Essays & Culture

"Αν πάω τώρα στο βιβλιοπωλείο της Εστίας, θα σου πω που είναι το κάθε βιβλίο, ποιο ράφι είναι εκείνο, που είναι πράγματα που τα έχω βάλει κι εγώ ακόμα εκεί πέρα που είναι. Το μυαλό μου ακόμα γυρίζει στο βιβλιοπωλείο. Λέω, αυτή την ώρα γίνεται αυτή η δουλειά, εκείνο το πράγμα, μου 'χει μείνει, δηλαδή δεν έχω ακόμα αποτοξινωθεί -και να βάλουμε τη λέξη αυτή εντός εισαγωγικών- από το περιβάλλον του βιβλιοπωλείου. Κι επίσης και τώρα ακόμα παρακολουθώ τις εκδόσεις, διαβάζω "Το Βήμα" κάθε Κυριακή, τις βιβλιογραφίες που βγάζουν οι εφημερίδες, τις κριτικές που γίνονται για τα βιβλία, αυτές που κάνει ο Κούρτοβικ, τι νέο βιβλίο βγαίνει... Δηλαδή μέσα στο μυαλό μου γυρίζει ακόμα η δουλειά. Το περιβάλλον του βιβλίου δε μου 'χει φύγει ακόμα." Το βιβλίο αυτό είναι το αποτέλεσμα της επεξεργασίας μιας σειράς από απομαγνητοφωνημένες συζητήσεις που είχε ο κύριος Νίκος Παντελάκης κατ' ιδίαν με τέσσερις συνομιλητές: τον Απόστολο Διαμαντή, τον Κυριάκο Ντελόπουλο, τον Παναγιώτη Σουλτάνη -ο οποίος είχε και την ευθύνη της τελικής σύνθεσης των απομαγνητοφωνήσεων- και την Εύα Καραϊτίδη, εκδότρια των εκδόσεων "Εστία".

"Εγώ έτσι κι αλλιώς κάποτε θα φύγω. Τούτη η φωνή πρέπει να μείνει. Είναι η φωνή όλων όσων μαρτυρούν εδώ, που φιλοδοξεί να φέρει σε σας την τρεμούλα της ψυχής, το δάκρυ, τον πόνο στρατιών ανθρώπων". "Τούτη τη φωνή" προβάλλει αυτό το βιβλίο. Τη φωνή χιλιάδων Ελλήνων, που στη διάρκεια της τριπλής ξένης κατοχής μεταφέρθηκαν βίαια έξω από τα σύνορα της πατρίδας. Μια ανεξερεύνητη πτυχή της ελληνικής Ιστορίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, για πρώτη φορά σε βιβλίο.

Το βιβλίο αυτό αφηγείται την ιστορία της δημιουργίας μιας σφύζουσας καρναβαλικής κουλτούρας στη νεότερη Αθήνα, και συγχρόνως της εξημέρωσης του καρναβαλιού στον σύγχρονο κόσμο. Κατά την υπό εξέταση περίοδο οι Απόκριες άλλαξαν ριζικά, τόσο υπό την ηγεμονία της εκσυγχρονιστικής μερίδας της αστικής τάξης όσο και μέσα από πιο αφηρημένες διεργασίες όπως η εμπορευματοποίηση, η απομάγευση του κόσμου, η «διαδικασία του πολιτισμού». Η «κορυβαντιώσα ευθυμία» καταλάγιασε, τα «της αναιδείας θεάματα» περιορίστηκαν, τα νοήματα πέραν της διασκέδασης που υπήρχαν στις αποκριάτικες πρακτικές εξέλιπαν, και αυτές μετατράπηκαν σε αστικά θεάματα. Κι ωστόσο οι Απόκριες διατήρησαν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, ως μια περίοδος ξεφαντώματος και απελευθέρωσης. Η ιστορία της αθηναϊκής Αποκριάς από την οθωμανική περίοδο μέχρι τον Μεσοπόλεμο περιλαμβάνει την εισαγωγή της ευρωπαϊκής αποκριάτικης κουλτούρας, τη διάδοση της μεταμφίεσης, την έξοδο των γυναικών στον δημόσιο χώρο, την ακμή και την παρακμή της καρναβαλικής σάτιρας, τη στροφή στα κέντρα διασκέδασης. Πρόκειται για μια ιστορία γεμάτη αντιθέσεις: λαϊκή και αστική κουλτούρα, ευρωπαϊκά πρότυπα και πατροπαράδοτα έθιμα, ορμές και πολιτισμός, νοσταλγία και πρόοδος, το καρναβάλι του δρόμου και οι διασκεδάσεις των αιθουσών· μια ιστορία στην οποία πρωταγωνιστούν πλανόδιοι μανάβηδες και τραπεζίτες, αποτυχημένοι ηθοποιοί και κυρίες του καλού κόσμου, βασιλιάδες και δημοσιογράφοι.

