πρόκληση να αφυπνιστεί, ο κόσμος θα μπορούσε να αλλάξει.

Επίκαιρο όσο ποτέ το βιβλίο του Μαξ Νορντάου για το ψέμα του γάμου, εξακολουθεί να μεταφράζεται σε όλο τον κόσμο, καθώς υμνεί με πάθος την αμοιβαιότητα στον έρωτα. Κατά το συγγραφέα, μόνο όσοι ακούνε τη φωνή της φύσης, με μια εκατέρωθεν βαθιά έλξη, μπορούν να δώσουν στο γάμο το βαθύτερό του νόημα, που είναι η διαιώνιση και βελτίωση του είδους.

Ηλίας Πετρόπουλος, ο οποίος πάτησε κιόλας τα εβδομήκοντα, καλά να 'ναι, ενσαρκώνει αυτό το αλλόκοτο είδος του αγοραίου που έχει καταπιεί βιβλιοθήκες, του αετονύχη που μπορεί να μιλάει τη γλώσσα του οιουδήποτε χωρίς να χάνει τίποτα από την προσωπικοτητά του. Το επίτευγμα δεν είναι μικρό αν αναλογιστούμε ότι η αδελφότητα των γραμμάτων και των επιστημών στα καθ' ημάς, διαπνεόταν πάντα από μιά έκδηλη αντιπάθεια προς την οζόστομη λαϊκότητα. [...] Για να αποτιμήσουμε την πετροπούλεια φιλολογία -μιλάμε για ένα πελώριο έργο- θα έπρεπε να σταθούμε στα επιμέρους θέματα: φυλακή, κλεψιά, καλιαρντά, μπουρδέλο, καφές, μουστάκι, χασίσι, υπόκοσμος, ψειρολογία, φουστανέλα, φασουλάδα κλπ., κλπ. Το ζήτημα δεν είναι τα παιδιά, όπως λένε οι γέροντες, αλλά η μήτρα που τα γεννάει. Σε τι σκαμνιά κάθισε, δηλαδή, ο συγγραφέας και σε τι σχολεία ξεσκόλισε. Ποιο είναι, τέλος πάντων, το κρυφό μεράκι αυτής της πρωτοφανούς λαογραφίας και σκατογραφίας, η οποία, χωρίς καλά καλά να το συνειδητοποιήσει, έχει προαχθεί σε πρώτης τάξεως πατριδογνωσία; [...]

ΜΜ Δάσκαλε, μου ζήτησε ο δημιουργός μας να γράψουμε κάτι για το οπισθόφυλλο του βιβλίου. Έτσι γίνεται, λέει, με όλα τα βιβλία, το απαιτούν οι εκδότες. ΜΔ Ωραία, εσύ, που έχεις το ψώνιο του συγγραφέα, σκάρωσε κάτι, και το συζητάμε. ΜΜ Εγώ, δάσκαλε, θα έλεγα τα εξής: Κυρίες και κύριοι, ο Μαθητής και ο Δάσκαλος κου- ΜΔ Ο δάσκαλος και ο μαθητής. ΜΜ Οκέι... Ο Δάσκαλος και ο Μαθητής κουβεντιάζουν. Κι όσο κουβεντιάζουν, λύνονται ένας ένας οι γρίφοι, και αποκαλύπτονται τα μυστήρια του άπειρου σύμπαντος, της αιώνιας δημιουργικής ψυχής και της ανθρώπινης βλακείας. Πρόκειται για ένα φωτεινό ανάγνωσμα. Για ένα βιβλίο που δεν χρειάζεται να ανάβετε λαμπατέρ τα βράδια, όταν το διαβάζετε. Είναι εύχρηστο, οικονομικό, εύληπτο, και έχει και ζωγραφιές για να ξεκουράζεται το μυαλό. Σας αξίζει! Αυτά. ΜΔ Καλή κοτσάνα μού ακούγεται, πρότεινέ την κι ό,τι γίνει. Α! Δεν μου ’πες πώς θα λέγεται το βιβλίο. ΜΜ Εεε... Ο Μεγάλος Δάσκαλος και ο Μικρός Μαθητής. ΜΔ Σίγουρα; ΜΜ Αλίμονο, δάσκαλε, σου ’χω πει ποτέ ψέματα;

Ένα παιδί φοβάται να βγει στον δρόμο, φοβάται τα άλογα, αυτά που κουβαλούν βαρύ φορτίο, φοβάται μην πέσουν κάτω και αρχίσουν να κλοτσούν με τα πόδια τους. Τι σχέση μπορεί να έχει αυτός ο φόβος με τη γέννηση της μικρής αδελφής του, με την επιμονή του να κοιμάται στο κρεβάτι των γονιών του; Στηριγμένος μόνο σ’ ένα ιστορικό ασθενείας που συντάσσει ο πατέρας, ο Φρόυντ θα παρακολουθήσει την τριχοειδή πορεία της επιθυμίας του πεντάχρονου αγοριού, μέσα από τις αναπάντεχες μεταμορφώσεις και τα στρατηγήματά της, και θα ορίσει το περιεχόμενο μιας πάθησης που θα την ονομάσει φοβία, όπου η απώθηση, το άγχος, το σύμπλεγμα ευνουχισμού συντρέχουν με σκοπό την αποτροπή του ανομολόγητου. Παρά τις αντιδράσεις που θα ξεσηκώσει η εφαρμογή της ψυχαναλυτικής διαφώτισης στον «αθώο» πεντάχρονο, η ψυχανάλυση αυτή θα αρθρώσει την αξίωση μιας νέας παιδαγωγικής, που παραμένει ακόμη και στις μέρες μας ένα ταμπού και ένα ζητούμενο.

Η έννοια της ανάπτυξης καθόρισε τον 20ό αιώνα. Η έννοια της έλλειψης θα καθορίσει τον 21ο αιώνα. Τόσο ως έννοια όσο και ως όρος, η έλλειψη έχει διαποτίσει τον πολιτικό λόγο και διαμορφώνει τον τρόπο που ερμηνεύουμε την οικονομία και το περιβάλλον. Η έλλειψη δεν είναι απλώς το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης και της εκμετάλλευσης των διαθέσιμων πόρων· εξάλλου, κάθε τεχνολογική καινοτομία προκαλεί νέες ελλείψεις. Η έλλειψη είναι αποτέλεσμα συνειδητού σχεδιασμού και καθημερινό προϊόν της παραγωγής επιθυμιών. Η συγγραφική ομάδα μάς προτρέπει να πάψουμε να πιστεύουμε ότι η στέρηση και η ανισότητα είναι νόμοι της φύσης. Παρά τις "φοβερές συνδηλώσεις" της, η έλλειψη μπορεί να γίνει μια παραγωγική και δημιουργική συνθήκη για τους designers και τους αρχιτέκτονες και, συνεπώς, να οδηγήσει σε νέους κοινωνικούς σχηματισμούς.