Τα κείμενα του βιβλίου μαρτυρούν έναν δεκάχρονο και πλέον (1957-1969) σταθερό προβληματισμό του Ρολάν Μπαρτ για το ένδυμα, γι' αυτό το, όπως πίστευε, ολικό κοινωνικό φαινόμενο. Προβληματισμός που θα κορυφωθεί, άλλωστε, με τη λαμπρή σημειολογική ανάλυση του βιβλίου του "Σύστημα της μόδας" (1967). Εκκινώντας από το όραμα του Σωσσύρ για μια ολική επιστήμη των σημείων, ο συγγραφέας οδηγείται πέρα από την παραδοσιακή ιστοριογραφία του ενδύματος (με τις λεπτομερείς απογραφές πολύτιμων ρούχων του παρελθόντος ή τη συσχέτισή τους με το «πνεύμα της εποχής»), και εφαρμόζει με τόλμη σκαπανέα τις κατακτήσεις της γλωσσολογίας στη μελέτη του ενδύματος. Μας προτρέπει να δούμε την ενδυμασία όχι ως μία αέναη ανανέωση αλλά ως ένα σύστημα που διέπεται από βαθύτατη κανονικότητα. Αυτή η εσωτερική περιπέτεια των μορφών του ενδύματος πρέπει να μελετηθεί, πριν να συσχετιστεί με οποιοδήποτε ιστορικό γεγονός. Διότι το ένδυμα, πέρα από την καθαρά πρακτική και καλλωπιστική του λειτουργία, επιτελεί προπάντων ως σύστημα μια σημασιοδοτική λειτουργία. Για την καλύτερη επεξήγησή της θα οριστούν θεωρητικά από τον συγγραφέα έννοιες όπως δανδισμός, λεπτομέρεια, μόδα, σικ, διάκριση, γούστο.

Η ραγδαία άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων και ομάδων και η διεύρυνση του ακροατηρίου τους από τις αρχές του 21ου αιώνα συνοδεύονται από μια σημαντική μεταβολή στον τρόπο δράσης τους. Η αντιπαράθεση μεταφέρεται στο πεδίο της ταυτότητας και οι απροκάλυπτα ρατσιστικές θέσεις αντικαθίστανται από τον λόγο περί «πολιτισμικής διαφοράς» και «διαφύλαξης της ευρωπαϊκής ταυτότητας». Η πολιτισμική ηγεμονία της άκρας δεξιάς και η κανονικοποίηση των προταγμάτων της αποτελούν πλέον πρόκριμα για την πολιτική επικράτησή της. Με δεδομένο ότι η εκδοτική παραγωγή είναι ένας προνομιακός δείκτης της κυκλοφορίας και ανταλλαγής των ιδεών, το βιβλίο χαρτογραφεί τους εκδοτικούς διαύλους μέσω των οποίων διακινούνται οι ακροδεξιές και εθνικιστικές ιδέες στην Ελλάδα μετά τη Μεταπολίτευση. Ενδιαφέρεται για την ορατότητα και τη συνοχή που προσδίδει το βιβλίο σε μικρές και μεγαλύτερες ακροδεξιές ομάδες και για την ημι-αυτονομία του χώρου από τις λειτουργίες του «κατεστημένου» εκδοτικού πεδίου. Οι εγχώριες εκδοτικές πρωτοβουλίες εξετάζονται συγκριτικά με αντίστοιχα φαινόμενα στην Ευρώπη, ώστε να αποτιμηθεί ο χαρακτήρας της άκρας δεξιάς και των εθνικιστικών ομάδων στην Ελλάδα κατά την τελευταία πεντηκονταετία από μια σκοπιά που μέχρι τώρα δεν έχει απασχολήσει την έρευνα.

"Πάρε κόσμε. Το αφεντικό τρελάθηκε! Σε πουλάει και σ' αγοράζει. Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι; Πουλάει φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Αγόρασε γουρούνι στο σακί. Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο. Τι πουλάς και γελάς; Απ' όλα έχει ο μπαξές. Περί ορέξεως... κολοκυθόπιτα! Και ελληνικά... εισαγωγής έχουμε! Να τρώει η μάνα και του παιδιού να μη δίνει! Απ' την παραγωγή στην κατανάλωση. Εδώ η προσφορά, εδώ και η ζήτηση. Και το κουκούτσι... μύγδαλο! Η δοκιμή δωρεάν. Τουρλού-τουρλού. Παλιό κρασί και φρέσκο λάδι. Το φτηνό το κρέας τα σκυλιά το τρώνε. Φάτε μάτια ψάρια και κοιλιά περίδρομο. Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα. Τέτοια άμα βρεις, έλα να μου πεις. Το ένα τρακό-, τα δύο πεντακό-. Πουλάει τρέλα. Σκόρδα για το μάτι. Κολοκύθια με το μέτρο. Όποιος έχει μαχαίρι, τρώει πεπόνι. Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι. Είναι κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια. Λεμονάκι μυρωδάτο, το 'χω φέρει από το Κιάτο. Το μήλο κάτω απ' τη μηλιά θα πέσει. Κουνουπίδι για δώρο ! "

«ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΙΛΑ? ΓΙΑ ΟΣΑ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΓΙΑ ΣΕΝΑ».

O Gary Vaynerchuk, o επιδραστικός και αντισυμβατικός επιχειρηματίας, γνωστός ως Gary Vee, ξέρει πώς να επιτυγχάνει αποτελέσματα, και ταυτόχρονα να το διασκεδάζει. Το #AskGaryVee αποτελεί συλλογή των πιο χρήσιμων απαντήσεων σε ερωτήσεις που του έχει απευθύνει το κοινό της εκπομπής του.

Είτε σχεδιάζετε να ιδρύσετε τη δική σας εταιρεία είτε εργάζεστε στον ψηφιακό κόσμο είτε μόλις πιάσατε δουλειά σε μια συμβατική επιχείρηση είτε ψάχνετε για έμπνευση, το #AskGaryVee είναι ο απαραίτητος οδηγός για να γίνετε μεγάλοι και τρανοί.

«Ποτέ μην αφήνεις τις συνθήκες να καθορίζουν το αποτέλεσμα».

#AskGaryVee

Ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία οι δίαιτες είναι της μόδας. Το ίδιο και οι κάθε λογής τάσεις που διαμορφώνονται σχετικά με το τι και το πώς πρέπει να τρώμε. Πολλές από αυτές στερούνται επιστημονικής βάσης και μας βάζουν σε άσκοπες διαδικασίες ή, ακόμα, και σε κίνδυνο. Αυτό συμβαίνει γιατί οι περισσότεροι αγνοούμε βασικές αλήθειες σχετικά με την αξία της τροφής για το σώμα μας. Μέσα από 100 ερωταπαντήσεις οι συγγραφείς του πολύτιμου αυτού οδηγού παρέχουν, με τρόπο απλό και κατανοητό, σημαντικές συμβουλές και μυστικά σχετικά με τη διατροφή, όπως: γιατί δεν είναι καλό να συνδυάζουμε τα κορν φλέικς με το γάλα ή το γιαούρτι; Γιατί δεν πρέπει να αυγοκόβουμε την ψαρόσουπα και την κρεατόσουπα; Γιατί δεν είναι και τόσο καλή ιδέα η "πιατέλα" των φρούτων; Στο τέλος του βιβλίου παρουσιάζονται χρήσιμες και εύκολες συνταγές για κάθε γεύμα κατά τη διάρκεια της μέρας, καθώς και πετυχημένες συνταγές από γνωστούς σεφ. Στις σελίδες του θα βρούμε τη γνώση και την έμπνευση να επιστρέψουμε σε έναν τρόπο διατροφής που δεν είναι απλά ο "σωστός" αλλά, κυρίως, είναι ένας τρόπος που φέρνει το σώμα και το πνεύμα μας σε ισορροπία.

Τι βγήκε πρώτο; Το αβγό ή η κότα; Γιατί το 11 είναι έντεκα και όχι δύο; Ήταν καλός επιστήμονας ο Νεύτων; Τι κοινό έχουν τα βαμπίρ και τα κουνέλια; Υπάρχουν βαρετοί αριθμοί; Μπορούμε να μετρήσουμε την άνοιξη; Ποιος επινοεί τα ανέκδοτα; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα πολλά ερωτήματα τα οποία ο Κάρλο Φραμπέτι -διαπρεπής λύτης επιστημονικών γρίφων- υποβάλλει στον αναγνώστη. Μια περιπλάνηση στα πιο ετερόκλητα επιστημονικά πεδία -φυσική, χημεία, κβαντική μηχανική, μαθηματικά, νευροεπιστήμη, βιολογία, ρομποτική- χωρίς να παρακάμπτονται η ψυχολογία και η φιλοσοφία. Το "... ή το αβγό την κότα;" είναι ένα διαυγές βιβλίο, εμποτισμένο με οξυδέρκεια, που προτίθεται να κεντρίσει όχι μόνο το ενδιαφέρον του εξοικειωμένου με τις επιστήμες αναγνώστη, αλλά και κάθε ανήσυχου και φιλοπερίεργου ανθρώπου.

Η συγκρότηση και η λειτουργία του προσωπείου στα ποιήματα του Καβάφη συνιστά θεμελιακό μηχανισμό της ποιητικής του, ομόλογο με την εξέλιξή της. Συγχρόνως, επιβεβαιώνει την ανεξάντλητη δραματική φαντασία και τη γλωσσική οξύνοια του Καβάφη, ο οποίος είχε συλλάβει τις δυνατότητες που διανοίγονται για τον ποιητικό λόγο μέσω της υποκριτικής, πολύ πριν δημιουργηθεί από διάφορα θεωρητικό σχήματα η σχετική εργαλειοθήκη (όπως, π.χ., η επιτελεστικότητα του J. Austin, 1962 και η σκηνοθετική-οργανωτική λειτουργία του Gerard Genette, 1972/1983).
Η διασταύρωση της θεωρίας της ειρωνείας με το καβαφικό έργο μού αποκάλυψε το γεγονός ότι η σύνθετη και ενίοτε αινιγματική δραματική διάσταση της ποίησής του είναι ενδεχομένως το πιο κρίσιμο ζήτημα του καβαφικού εργαστηρίου. Συναρτημένη άμεσα με την καβαφική διαλεκτική, την πολυφωνία και την ενορχήστρωση διαφορετικών φωνών, η δραματικότητα υπηρετείται συστηματικό από το προσωπείο -βασικό μηχανισμό και της ειρωνείας- το οποίο αποβαίνει σταδιακό το κατεξοχήν συγγραφικό τέχνασμα του Καβάφη.
Η μελέτη της συγκρότησης και της λειτουργίας των προσωπείων στα αναγνωρισμένα ποιήματα του Αλεξανδρινού όχι μόνον αναδεικνύει την καβαφική πινακοθήκη και τη γενεαλογία της, αλλά και ερευνά πυρηνικά ζητήματα της ποιητικής και της κοσμοθεωρίας του.